| |
| Państwo | |
|---|---|
| Stan | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy |
1768 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Wirginii  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
 38°00′32,000″N 78°27′11,999″W/38,008889 -78,453333
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, IV, VI |
| Numer ref. |
442 |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1987 |
Monticello – posiadłość Thomasa Jeffersona (1743–1826), 3. prezydenta Stanów Zjednoczonych, położona w Charlottesville, w stanie Wirginia.
W 1987 posiadłość Monticello i Uniwersytet Wirginii w Charlottesville zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Dom powstał na wzgórzu plantacji, którą Thomas Jefferson odziedziczył po ojcu – Peterze Jeffersonie, plantatorze[1]. Budowla w stylu nawiązującym do klasycyzmu i palladianizmu została zaprojektowana przez Jeffersona, który inspirował się pracami włoskiego architekta i teoretyka architektury doby renesansu – Andrei Palladio[1]. Jefferson przeprojektowywał i przebudowywał dom przez całe swoje życie[2][1], mieszkał tu od 1770 aż do śmierci w 1826[1].
Prace nad Monticello rozpoczęły się w 1768, kiedy to zniwelowano teren na wzgórzu pod budowę[3]. W 1769 rozpoczęto prace budowlane, a rok później Jefferson wprowadził się do świeżo ukończonego Pawilonu Południowego (ang. South Pavillon)[3]. Ok. 1772 ukończono prace nad częścią z jadalnią w skrzydle północnym[3]. Do tej części Jefferson wprowadził się ze swoją żoną Marthą W. Skelton[1]. Dom z dwupiętrowym portykiem miał osiem pokoi[1].
Dwa lata po śmierci żony w 1782 Jefferson wyjechał na placówkę dyplomatyczną do Francji[1]. Opuszczając Monticello w 1784, polecił dalej rozbudowywać posiadłość, a po powrocie zmienił nieco styl budowli w oparciu o wzorce francuskie. Nowa faza budowy nadająca jej dzisiejszy neoklasycystyczny wygląd przypadała na lata 1796–1809. W latach 1801–1803 ukończono tarasy[3]. W 1808 gotowy był Pawilon Północny (ang. North Pavillon), a Pawilon Południowy został przebudowany[3]. Nowy dom „Monticello” miał 21 pokoi; nad częścią środkową z portykiem z kolumnami dominowała niska kopuła (pierwsza w domu amerykańskim[4]), skrzydła boczne mieściły pomieszczenia dla służby[1].
Wewnątrz domu Jefferson zastosował wiele nowatorskich rozwiązań, często własnego projektu[5], m.in. małe windy towarowe do transportu wina z piwnicy do jadalni[5], szafy wyposażone w mechaniczne transportery ubrań[6], składane drzwi, alkowy skrywające klatki schodowe[1] czy toalety wewnątrz domu[4]. Większość mebli i elementów wystroju wnętrz została sprowadzona z Francji – podczas pobytu w Paryżu Jefferson zgromadził pokaźną liczbę sprzętów domowych oraz sztuki[7].
Po śmierci Jeffersona w 1826 jego córka i wnuk zmuszeni byli sprzedać posiadłość, by pokryć długi ojca[1]. Monticello zostało sprzedane w 1831 za 7000 USD, a trzy lata później przeszło w ręce bogatego oficera marynarki – Uriah Levy'ego, wielkiego zwolennika Jeffersona[1]. Levy wyremontował dom i utrzymywał w najlepszej kondycji do swojej śmierci w 1862[8]. Monticello przeszło potem w ręce jego bratanka Jeffersona Levy'ego, który po przeprowadzeniu prac remontowych otworzył posiadłość dla zwiedzających oraz dokupił 2000 akrów[1]. W 1923 Levy sprzedał Motnicello fundacji Thomas Jefferson Memorial Foundation[1]. Przywróciła ona posiadłości oryginalny wygląd z czasów Jeffersona[1].
W 1987 posiadłość Monticello i Uniwersytet Wirginii w Charlottesville zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[2].
Jefferson, zainteresowany ogrodnictwem, posiadał w swoich zbiorach bibliotecznych dzieło Thomasa Whately'a Observations on Modern Gardening, illustrated by descriptions powstałe w 1770 – jedno z pierwszych na temat angielskiej architektury krajobrazu[9]. Ogrody w Monticello zostały zaprojektowane przez Jeffersona, który w swojej pracy opierał się na wielu pomysłach Whately'a[9].
Jefferson założył park, warzywnik, sad oraz „laboratorium” z roślinami użytkowymi i ozdobnymi, gdzie eksperymentował z roślinami przywiezionymi z Europy i uprawą winorośli[1]. W ogrodzie rosło 330 odmian ponad 70 gatunków roślin z całego świata, m.in. estragon i brokuły sprowadzone z Włoch, figi z Francji czy papryka z Meksyku[10]. Wiele nasion Jefferson otrzymał od swojego przyjaciela francuskiego botanika André Thouina (1746–1824)[11]. Jefferson stworzył tzw. ferme ornée – gospodarstwo ozdobne, gdzie pola uprawne przeplatały się z ogrodami[12].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
