Misterium w Ołtarzewie
Misterium męki Pańskiej lub pasja , sztuka pasyjna – misterium religijne o męce i śmierci Jezusa Chrystusa .
W Europie
Misterium to widowisko teatralne powstałe na gruncie dramatu liturgicznego w Europie w XII wieku [1] .
Inscenizacją misteriów zajmowały się przede wszystkim miejskie organizacje cechowe, a także specjalne bractwa (np. słynne Bractwo Męki Pańskiej, działające od 1380 w Paryżu)[2] .
Najbardziej znane misteria odbywają się w Sewilli.
W Polsce
W Polsce misteria męki Pańskiej były reprezentowane m.in. przez średniowieczną Historyję o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim złożoną przez Mikołaja z Wilkowiecka. Z początku XVII w. zachowały się dwa scenariusze widowisk autorstwa Abrahama Rożniatowskiego , przeznaczone dla sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej [3] . Misteria zanikły w okresie reformacji, a odrodziły się w XX wieku.
Aktualnie w Polsce misteria pasyjne są grane m.in. w następujących miejscach:
Misterium męki Pańskiej w Poznaniu – od 1998 r. największe widowisko pasyjne w Europie[4] , od 2011 także w Warszawie [5]
Misterium męki Pańskiej w Bydgoszczy – od 2001 odbywające się przy Dolinie Śmierci i Sanktuarium Królowej Męczenników Kalwarii Bydgoskiej-Golgocie XX wieku [6]
Chwalebne Misterium Męki Pańskiej na Kalwarii w Piekarach Śląskich . Reaktywowane po 100 latach przerwy w 2015 roku. Odbywa się w Wielkim Tygodniu.
Kałkowie -Godowie , od 1973 r., jedno z najstarszych widowisk pasyjnych, wystawiane przez amatorski Teatr Dramatyczny im. Księdza Czesława Wali[7] ,
Kalwarii Wejherowskiej wystawiane przez Misterników Kaszubskich od 2002 roku,
Misterium Męki Pańskiej w Grębocinie k. Torunia (od 2008 roku)[8]
Górze Kalwarii (zw. Kalwarią mazowsza) – Tradycja misteryjna wznowiona w 2010 roku po dwustu latach przerwy. Patrz: Misterium męki Pańskiej w Górze Kalwarii
Kalwarii Zebrzydowskiej ,
Przeworsku (od 2014),
Katowice-Panewniki (Kalwaria Śląska )[9]
Cieszynie (elżbietanki , teatr miejski )
Kurzętniku
Piekary Śląskie – Sanktuarium Matki Bożej Piekarskiej – Tradycja Chwalebnego Misterium Męki Pańskiej wznowiona po stu latach przerwy w 2014 roku.
Kalwarii Pacławskiej ,
Stadnikach (województwo Małopolskie)[10] ,
Ołtarzewie przez tamtejszy pallotyński Teatr Seminaryjny ,
Górce Klasztornej [11]
Lubawie
Węglówce
Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Nasutowie,
Warcie .
Czerwińsku nad Wisłą
Alwernii [12]
Galeria
Przypisy
↑ Mirosław M. Korolko Mirosław M. , Leksykon kultury religijnej w Polsce , Warszawa: „Adam”, 1999, s. 347, ISBN 83-7232-050-0 , OCLC 69369952 .
↑ Encyklopedia "białych plam" , t. XII, Radom 2003, s. 139-140.
↑ Czesław Hernas: Barok . Wyd. VIII – 2 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 214, 463, 715, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13846-2 .
↑ Misterium Męki Pańskiej: Misterium poznańskie. [dostęp 2015-03-29].
↑ Misterium Męki Pańskiej w Warszawie – tvp.info [online], tvp.info [dostęp 2017-11-25] .
↑ Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego MARTYRIA
↑ embe: Kałków: Benefis 40-lecia Teatru Parafialnego. diecezja.radom.pl. [dostęp 2015-03-24].
↑ Misterium Męki Pańskiej w Grębocinie [online], diecezja-torun.pl [dostęp 2020-07-18] .
↑ Katowice. "Kalwaria Śląska" u franciszkanów. www.e-teatr.pl, 2007-03-08. [dostęp 2011-01-20].
↑ Misterium w Stadnikach
↑ https://web.archive.org/web/20120107140817/http://www.pasja.msf.opoka.org.pl/ dostęp 16-03-2010
↑ Misteria Męki Pańskiej – Klasztor oo. Bernardynów – Alwernia | Klasztor oo. Bernardynów – Alwernia [online], bernardyni-alwernia.pl [dostęp 2016-03-22] .
Chrześcijaństwo zachodnie Chrześcijaństwo wschodnie przedpoście
Niedziela Pragnienia (o Zacheuszu) (-77)
Niedziela Pokory (o Celniku i Faryzeuszu) (-70)
Niedziela Miłosierdzia (o Synu Marnotrawnym) (-63)
Niedziela mięsopustna (o Sądzie Ostatecznym) (-56)
Mięsopustna Powszechna Sobota Dusz (-50)
Niedziela seropustna (Przebaczenia Win) (-49)
wielki post
Czysty (Zielony, Postny) Poniedziałek (-48)
Sobota Teodora (-43)
Niedziela Tryumfu Ortodoksji (-42)
Sobota Upamiętnienia (-36, -29, -22)
Niedziela Krestopokłonna (-28)
Niedziela św. Jana Klimaka (-21)
Sobota Akatystu (-15)
Niedziela Marii Egipcjanki (-14)
Wielki Tydzień
Wielka Noc
rezurekcja
Liturgia św. Bazylego Wielkiego
Agape Vespers
Khristós Anésti! Alithós Anésti!
trikirion paschalny
troparion paschalny
Pentecostarion
Posiadacze mirry
Biały Tydzień
okres wielkanocny
Radonica, Zaduszki, Prowody (+10)
Świętych Niewiast Mirro (+14)
Niedziela o Paralityku (+21)
Meso-Pentecost (+24)
Niedziela o Samarytance (Photini) (+28)
Niedziela o Ślepcu (+35)
Apodosis (+38)
Wniebowstąpienie Pańskie (+39)
Świętych Ojców I soboru powszechnego (+42)
Powszechna Sobota Dusz przed świętem Pięćdziesiątnicy (+48)
Pentecost - Święto Trójcy Świętej (+49)
II Dzień Świąt Trójcy Świętej (+50)
III Dzień Świąt Trójcy Świętej (+51)
Wszystkich Świętych (+56)
Postacie folklorystyczne
Zwyczaje polskie karnawał (zapusty, mięsopust)
post
wielkanoc
zielone święta
Zwyczaje międzynarodowe
osterbrunnen
palenie Judasza
Atrybuty