Pałac w Jabłonnie
Symbol zabytku nr rej. 1036/210
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Jabłonna

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

klasycyzm

Rozpoczęcie budowy

1774

Ukończenie budowy

1779

Pierwszy właściciel

Michał Jerzy Poniatowski

Kolejni właściciele

Józef Poniatowski

Obecny właściciel

Polska Akademia Nauk

Położenie na mapie gminy Jabłonna
Mapa konturowa gminy Jabłonna, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Jabłonnie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pałac w Jabłonnie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac w Jabłonnie”
Położenie na mapie powiatu legionowskiego
Mapa konturowa powiatu legionowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pałac w Jabłonnie”
Ziemia52°22′29,14″N 20°54′50,76″E/52,374760 20,914100

Pałac w Jabłonnie – wzniesiony pod koniec XVIII wieku zabytkowy klasycystyczny zespół pałacowy położony w Jabłonnie w powiecie legionowskim.

Historia

Od średniowiecza Jabłonna była własnością biskupów płockich. W ramach istniejącej tam rezydencji w 1646 na zlecenie biskupa Karola Ferdynanda Wazy wzniesiono kaplicę (jest ona upamiętniona na północno-zachodniej ścianie obecnego pałacu). W 1773 Jabłonnę odkupił od kapituły płockiej biskup Michał Poniatowski, który w 1774 zlecił królewskiemu architektowi Dominikowi Merliniemu zaprojektowanie nowej rezydencji pałacowo-parkowej[1]. Jej głównym elementem stał się zespół trzech budynków: centralnego parterowego z mieszkaniem dla właściciela, lewego dwupiętrowego pawilonu zwanego królewskim przeznaczonego dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (brata Michała) i prawego pawilonu przeznaczonego dla gości[2]. Obiekt wzniesiono w stylu quasi rokokowego klasycyzmu[3]. Obok pawilonu prawego wzniesiono piętrową oficynę, w której umieszczono dwór oraz kancelarię. Budowę zakończono w 1779[3]. Wokół pałacu urządzono w latach 70. i 80. XVIII wieku angielski ogród krajobrazowy zaprojektowany przez Szymona Bogumiła Zuga na bazie dawnego ogrodu barokowego sięgającego Wisły[2].

Pałac w Jabłonnie na akwaforcie Jana Zachariasza Freya (1806)

Po prymasie Michale Poniatowskim Jabłonnę odziedziczył w 1794 jego bratanek książę Józef Poniatowski. Kolejną posiadaczką pałacu była po śmierci księcia w 1813 jego siostra Teresa Tyszkiewiczowa. W 1822 obiekt przeszedł w ręce Anny z Tyszkiewiczów 1° voto Potockiej 2° voto Dunin-Wąsowiczowej, która uczyniła zeń centrum kultu księcia Józefa. Sam pałac poddany został w latach 1834–1843 przebudowie według projektu Henryka Marconiego[1]. Wzniesiono wówczas także nowe zabudowania gospodarcze[2].

Portret prymasa Michała Poniatowskiego z planem Pałacu w Jabłonnie w ręku z 1776 roku (autor: Mateusz Tokarski)

Przed 1842 Anna Dunin Wąsowiczowa ufundowała w parku pałacowym łuk triumfalny ku czci księcia Józefa Poniatowskiego. Zaprojektował go Henryk Marconi i ma kształt półkoliście zamkniętej arkady filarowej[4].

W latach 1867–1945 zespół pałacowy był własnością rodu Potockich[1].

W 1944 pałac wraz z towarzyszącymi mu budynkami został poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych[2][1].

W okresie powojennym odbyła się odbudowa pałacu według projektu Mieczysława Kuzmy. Zrekonstruowano park (według projektu Gerarda Ciołka). W 1953 obiekt przejęła Polska Akademia Nauk urządzając w nim centrum konferencyjno-hotelowe[2]. Utworzono w nim także siedzibę Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN[1].

Przy wjeździe na teren pałacowy znajduje się brama, której częścią są dwie kolumny granitowe z zamku krzyżackiego w Malborku[5].

Przypisy

  1. a b c d e Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak, Przewodnik Mazowsze Północne, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1998, s. 186.
  2. a b c d e Pałac w Jabłonnie. XVIII-wieczny zespół pałacowo-parkowy. palacjablonna.pl. [dostęp 2021-04-25].
  3. a b Adam Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978, s. 238.
  4. Tadeusz Glinka, Marian Kamiński, Marek Piasecki, Krzysztof Przygoda, Andrzej Walenciak, Przewodnik Mazowsze Północne, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1998, s. 188.
  5. Maria i Przemysław Pilichowie, Polska. Ilustrowany przewodnik, Sport i Turystyka MUZA SA, Warszawa 1999, s. 416.

Linki zewnętrzne

  • Archiwalne widoki pałacu w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się