Muzeum Więzienia Pawiak
Oddział Muzeum Niepodległości
Ilustracja
Wejście do muzeum
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Dzielna 24/26
00-162 Warszawa

Data założenia

28 listopada 1965

Dyrektor

Joanna Gierczyńska

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Muzeum Więzienia Pawiak”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Muzeum Więzienia Pawiak”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Muzeum Więzienia Pawiak”
Ziemia52°14′46″N 20°59′27″E/52,246111 20,990833
Strona internetowa

Muzeum Więzienia Pawiak – muzeum znajdujące się przy ul. Dzielnej 24/26 w Warszawie, oddział Muzeum Niepodległości. Upamiętnia działalność więzienia Pawiak w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939–1944[1][2].

Historia

Muzeum Więzienia Pawiak powstało z inicjatywy i przy współudziale byłych więźniów politycznych Pawiaka. Całość założenia architektonicznego zaprojektowali Romuald Gutt i Mieczysław Mołdawa. Placówka została otwarta 28 listopada 1965[3].

Budynek Muzeum wzniesiono na ocalałych fundamentach podziemnych kazamat VII i VIII oddziału więzienia wysadzonego przez Niemców w sierpniu 1944 roku. Wysokość oryginalnych ścian w zrekonstruowanych celach wynosi 1,1 – 1,5 m. Podczas budowy wykorzystano większość znalezionych w czasie odgruzowywania obiektu krat, zawiasów, zamków i okuć oraz zabezpieczono wydobyte z ruin dokumenty, elementy wyposażenia i przedmioty używane przez więźniów.

W skład zespołu pomnikowego Muzeum Więzienia Pawiak wchodzą ponadto: filar stanowiący fragment bramy wjazdowej, pomnik Drzewa Pawiackiego – brązowa kopia wiązu, świadka historii – na którym rodziny ofiar od 1945 roku umieszczały tabliczki epitafijne, betonowy mur z blokami piaskowca okalający teren Muzeum, z symbolicznymi rzeźbami projektu Tadeusza Łodziany i Stanisława Słoniny, a także dziedziniec więzienny z pomnikiem – obeliskiem autorstwa Zofii Pociłowskiej.

Na zrekonstruowanym dziedzińcu specjalnie oznaczono za pomocą marmurowych płyt punkty szczególne – zejście do kostnicy od strony ul. Dzielnej, miejsce gdzie na hałdzie gorącego żużlu i popiołu z pieców centralnego ogrzewania oprawcy kazali się czołgać więźniom, oraz miejsce wagi węglowej, na której 6 grudnia 1943 r. publicznie powieszono trzech więźniów za próbę ucieczki.

O deportacjach do obozów przypominają postawione w ostatnich latach na dziedzińcu zewnętrznym przez byłych więźniów tablice upamiętniające.

Po drugiej stronie obecnej alei Jana Pawła II przecinającej dawne tereny więzienia znajduje się, w miejscu gmachu więzienia kobiecego Serbii, płyta upamiętniająca męstwo i cierpienia więźniarek[4].

W ramach edukacji historycznej Muzeum organizuje:

  • w rocznicę akcji pod Arsenałem 26 marca spotkania z harcerzami uczestnikami ogólnopolskiej akcji Arsenał.
  • w drugiej połowie września, od paru lat odbywają się Dni pamięci Pawiaka adresowane głównie do młodego pokolenia. Można wysłuchać wykładów znanych historyków, uczestniczyć w lekcjach muzealnych wzbogaconych o programy historyczno-literackie w wykonaniu aktorów scen warszawskich, brać udział w warsztatach przedmiotowo – metodycznych związanych z dziejami Pawiaka i Polskiego Państwa Podziemnego.

Ważnym elementem warsztatu badawczego Muzeum są kartoteki tematyczne i osobowe dotyczące całego okresu funkcjonowania więzienia. Szczególną wagę przywiązujemy do stale powiększającej się kartoteki więźniów z lat 1939-1944 r., użytecznej nie tylko dla historyków – badaczy, ale także dla byłych więźniów (m.in. w ich staraniach o odszkodowania). Kartoteka osobowa jest odtworzona w około 50% (oryginalna dokumentacja więzienna Pawiaka tego okresu została przez Niemców zniszczona).

Od 1990 roku Muzeum Więzienia Pawiak wraz z filią – Mauzoleum Walki i Męczeństwa w al. Szucha 25 – jest oddziałem Muzeum Niepodległości w Warszawie[5].

Galeria

Przypisy

  1. Muzeum Więzienia Pawiak - oficjalny portal turystyczny stolicy Polski [online], Go2Warsaw.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  2. Muzeum Więzienia Pawiak został otwarte 57 lat temu - Historia - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  3. Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  4. W tym kaftaniku opuścił Pawiak. Jego matce uszyły go więźniarki z Serbii [online], TVN Warszawa [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  5. Muzeum Niepodległości zaprasza na "Dzień otwarty na Pawiaku" | HISTORIA.org.pl - historia, kultura, muzea, matura, rekonstrukcje i recenzje historyczne [online], HISTORIA.org.pl, 1 września 2021 [dostęp 2023-04-29] (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Muzeum Więzienia Pawiak (YouTube)
  • Muzeum Niepodległości - Muzeum Więzienia Pawiak (YouTube)
  • Wystawa czasowa w Muzeum Więzienia Pawiak (2018)
  • Obchody 77. rocznicy likwidacji więzienia Pawiak – Warszawa, 29 lipca 2021

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się