Według danych GUS z 31 grudnia 2021 r., Mysłowice liczyły 72 124 mieszkańców[3] i były pod względem liczby ludności piętnastym miastem w województwie śląskim, a także 47. spośród najludniejszych miast w Polsce[4].
Pochodzenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne i równolegle funkcjonuje na ten temat kilka teorii. Nazwa miejscowaMysłowice pochodzi od starosłowiańskiego imienia Mysław, Mysł lub Miłosław[5]. Końcówka „ice” lub jej staropolska starsza wersja („icze”) charakterystyczna jest dla słowiańskich nazw patronimicznych wywodzących się od osad rodowych. Oznacza ona potomków założyciela lub właściciela miasta, czyli „Mysłowiczów”. Założyciel miejscowości rycerz Mysław[6] miał stanowić wzór dla wizerunku męskiej głowy z herbu Mysłowic[7].
Jacob Lustig – autor pierwszej monografii na temat miasta pisze, że nazwa pochodzi od polskiej nazwy procesu poznawczego „myślenia” – „Der name Myslowitz kommt jedenfalls von dem polnischen Worte „myśleć” (...)”[8]. Na poparcie tego przytacza legendę o początkach miejscowości według, której Mysłowice pierwotnie leżały w lesie z dala od wody i z powodu tej lokalizacji mieszkańcy cierpieli na jej niedostatki. Po namyśle przenieśli się nad rzekę, gdzie na swoje potrzeby wody mieli pod dostatkiem[8]. Podobnie relacjonuje to topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 we fragmencie Der Namen Myslowitz (polnisch Mysłowice) leitet eine Sage von dem polnische Wortchen „myśleć” (denken) ab. Es soll eine Ubkurzung von „namyślili sie” (sie haben fichs uberdacht, uberlegt) sein und sich auf die Translocation des ehemals an einer andern Stelle stehenden Ortes an die Ufer der Przemsa bezieben[9].
Z kolei Heinrich Adamy nazwę miasta wywodzi od nazwy gryzonia myszy. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 we Wrocławiu wymienia nazwę miasta zanotowaną w dokumencie z 1105 Myslowice i podaje jej znaczenie „Mausenplatz” – „miejsce myszy”[10].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanych staropolskich formach Mislowycze, Mislowicze, Mislowice oraz Myslowice wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[11]. Długosz wymienia również wsie, które w procesach urbanizacyjnych stały się częścią miasta jak: Brzęczkowice w formie Brzanczkowice, a także Brzezinka w formie Brzezinka oraz Brzezynka. W dziele Matthäusa Meriana pt. „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae” z 1650 miasto wymienione jest pod nazwą Mislowitz oraz Mischlowitz[12].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie miasto występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Myslowice oraz nazwą niemiecką Myslowitz we fragmencie Myslowitz, polnisch Myslowice[13]. Polską nazwę Mysłowice w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski pisarz i nauczyciel Józef Lompa[14]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje dwie nazwy miejscowości: polską nazwę Mysłowice oraz niemieckąMyslowitz[15].
1308 – najstarsza wzmianka źródłowa wymieniająca nazwę Mysłowice i plebana tamtejszej parafii,
1348 – 7 kwietnia miasto zostało formalnie przyłączone do Rzeszy Niemieckiej,
1360 – wzmianka o Mysłowicach jako o mieście od dawna posiadającym prawo niemieckie; delimitacja dóbr mysłowickich na rzecz Ottona z Pilczy (Pileckiego); powstaje myslowickie państwo stanowe,
1370 – w Dziećkowicach powstał drewniany kościółek z przyległym cmentarzem,
1740 do 1742 – W wyniku I wojny śląskiej Mysłowice przeszły pod panowanie króla Prus; rzeka Czarna Przemsza stała się granicą między Prusami a Rzecząpospolitą,
1745 – na drodze do mostu powstała kaplica, której fundatorem było małżeństwo Jarlików z Niwki (dziś dzielnica Sosnowca),
1762 – Mysłowice włączono do administracji powiatu pszczyńskiego,
1788 – powstała pierwsza kopalnia węgla kamiennego,
1789 – Kosztowy, Imielin i Chełm Śląski przechodzą na własność polskiego Skarbu Państwa[18],
1845 – 31 października oddano do użytku trasę kolejową Opole–Gliwice–Zabrze–Katowice–Mysłowice. Miała ogromne znaczenie dla rozwoju regionu. Do czasu zbudowania kolei transport węgla skazany był na Kłodnicę i Odrę, W 1846 produkcja wzrosła do około miliona cetnarów,
1846 – w październiku Król PrusFryderyk Wilhelm IV odbył inspekcyjną podróż pociągiem z Gliwic przez Zabrze do Mysłowic,
1907 – wzniesiono na wzgórzu dwudziestometrową wieżę widokową z granitu i nazwano Bismarckturm „Wieża Bismarcka”, później zmieniono jej nazwę na „Wieża Kościuszki”,
1907 – uruchomiono Miejskie Liceum Żeńskie,
1916 – Magistrat Mysłowic wyemitował własne pieniądze, gwarantując ich pokrycie w markach państwowych,
1919 – 15 sierpnia na placu kopalni „Mysłowice” niemiecki Grenzschutz strzelał do górników. Zginęło 7 górników, 2 kobiety i 13-letnie dziecko. Był to zapalnik zbrojnej walki o przynależność Górnego Śląska,
1919 – ciężkie walki w trakcie I powstania śląskiego. 56 domów w mieście zostało uszkodzonych,
1922 do 1930 – miasto było siedzibą oddziału Misji Francuskiej Centralnego Komitetu Kopalni, która werbowała polskich robotników do pracy, w zmagającej się z kryzysem demograficznym Francji,
1927 – zbudowano nowy most na Przemszy,
1936 – rozpoczęto budowę portu rzecznego w dzielnicy Słupna, prace przerwał wybuch wojny,
1939 – 4 września do miasta wkroczyły wojska niemieckie, przemianowano nazwę Nowego Rynku (obecny Plac Wolności) na Adolf-Hitler-Platz,
Do dziś zachowało się w Mysłowicach kilka budynków świadczących o średniowiecznym pochodzeniu miasta. Najstarszym i najprawdopodobniej jedynym, przez kilka wieków, budynkiem murowanym jest stojący do dziś w pobliżu Rynku kościół farny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny wzniesiony w okresie lokacji miasta około XIV w. Ulegał (jak większość polskich budowli sakralnych) licznym przebudowom. Za jego średniowiecznym rodowodem przemawiają ostrołukowe otwory w przyziemiu, a także strzeliste otwory okienne w południowej ścianie nawy. W latach 1740–1742 poddano kościół gruntownej przebudowie. Wnętrze otrzymało nowy podział architektoniczny ścian oraz wystrój w stylu barokowym. Zasadnicze zmiany w wyglądzie kościoła zwanego przez mysłowiczan Mariackim zaszły dopiero po przebudowie w 1901, która związała jego architekturę z barokowym wystrojem wnętrza.
Drugim w kolejności budynkiem murowanym jest barokowo-klasycystyczny kościół filialny pod wezwaniem św. Krzyża. Ten właśnie kościół jest, według tradycji, najstarszym obiektem kultu w mieście. Pierwotnie był drewniany. Został odbudowany przy użyciu kamienia, po 1807, kiedy uległ spaleniu podczas wojen napoleońskich. Kościół św. Krzyża zbudowany jest na planie ośmioboku, nakryty kopułą o kształcie dzwonu. Posiada prostą i raczej surową bryłę architektoniczną.
Trudna do określenia jest data powstania w Mysłowicach świeckich budowli murowanych. Pierwsze wzmianki o takich budynkach pochodzą z połowy XIX w. i sytuują je w okolicach Rynku. Odzyskanie w 1861 utraconego statutu miejskiego było impulsem do wzniesienia pierwszych budynków użyteczności publicznej. Z tego okresu pochodzi mysłowicki ratusz. Wybudowany w 1867, pozostawał on przez kilka lat najbardziej okazałą budowlą w mieście. Przypomina architekturę pałacową z dekoracyjną wieżą i bogato zdobionymi wzorami okiennymi.
Wiele budynków budowanych pod koniec XIX w. miało modny charakter neorenesansu włoskiego. W tym stylu utrzymane jest kilka willi wybudowanych przez osiadłych w mieście bogatych przedsiębiorców. Na szczególną uwagę zasługuje willa przy ulicy Powstańców 13 z charakterystyczną dla tego typu budynków jednokondygnacyjną i mocno rozczłonowaną bryłą. W neorenesansowym stylu budowane były też domy czynszowe, np. kamienica przy ulicy Grunwaldzkiej 22 z 1892 oraz dom w typie pałacowym przy ulicy Powstańców 3. W XIX w. wybudowano także przy ul. Oświęcimskiej wieżę ciśnień oraz budynki kolejowe.
W latach 80. XIX w. pojawiły się budynki w duchu renesansu północnego budowane przy użyciu czerwonej cegły i kamienia, który służył do wykonywania elementów zdobniczych. Tu na wspomnienie zasługuje szczególnie gmach poczty z charakterystycznymi łukami obciążającymi nad oknami i zwartej sylwecie.
Obok neorenesansu i neoklasycyzmu powstają budowle o cechach gotyku, baroku, a także budowle eklektyczne. Najwcześniejszą budowlą o czystych neogotyckich cechach jest kaplica na starym cmentarzu przy ulicy Mikołowskiej. W stylu neogotyckim zbudowano też kościół farny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zastosowane zostały typowe elementy zdobnicze: sklepienie krzyżowo-żebrowe, skarpy opasujące całą budowlę, ostrołukowe okna. Kościół ten należy do najbardziej udanych na Górnym Śląsku budowli neogotyckich.
Również kościół ewangelicki im. Apostołów Piotra i Pawła na Starym Mieście, wybudowany w latach 1875–1877, zbudowany został w stylu neogotyckim, jest to jeden z najpiękniejszych kościołów ewangelickich w Polsce.
W neobarokowym stylu wybudowano liczne kamienice przy ulicy Bytomskiej i ulicy Krakowskiej, stosując barokowe detale architektoniczne, jak maszkarony, ornamenty muszlowe czy spiralne kolumny. Przy ulicy Bytomskiej 9 znajduje się wpisana w rejestr zabytków ceramika stanowiąca wystrój dawnego sklepu mięsnego. Przedstawia wzory roślinne, geometryczne i wieńce laurowe[27].
Styl eklektyczny najpełniej ujęto w budynku Sądu Powiatowego z 1904. Jego bryła odpowiadająca renesansowym kanonom nawiązuje równocześnie do baroku (szczyt i ozdobny portal) i gotyku (obramowanie otworów okiennych).
Jedynymi przykładami stylu secesji są kamienica przy Rynku nr 20 i zespół budynków Szpitala Miejskiego nr 1.
Przy ulicy Mikołowskiej znajduje się zabytkowy budynek z 1915 – Bauverein.
W Mysłowicach znajduje się węzeł autostradowy Mysłowice-Brzęczkowice z drogą S1 oraz węzeł „Mysłowice” z ulicą Obrzeżną Zachodnią, a także węzeł drogi S1 – Kosztowy I.
Transport kolejowy
Linię kolejową w Mysłowicach otwarto 1 października 1846. Pierwszy pociąg, który wjechał na stację witał Fryderyk Wilhelm IV Pruski. Ówcześnie wybudowano jeden tor kolejowy, w 1953 uruchomiono drugi. Kolej Północna przyniosła Mysłowicom duże ożywienie gospodarcze[28].
– szlak rowerowy zielony (od mostu na Przemszy w Dziećkowicach do stacji PKP w centrum Mysłowic)
Miasto Mysłowice w 2018 roku otrzymało dofinansowanie do inwestycji obejmującej budowę dróg rowerowych jako dróg dojazdowych dla budowanego parkingu, utworzenie miejsc postojowych w obrębie ul. Słupeckiej i ul. Armii Krajowej, a także na obszarze istniejącego już miasteczka rowerowego. Łącznie powstaną 54 miejsca postojowe dla rowerów[34].
Edward Lasok – 13 grudnia 2010 do 22 listopada 2018
Dariusz Wójtowicz – od 22 listopada 2018 (I Zastępca Prezydenta Miasta – Wojciech Chmiel, II Zastępca Prezydenta Miasta – Mateusz Targoś)[40]
Rada Miasta
Rada Miasta Mysłowice powstała w średniowieczu i przewodniczył jej burmistrz. W 1861 r. Rada Miasta zaczęła funkcjonować na nowych zasadach; od funkcji burmistrza oddzielono funkcję Przewodniczącego Rady. Kadencje Rady Miasta są liczone od 1990 r., to znaczy od czasu zniesienia Miejskiej Rady Narodowej.
Skład Rady Miasta I kadencji w latach 1990–1994
Przewodniczący Rady Miasta: Stanisław Malec
23 radnych
Skład Rady Miasta IX kadencji na lata 2018–2023[41]
Przewodniczący Rady Miasta: Tomasz Papaj
23 radnych
Okręg Wyborczy Nr.1: Dzielnice: Piasek, Stare Miasto, Mysłowice-Centrum[42]:
Jedna z pierwszych organizacji sportowych powstała w Mysłowicach już w 1903. Był to oddział Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Mysłowicach założone przez młodzież zainteresowaną sportem z Mysłowic, Brzezinki i Kosztów, które funkcjonowało do 21 maja 1905 r. Działalność wznowiono 21 lutego 1919 r. Organizacja liczyła wówczas 80 osób w tym 30 kobiet. Prezesem organizacji w 1937 r. był Józef Gondzik, sekretarzem Walter Kozak, skarbnikiem Karol Mucha, a naczelnikiem Wilhelm Drzymała[51].
W latach 2008 do 2010 przebudowano stadion Górnika 09 Mysłowice. Remont objął murawę oraz trybunę, która została wybudowana od podstaw[52].
Kluby sportowe
Unia Kosztowy – klub piłkarski grający w lidze okręgowej,
↑Lista miast w Polsce (spis miast, mapa miast, liczba ludności, powierzchnia, wyszukiwarka) [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-08-19](pol.).
↑Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 61.
↑HeinrichH.AdamyHeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 9, OCLC 456751858(niem.).
↑Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 204.
↑Matthäusa Meriana, „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”, Frankfurt am Main 1650.
↑Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 30.
↑Mysłowice – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, 1880–1902, Tom VI st 835.
↑Ludność i zasoby mieszkaniowe w latach 1946-1974 według podziału administracyjnego kraju z 1 czerwca 1975 r, Zarząd Wydawnictw Statystycznych i Drukarni, 1976, s. 108 [dostęp 2023-02-13](pol.).
↑HISTORIA MYSŁOWIC [online], Mysłowickie Towarzystwo Historyczne im. Jacoba Lustiga (MTHJL), 12 listopada 2022 [dostęp 2023-02-13](pol.).
↑DIALEKTOLOGIA POLSKA [online], www.dialektologia.uw.edu.pl [dostęp 2022-11-19].
↑„Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 210, hasło „Klimczok Tomasz”.
↑BIP I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach – Dokument [online], www.lo1.myslowice.bip.info.pl [dostęp 2022-11-28].
↑Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1994 r. w sprawie utworzenia i znoszenia gmin, ustalenia ich granic, nazw i siedzib władz w niektórych województwach oraz nadania niektórym gminom statusu miasta. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2022-11-15].
↑Mysłowice – budowa największej farmy fotowoltaicznej w kraju [online], Inżynieria.com [dostęp 2022-11-14](pol.).
↑Ewa Pokorska: Piękno użyteczne. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2011, s. 79–80. ISBN 978-83-85871-60-6.
↑Dziennik Zachodni: Kiedyś jeden z ważniejszych, dziś... podrzędny dworzec. [dostęp 2009-06-22]. (pol.).
↑a (red.), Nowa patronka na 45-lecie Szkoły Podstawowej nr 1 | Gazeta Co tydzień Mysłowice [online] [dostęp 2020-02-17](pol.).
↑Mysłowice – Modernizacja stadionu sportowego górnika 09 w Mysłowicach.
Bibliografia
Johann GeorgJ.G.KnieJohann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865(niem.).
FelixF.TriestFelixF., Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117(niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
„Historia Parafji Mysłowickiej” – Jan Kudera 1934
„Raport o stanie miasta Mysłowice na 2003 rok.”
Maciej Iłowiecki: Dzieje nauki polskiej. Warszawa: Interpress, 1981. ISBN 83-223-1876-6.
Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej „Sokoła”. Katowice: TG Sokół w Katowicach, 1937.