Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki |
poezja |
Strona internetowa |
Mordechaj Gebirtig, jid. מרדכי געבירטיג, właśc. Mordechaj Markus Bertig (ur. 4 maja 1877 w Krakowie, zm. 4 czerwca 1942 w getcie krakowskim) – ludowy poeta i pieśniarz żydowski, aktor, z zawodu stolarz.
Syn Szyfry i Izaaka Bertigów.
Przez całe życie mieszkał na krakowskim Kazimierzu. Odebrał tradycyjne żydowskie wykształcenie w chederze, terminując później u stolarza. Na jego twórczość miał w tym czasie wpływ m.in. Juliusz Hoffman, muzykolog, który zapisywał jego utwory w postaci nut. W pierwszej dekadzie XX w. próbował swoich sił także jako aktor. W czasie I wojny światowej nie walczył na froncie z uwagi na chorobę serca, pracował za to jako sanitariusz w szpitalu wojskowym w Krakowie. W dwudziestoleciu międzywojennym związany był jako twórca głównie ze scenami kabaretowymi oraz kołem literackim Bundu.
W czasie okupacji hitlerowskiej, gdy Żydzi musieli w 1940 r. opuścić Kazimierz, zamieszkał w Łagiewnikach, a potem w getcie krakowskim przy ul. Janowa Wola. Napisał ponad sto pieśni i wierszy. W jednym ze swych wierszy żegnał się z Krakowem przed wywózką do getta:
4 czerwca 1942 został, wraz z żoną i dwiema córkami, rozstrzelany przez Niemców na rogu ulic Dąbrówki i Janowa Wola podczas akcji wysiedleńczej z getta. W grupie zamordowanych był także malarz Abraham Neumann. Na domu przy ul. Berka Joselewicza 5, gdzie niegdyś mieszkał, umieszczono w 1992 r. tablicę pamiątkową z napisem: „Bądź zdrów, mój Krakowie. Mordechaj Gebirtig (1877-1942) – stolarz, poeta, pieśniarz”. Tablicę pamiątkową umieszczono także na budynku, gdzie został zamordowany.
Postać Gebirtiga spopularyzowali w Polsce: Gołda Tencer, która w 1991 r. wystawiła na deskach Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie przedstawienie Der trubadur fun Galicje („Trubadur z Galicji”); Przemysław Gintrowski, komponując i wykonując (z Joanną Trzepiecińską) monumentalny utwór „Stół Mardechaja Gebirtiga”[1][a] do słów Anny Kamieńskiej; a także żydowski pieśniarz, André Ochodlo, mający w swoim repertuarze wiele pieśni Gebirtiga i jego wierszy w tłumaczeniu Agnieszki Osieckiej z muzyką autorstwa czołowych polskich kompozytorów.
Teksty Gebirtiga śpiewa Bente Kahan, m.in. Kinder-jorn (album Farewell Cracow).
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.