Pakistan Air Force
Godło
Państwo

 Pakistan

Siły zbrojne

Siły Zbrojne Pakistanu

Nazwa skrócona

PAF

Data utworzenia

14 sierpnia 1947

Znak rozpoznawczy

Pakistańskie Siły Powietrzne (PAF; ang. Pakistan Air Force; urdu پاک فضائیه Pak Fiza'ya) – jeden z rodzajów Pakistańskich Sił Zbrojnych. Ich głównym zadaniem jest kontrolowanie pakistańskiej przestrzeni powietrznej, uzyskiwanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. W 2010 roku liczyły 65 000 ludzi, w tym 3000 pilotów i miały na wyposażeniu 453 myśliwce.

Historia

Początki (1947–1951)

Pakistański Hawker Sea Fury w wersji szkolnej

Pierwsza baza lotnicza na terenie obecnego Pakistanu została założona przez Brytyjczyków Base Drigh Road w Karaczi w 1933 roku (obecnie baza Faisal). Oficjalnie Royal Pakistan Air Force powstały 15 sierpnia 1947 roku.

Oficjalnie, w wyniku podziału Royal Indian Air Force, Pakistan winien był otrzymać 20% sprzętu po RIAF. W rzeczywistości, na początku pakistańskie siły powietrzne miały 16 myśliwców bombardujących Hawker Tempest, 12 maszynami treningowymi North American T-6G Harvard i 7 de Havilland Tiger Moth, a także dwoma transportowcami Douglas C-47 Skytrain. Sprzęt był w bardzo złym stanie technicznym, często uszkodzony, a do jego naprawy brakowało części zamiennych. Personel składał się z 220 oficerów i 2112 podoficerów i żołnierzy, rozmieszczonych w pięciu bazach; w latach 1947–1957 głównodowodzącymi byli oficerowie brytyjscy[1]. Brak wykwalifikowanego personelu oraz doświadczonych załóg sprawiał, że tworzenie lotnictwa było zależne od pomocy obcokrajowców, w tym Polaków.

 Osobny artykuł: Władysław Turowicz.

W czasie I wojny o Kaszmir w 1948 roku jedynymi operacjami pakistańskiego lotnictwa były loty zaopatrzeniowe, prowadzone przez dwa C-47, z reguły w nocy, ze względu na przewagę lotnictwa indyjskiego. Maszyny pakistańskie operowały w wąskich dolinach, otoczonych wysokimi (2000–7000 m) górami, bez wsparcia ze strony praktycznie nieistniejących służb pogodowych i nawigacyjnych[2].

W 1949 roku Pakistan zamówił 50 samolotów myśliwsko-bombowych Hawker Sea Fury (w wersji Mk.60). Łącznie do 1952 roku Hawker dostarczył Pakistanowi 87 tych maszyn, które weszły na wyposażeniu 5, 9 i 14 dywizjonu. Dodatkowo w latach 1953–1954 islamska republika zakupiła dziesięć dwumiejscowych treningowych samolotów w wersji Mk.61[3]. W latach 1953–1955 Bristol Aeroplane Company dostarczyła 38 samolotów transportowych Freighter, tym dwa wyposażone w wersji VIP, a pozostałe jako zwykłe transportowce[4].

Obecna nazwa, po usunięciu przedrostka Royal z Pakistan Air Force (PAF) została przyjęta 23 marca 1956, kiedy Pakistan uzyskał status Republiki.

Era odrzutowców (1951–1965)

B-57 Canberra (1957)

Siły powietrzne weszły w epokę odrzutowców w sierpniu 1951 roku wraz z dostarczeniem trzech brytyjskich odrzutowców pierwszej generacji – myśliwców Supermarine Attacker, które uformowały Dywizjon nr 11. Od 1957 za pośrednictwem programu pomocowego Military Assistance Program (MAP) Fury i Attackery zastąpiło 80 ex-amerykańskich North American F-86F-35 Sabre, część z nich zmodernizowanych do wersji F-40 przed dostarczeniem. Od 1957 USA dostarczyły, także za darmo, 40 nowych F-86F-40-NA (były to ostatnie F-86 wyprodukowane w USA przez North American). Do 1965 USA podarowały lub sprzedały do Pakistanu wiele innego używanego sprzętu, w tym 15 treningowych T-33A Shooting Star (1955) i 6 rozpoznawczych RT-33A (1957), 24 bombowe Canberra B-57B (oraz dwa treningowe B-57C) (1959), 500 kpr AIM-9B-1A Sidewinder (od 1959), 10 treningowych T-6 Texan, 4 transportowe C-130B Hercules (1963), 27 treningowych T-37C (od 1963), 6 śmigłowców HH-43F Huskie, 18 Bell 47. Pierwszymi samolotami ponaddźwiękowymi w PAF, co było niespotykane w regionie (Indie otrzymały 10 MiG-21F-13 dopiero w 1963, a Chiny pracowały nad skopiowaniem MiG-21 (Chengdu J-7) od 1962) było 12 ex-amerykańskich Lockheed F-104 Starfighter (10 myśliwców F-104A i 2 szkolno-bojowe F-104B), zamówionych w 1960 roku, zmodernizowanych przed dostarczeniem w latach 1961–1962. Jednak ich niska gotowość bojowa i mała liczba egzemplarzy sprawiły, że dla PAF stały się symbolem technicznego postępu, a podstawowym samolotem był F-86.

10 kwietnia 1959 roku para F-86F przechwyciła nad terytorium Pakistanu indyjski samolot English Electric Canberra B(I)58, na zwiadzie fotograficznym. Po nieudanej próbie ostrzału przez lidera, skrzydłowy M. Yunis pilotujący Sabre nr 55-5005 trafił w samolot zaliczając pierwsze w historii zestrzelenie przez pilota PAF; Canberra spadła w pobliżu miasta Rawalpindi.

Wojna indyjsko-pakistańska (1965)

Zdobyczny Gnat z 1965

Pod koniec sierpnia 1965 roku II wojna o Kaszmir pomiędzy Indiami i Pakistanem była nieunikniona. 1 września PAF ogłosiło najwyższy stan gotowości i prowadziły patrole 10 mil wewnątrz ich granicy. Siły lotnicze Pakistanu wynosiły w przybliżeniu 12 F-104 Starfighter, ponad 100 F-86 Sabre i około 20 B-57 Canberra. Do pierwszego starcia doszło tego dnia, gdy dwa F-86 przechwyciły cztery De Havilland Vampire, a każdy z Sabre zestrzelił po dwa z nich.

6 września 1965 roku, kiedy Indian Army zaatakowała Pakistan Zachodni Indian Air Force nie uderzyły na bazy PAF. Szansa została wykorzystana przez PAF, który zaatakował bazy IAF, aby ograniczyć zagrożenie stwarzane przez indyjskie lotnictwo. Same naloty nie odniosły sukcesu, z wyjątkiem Pathan Kot gdzie siły PAF zniszczyły na ziemi co najmniej 10 samolotów, bez strat własnych.

7 września IAF zgodnie z oczekiwaniami przeprowadził kontruderzenie na Sargodha, centrum operacyjne PAF. Wcześnie rano nalot sześciu Mystère IV nie zdołał zniszczyć sześciu zaparkowanych myśliwców. Jednym ze szczęśliwych pilotów był Sqn Ldr Alam, który wystartował F-86 kilka minut po rajdzie, aby ustanowił niespotykany rekord, zestrzeliwując trzy Hawker Hunter w czasie krótszym niż minuta (według niektórych źródeł w ciągu godzinnej misji także kolejne dwa Huntery, ale mając też dwa zwycięstwa nad Hunterami z 6 i 16 września stał się pierwszym pakistańskim asem). F-104A zestrzelił jedną Canberrę oraz prawdopodobnie do trzech Mystère IV, bardziej znane jest przechwycenie po którym Folland Gnat wylądował w pakistańskiej bazie, samolot jest obecnie wystawiony jako trofeum[5]. Indie utraciły łącznie 37 wojskowych maszyn w powietrzu (w tym od 13 do 15 zestrzelonych przez F-86), a kolejnych 35 zniszczono na ziemi (głównie przez B-57), wśród nich było 18 Hunter, 17 Mystere, 10 Vampire, 7 Gnat, 6 Canberra i 3 MiG-21[6]. Straty Pakistanu to 19 samolotów z przyczyn bojowych lub w wypadkach, tym 13 F-86 (7 potwierdzono w walce powietrznej), 4 B-57 i 2 F-104 (1 zestrzelony)[7]. 23 dniowa wojna nie wyłoniła zdecydowanego zwycięzcy.

USA nałożył na Pakistan embargo w 1965, PAF zmuszony szukać alternatywnych rozwiązań na wymianę sprzętu w 1966 otrzymywał od Chin w ramach pomocy 72 myśliwce F-6 Farmer. Iran sprowadził dla Pakistanu z RFN 90 używanych, wyprodukowanych w Kanadzie, Canadair CL-13B Mark 6 (licencyjne F-86E), te zastąpiły większość F-86F od 1966. W 1967 z Iranu pozyskano też 3 C-130B Hercules. W 1968 roku z Francji dostarczono 18 myśliwców Dassault Mirage IIIEP, 3 rozpoznawcze IIIRP i 3 szkolno-bojowe IIIDP, w 1970 zamówiono też 28 szturmowych Mirage 5PA i 2 5DPA.

Niewiele wiadomo o pakistańskiej pomocy dla krajów arabskich po ataku Izraela w wojnie sześciodniowej w 1967, ale prawdopodobnie wysłano do nich pilotów, prawdopodobnie nie zdążyli wziąć udział w walce.

Wojna o niepodległość Bangladeszu

Shenyang F-6

W czasie wojny indyjsko-pakistańskiej w 1971 Pakistan nie zdołał obronić przestrzeni powietrznej nad Wschodnim Pakistanem, gdzie stacjonowała tylko jedna eskadra (nr 14) z 17 Canadair Sabre, 2 T-33 i 8 śmigłowcami. 14. eskadra zestrzeliła cztery Huntery i jeden Su-7B w walkach 4 grudnia. Nie mając szans w walce z 10 eskadrami myśliwskimi IAF po utracie w walce pięciu Sabre (2 dla Gnat i 3 dla Hunter) i zniszczeniu pasu startowego pozostałe 11 Sabre Mk 6 i 2 T-33A umyślnie uszkodzono, a bazę opuszczono.

W walkach na zachodzie F-86 strąciły sześć maszyn IAF (2 Huntery, Su-7, MiG-21, Gnata i Austera), chińskie F-6 kolejne sześć (po 3 Hunter i Su-7), Mirage III kolejne trzy (2 Canberry i Huntera), F-104 dwa (Breguet Alizé i startujący HAL HF-24 Marut) (18 zestrzeleń potwierdzonych przez Indie). MiGi-21FL zestrzeliły dwa F-104 (według innych źródeł[jakich?] 4 F-104 i 2 F-6), a Huntery dwa kolejne F-86. Łącznie Pakistan utracił 40 samolotów, w tym 9 zestrzelonych i 13 porzuconych[8]. Straty Hindusów to 75 samolotów (17 wypadków), w tym 23 Hawker Hunter, 19 Su-7B i 8 MiG-21[9]. Na czas wojny Jordania wypożyczyła Pakistanowi 10 swoich F-104A Starfighter, do Pakistanu miały też przybyć arabskie F-5A (prawdopodobnie libijskie), ale nie widziano ich w walce. W czasie wojny Jom Kipur w 1973 do Egiptu i Syrii skierowano 16 pakistańskich pilotów ochotników, ale dotarli tam już po zawieszeniu broni.

W 2017 roku Pakistan świętował pięćdziesięciolecie eksploatacji samolotów Mirage III/V[10].

Wyposażenie

Obecne

Zdjęcie Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk[11][12] Uwagi
Samoloty myśliwskie
JF-17 Thunder  Chiny
 Pakistan
Lekki myśliwiec wielozadaniowy Block 1
Block 2
49
16
Chiński Chengdu dostarczył 8 przedseryjnych i 2 seryjne egzemplarze oraz ma dostarczyć 50 samolotów w wersji block 2, Pakistan Aeronautical Complex dostarczył 40 zaplanowanych maszyn block 1. JF-17 mają docelowo zastąpić wszystkie Mirage’e i F-7. 1 utracono w 2011.
F-16 Fighting Falcon  Stany Zjednoczone Myśliwiec wielozadaniowy Bl 15 OCU
Bl 15 ADF
Bl 20 MLU
Block 52+
14
13
31
18
76 w służbie; 40 F-16A/B Block 15 dostarczono w latach 1983–1987 (9 z nich utracono w wypadkach), z 71 zamówionych F-16A/B Block 15 OCU wyprodukowano 28, w 1990 zostały objęte embargiem USA, 14 z nich dostarczono w latach 2005–2008. W 2010 dostarczono 18 nowych F-16C/D Block 52+, starsze F-16 zostaną zmodernizowane do wersji MLU. W 2013 zakupiono 13 F-16 z zapasów Jordanii, dostawy zrealizowano w 2014 roku[13][14].
Dassault Mirage III  Francja Myśliwiec wielozadaniowy/rozpoznawczy IIIEP/IIIDP
IIIO/IIIOD
IIIO ROSE I
IIIEE/IIIDE
IIIEL
IIIRP
17/3
12
33
22/2
9
15
~75 w służbie; 34 nowe zakupiono w 1968 i 1977, 33 odkupione od Australii Mirage IIIO zmodernizowano przez SAGEM do wersji ROSE I jako myśliwce wielozadaniowe. Zakupiono także używane maszyny z Hiszpanii i Libanu.
Dassault Mirage 5  Francja Samolot szturmowy 5PA
PA-2/DPA-2
5PA-3
5F ROSE II
5F ROSEIII
28
18/2
12
20
14
~82 w służbie; Od 1971 zakupiono 64 nowe Mirage 5, od 1999 dokupiono 34 ex-francuskie samoloty zmodernizowane przez Sagem do wersji ROSE II/III jako nocne myśliwce szturmowe, zakupiono także wszystkie wycofane libijskie Mirage 5 (50-70 sztuk), z przeznaczeniem na części zamienne.
Chengdu F-7 Skybolt  Chiny Myśliwiec przechwytujący F-7P
FT-7P
F-7PG
FT-7PG
92
10
28
8
~138 w służbie; 135 F-7P zakupiono w 1988, 57 F-7PG w 2002, wszystkie otrzymały radar FIAR Grifo 7MG. Ok. 33 utracono w wypadkach[15].
436
Specjalnego przeznaczenia
Dassault Falcon 20  Francja Walka elektroniczna Falcon 20 DA-20 2
Saab 2000  Szwecja Wczesnego ostrzegania (AEW) Erieye Horizon 4[16]
Shaanxi Y-8F600  Chiny Wczesnego ostrzegania (AEW) ZDK-03 AEW&C 4
Ił-78  ZSRR
 Ukraina
powietrzny tankowiec/
strategiczny transportowiec
Ił-78MP Midas 4
Beechcraft King Air  Stany Zjednoczone rozpoznawczy 350 ISR 2
16
Samoloty transportowe
C-130 Hercules  Stany Zjednoczone średni/taktyczny transportowiec C-130B
C-130E
L-100-328
5
10
1
[17]
Boeing 707  Stany Zjednoczone ciężki transportowiec 707-320 3 W 1986 przejęte od Pakistan International Airlines.
CASA CN-235  Hiszpania
 Indonezja
lekki/taktyczny transportowiec CN-235-220 4
Saab 2000  Szwecja transportowy/treningowy 1 numer J019
Beechcraft King Air  Stany Zjednoczone użytkowy 200 2
Harbin Y-12  Chiny lekki transportowiec Y-12II 2
Airbus A310  Francja transport VIP A310-304 1 W 2009 przejęty od Pakistan International Airlines.
Cessna Citation  Stany Zjednoczone transport VIP Citation XL 1
Embraer Phenom 100  Brazylia transport VIP Phenom 100 4
Gulfstream IV  Stany Zjednoczone transport VIP G-IV-SP 1
34
Treningowe
MFI-17 Mushshak  Pakistan Szkolenie podstawowe MFI-17
MFI-395
103
40
Produkowane przez Pakistan Aeronautical Complex na licencji od Saaba (MFI-17 Mushshak i zmodernizowana wersja MFI-395 Super Mushshak).
Cessna T-37 Tweet  Stany Zjednoczone Szkolenie podstawowe T-37B
T-37C
18
K-8 Karakorum  Chiny
 Pakistan
Szkolenie zaawansowane K-8
K-8P
39 Produkowany też przez Pakistan Aeronautical Complex.
Shenyang FT-5  Chiny Szkolnie przejściowe FT-5 25
Shenyang FT-6  Chiny Szkolnie przejściowe FT-6 9
234
Zdjęcie Śmigłowiec Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Śmigłowce
Aérospatiale SA 316B Alouette III  Francja Śmigłowiec szkolny
SAR
SA-3160
SA-316B
SA-319B
9
Mi-17  Rosja Śmigłowiec transportowy
SAR
Mi-171 6
Bell 205  Stany Zjednoczone Śmigłowiec użytkowy 5
20
Zdjęcie Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Bezzałogowe aparaty latające (UAV)
Burraq  Pakistan Rozpoznawczy/Uderzeniowy UAV 0 Rozwijany
SATUMA Jasoos II  Pakistan Lekki UAV Bravo+ ?
SELEX Galileo Falco  Włochy Taktyczny UAV 25
25

W przeszłości

North American F-86F Sabre
Shenyang F-6

Myśliwce

Szturmowe/Bombowce

Treningowe

Transportowe

Vickers Viking

Śmigłowce

Bazy lotnicze

Baza Lokalizacja Dowództwo Skrzydło Eskadra Samoloty
PAF Base Mushaf Sargodha Centralne Dowództwo Powietrzne No. 38 (wielozadaniowe) No. 9
No. 11
No. 24
F-7
Mirage
No. 82
F-16 A/B
F-16 A/B
Falcon 20 F/G
F-7P
Mirage 5PA
Alouette III
PAF Base Masroor Karaczi Południowe Dowództwo Powietrzne No. 32 (szturmowe) No. 2
No. 7
No. 8
No. 22
No. 84
JF-17
Mirage-IIIEA ROSE-I
Mirage 5PA2/3
Mirage IIIDE,5-EF
Alouette III
PAF Base Shahbaz Jakobabad No. 5 F-16C/D Block 52+
PAF Base Rafiqui Shorkot Centralne Dowództwo Powietrzne No. 34 (szturmowe)
No. 15
No. 20
No. 27
No. 83
Mirage IIIEP/RP
Mirage III
F-7PG
Mirage ROSE-III
Alouette III
PAF Base Peshawar Peszawar Północne Dowództwo Powietrzne No. 36 (szturmowe) No. 16
No. 26
No. 81
JF-17
JF-17
Alouette III
PAF Base Mianwali Mianwali Północne Dowództwo Powietrzne (punkt dowodzenia) No. 37 (szkolno-bojowe) No. 1
No. 18
No. 19
No. 86
FT-5
F-7P, FT-7P
F-7P, FT-7P
Alouette III
PAF Base Minhas Kamra Północne Dowództwo Powietrzne No. 33 (myśliwskie/wielozadaniowe)

AEW&C
No. 14
No. 25
No. 13
JF-17
Mirage 5 ROSE-IIbr />Saab 2000 AEW&C
PAF Base Samungli Kweta Południowe Dowództwo Powietrzne No. 31 (myśliwskie) No. 17
No. 23
No. 85
F-7PG
F-7PG
Alouette III
PAF Base Chaklala Rawalpindi Północne Dowództwo Powietrzne No. 35 (transportowe) No. 6
No. 10
No. 12

No. 41
C-130 B707
Ił-78MP
Phenom 100,A-310,Gulf Stream IV
Cessna 172, Super King Air,Y-12
PAF Base Faisal Karaczi Południowe Dowództwo Powietrzne (punkt dowodzenia) No. 21 C-130
Akademia Sił Powietrznych Risalpur Dowództwo Sił Powietrznych w Islamabadzie T-37
K-8
MFI-17 Mushshak

Siedem innych baz nie wykorzystuje statków latających.

Zobacz też

Bibliografia

  • Pervaiz Cheema: The armed forces of Pakistan. St Leonards, N.S.W: Allen & Unwin, 2002. ISBN 1-86508-119-1. (ang.).

Przypisy

  1. Cheema 2002 ↓, s. 109-110.
  2. Cheema 2002 ↓, s. 113.
  3. Ron Mackay: Hawker sea fury in action. Carrollton, TX: Squadron/Signal Publications, 1991, s. 35. ISBN 0-89747-267-5. (ang.).
  4. C.H. Barnes: Bristol aircraft since 1910. London: Putnam, 1970, s. 339. ISBN 978-0-370-00015-2. (ang.).
  5. Run… It’s a 104, jang.com.pk. jang.com.pk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-19)]..
  6. Indian Air Force Losses in the 1971 War, bharat-rakshak.com.. [dostęp 2012-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-07)].
  7. Claims and Counter Claims, pakdef.info. pakdef.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-21)]..
  8. Air Loses of 1971 War, pakdef.info. pakdef.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-16)]..
  9. Indian Air Force Losses in the 1971 War, bharat-rakshak.com. bharat-rakshak.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-07)]..
  10. Pakistan celebrates 50th Anniversary of Mirages.. warnesysworld.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-04)]. 11 lipca 2017.
  11. Milaviapress.com, Pakistani military aviation OrBat
  12. World Air Forces 2013, 11 grudnia 2012, flightglobal.com. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-13)]. Dostęp: 2012-12-15
  13. Pakistan Air Force receives F-16 fighter jets from Jordan.
  14. Pakistan completes induction of 13 F-16 fighter jets into air force.
  15. ejection-history.org.uk. [dostęp 2013-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-13)].
  16. 10025
  17. PAF C-130 database rzjets.net
  18. AP-ATW - All Pakistan Aircraft Registration Marks [online], www.aparm.net [dostęp 2017-11-15].

Linki zewnętrzne

  • Charakterystyka Si Zbrojnych Pakistanu. (pol.)
  • Oficjalna strona Pakistańskich Sił Powietrznych. (ang.)
  • Strona o PAF (ang.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się