Odznaka została ustanowiona RozporządzeniemPrezydenta RP z dnia 2 listopada2009 r. jako zaszczytne honorowe wyróżnienie i może być nadawana obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatelom państw obcych, organizacjom lub instytucjom mającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą, za szczególne osiągnięcia w dziedzinie ochrony praw człowieka.
Odznaka jest jednostopniowa.
Zasady nadawania
Odznakę nadaje Rzecznik Praw Obywatelskich z własnej inicjatywy lub na wniosek:
ministra lub kierownika urzędu centralnego;
terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego;
rektora uniwersytetu lub innej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie ochrony praw człowieka;
organizacji pozarządowej, której statutową działalnością jest ochrona praw człowieka;
kierownika przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego Rzeczypospolitej Polskiej.
Odznaka może być nadana tej samej osobie tylko raz.
Opis odznaki
Odznakę stanowi okrągły medal ze srebra o średnicy 32 mm, z zaznaczoną obustronnie krawędzią, z uszkiem i kółkiem do zawieszenia. Na stronie licowej, okolonej wypukłym majuskułowym napisem w języku łacińskimIUSTITIAS VESTRAS IUDICABO (OSĄDZĘ SPRAWIEDLIWOŚĆ WASZĄ), przerwanym u dołu wypukłym motywem roślinnym, widnieje pośrodku wypukły znak Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawiający świątynię antyczną o kolumnach ze stylizowanych postaci ludzkich. Na stronie odwrotnej z wypukłym napisem majuskułowym wkoło RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH przerwanym u dołu wypukłym monogramem z liter RP symbolizującym Rzeczpospolitą Polską, widnieje pośrodku kursywny, minuskułowy, wypukły napis w dwóch wierszach Hominum/Causa.
Odznaka zawieszona jest na wstążce szerokości 36 mm, w kolorze oliwkowym, z dwoma szafirowymi paskami szerokości 6 mm w odległości 2 mm od krawędzi.
Odznakę nosi się na lewej stronie piersi, po orderach i odznaczeniach państwowych.
10 grudnia 2009 podczas polskich obchodów Dnia Praw Człowieka Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski ogłosił nazwiska osób i organizacji wyróżnionych po raz pierwszy odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”. Pierwszymi odznaczonymi zostali:
2018 – Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita”[13], Stanisława Łukasik, Róża Czempas, Krystyna Stopczyńska i Janina Gałwa ze Stowarzyszenia Lekarze Nadziei[14], Marek Michalak[15]
↑Wykaz osób i organizacji odznaczonych odznaką honorową "Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka" [online], Rzecznik Praw Obywatelskich [dostęp 2020-02-01].
↑Marian Turski wyróżniony przez RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 12 listopada 2015 [dostęp 2020-02-01].
↑Odznaka honorowa RPO dla Jacka Jastrzębskiego [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 16 grudnia 2015 [dostęp 2022-03-10].
↑Uroczystość wręczenia Odznaki Honorowej RPO dr Hannie Machińskiej [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2020-02-01].
↑Odznaka honorowa RPO dla Aleksandry Dyrdy – sądowej kuratorki z Cieszyna [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 13 maja 2016 [dostęp 2020-02-01].
↑Joanna Muszkowska-Penson i Olga Krzyżanowska uhonorowane odznaką "Za zasługi dla ochrony praw człowieka" [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 8 września 2016 [dostęp 2020-02-01].
↑Prof. Eleonora Zielińska odznaczona „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 22 września 2016 [dostęp 2020-02-01].
↑Wanda Wojtuszewska, wieloletnia prezeska sanockiego Towarzystwa Brata Alberta została wyróżniona odznaką honorową za zasługi dla ochrony praw człowieka [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 3 października 2016 [dostęp 2020-02-01].
↑Ks. Robert Sitarek wyróżniony przez RPO odznaką honorową za zasługi dla ochrony praw człowieka [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 2 lutego 2017 [dostęp 2020-02-01].
↑Odznaka honorowa RPO dla brygadiera Daniela Dryniaka [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 27 kwietnia 2017 [dostęp 2020-02-01].
↑Stawili czoła złu. Uroczystość wręczenia odznak honorowych RPO Annie Boguckej-Skowrońskiej i Jackowi Taylorowi [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 6 listopada 2017 [dostęp 2020-02-01].
↑Rafał Pankowski laureatem odznaki honorowej RPO „Za zasługi dla ochrony praw człowieka” [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 20 września 2017 [dostęp 2020-02-01].
↑Dziękujemy za to, że jesteście”. Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita” wyróżnione Odznaką Honorową RPO „za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 10 kwietnia 2018 [dostęp 2020-02-01].
↑Odznaki RPO „Za zasługi dla ochrony praw człowieka” dla Lekarek Nadziei - Stanisławy Łukasik, Róży Czempas, Krystyny Stopczyńskiej i Janiny Gałwy [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 10 października 2018 [dostęp 2020-02-01].
↑Marek Michalak. Pożegnanie RPD w Biurze RPO. Dekalog po 10 latach pracy RPD [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 19 września 2018 [dostęp 2020-02-01].
↑25-lecie Centrum Praw Kobiet - Urszula Nowakowska wyróżnioną Odznaką Honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 2 grudnia 2019 [dostęp 2020-02-01].
↑Prof. Andras Sajo odznaczony przez RPO za zasługi dla ochrony praw człowieka [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 5 listopada 2019 [dostęp 2020-02-01].
↑Ewa Ewart otrzymała Odznakę Honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 20 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-01].
↑"Żeby pamięć nie popadała w niepamięć”. Honorowa Odznaka RPO dla Szymona Modrzejewskiego za ratowanie starych cmentarzy [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 24 lutego 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Anna Šabatova wyróżniona odznaką honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Stanisław Schubert odznaczony odznaką honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 18 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Dr Aneta Wiewiórowska-Domagalska otrzymała Odznakę Honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Prof. Mirosław Wyrzykowski wyróżniony Odznaką Honorową RPO. Odbyła się też konferencja "Strażnicy Konstytucji" [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Mieczysław Augustyn odznaczony odznaką honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 28 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” dla Danuty Wawrowskiej [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 14 października 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Prof. Zdzisław Kędzia wyróżniony Odznaką Honorową RPO. Zadedykował ją protestującym w obronie praw kobiet [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-12-03].
↑Bronią najbiedniejszych, eksmitowanych, bezdomnych. Agata Nosal-Ikonowicz i Piotr Ikonowicz z Odznakami Honorowymi RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 29 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-29].
↑Prof. Marian Grzybowski odznaczony Odznaką Honorową RPO [online], Rzecznik Praw Obywatelskich.
↑Prof. Henryk Skarżyński wyróżniony Odznaką Honorową RPO [online], bip.brpo.gov.pl, 26 czerwca 2023 [dostęp 2023-07-04](pol.).
Bibliografia
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 listopada 2009 r. w sprawie ustanowienia odznaki honorowej „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”, ustalenia jej wzoru, zasad i trybu nadawania oraz sposobu noszenia (Dz.U. z 2009 r. nr 194, poz. 1496)
Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”. rpo.gov.pl. [dostęp 2010-01-06].
Komunikat RPO – ogłoszenie pierwszych nadań odznaki honorowej. rpo.gov.pl, 10 grudnia 2009.
Komunikat w związku z przyznaniem przez Rzecznika Praw Obywatelskich odznaki honorowej „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”. rpo.gov.pl. [dostęp 2010-01-06].
Dzień Praw Człowieka. blog.brpo.salon24.pl, 11 grudnia 2009.