Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW) – urząd administracji rządowej funkcjonujący w Polsce po przemianach ustrojowych z lat 1989–1990. Formalnie zachowywał on ciągłość prawną z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych PRL (utworzonym w 1954 r.) i kontynuował jego działalność w zakresie obsługi ministra odpowiedzialnego za ochronę bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego (oraz za inne dziedziny) w nowych warunkach politycznych.
Okresem przejściowym pomiędzy MSW PRL a MSW III RP był okres od 10 maja do 31 lipca 1990 r. ze względu na dokonane wtedy przekształcenia prawno-organizacyjne i zmiany personalne. W związku z reformą centrum administracyjno-gospodarczego rządu resort spraw wewnętrznych został rozwiązany wraz z końcem 1996 r., jego zadania przejęło od 1 stycznia 1997 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.
12 września 1989 r. rozpoczął pracę rząd Tadeusza Mazowieckiego. Jego powołanie było konsekwencją przeprowadzenia wyborów czerwcowych, które umożliwiły solidarnościowej opozycji udział w sprawowaniu władzy. Mimo określania nowego gabinetu jako „pierwszy niekomunistyczny rząd w Polsce” oba resorty siłowe (MON i MSW) w dalszym ciągu kontrolowane były przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Ministrem spraw wewnętrznych pozostawał gen. Czesław Kiszczak, objął on również funkcję wicepremiera. W podległym mu urzędzie utrzymywał się wewnętrzny podział na służby MSW, ich kierownictwo nadal tworzyła grupa wysokich funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej.
Zmiany dokonane zostały dopiero w pierwszej połowie 1990 r. już po rozwiązaniu PZPR. 7 marca w miejsce gen. Lucjana Czubińskiego na stanowisko wiceministra skierowany został działacz „Solidarności” Krzysztof Kozłowski, przewidywany na przyszłego szefa resortu. 6 kwietnia Sejm uchwalił tzw. pakiet ustaw policyjnych, weszły one w życie 10 maja, stając się prawną podstawą przekształceń. Tego samego dnia w stan likwidacji postawione zostały SB i MO. Na mocy uchwały nr 69 Rady Ministrów z 21 maja 1990 r.[1] rozpoczęto proces weryfikacji funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa (trwający do 31 lipca), natomiast w milicji przeprowadzony został przegląd kadr.
Symboliczną datą stał się 6 lipca 1990 r., gdy Kozłowski przejął kierownictwo MSW po zdymisjonowanym Kiszczaku. Z resortu odeszli wtedy również wiceministrowie: gen. Henryk Dankowski i gen. Zbigniew Pudysz, których w sierpniu zastąpili kolejni działacze związani z opozycją: Jan Widacki i Jerzy Zimowski. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rozpoczęło działalność w nowym kształcie od 1 sierpnia po zakończeniu przyjmowania pracowników i funkcjonariuszy do nowej służby.
Zgodnie z ustawą z 6 kwietnia 1990 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych[2] szef resortu był naczelnym organem administracji państwowej w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, ochrony przed zamachami na życie i zdrowie oraz na dorobek kulturalny i materialny społeczeństwa i obywateli, ochrony granic państwa i kontroli ruchu granicznego, ochrony przeciwpożarowej oraz administracji spraw wewnętrznych (na mocy ustawy z 7 lipca 1994 r.[3] minister wykonywał również uprawnienia naczelnego organu w sprawach specjalistycznego nadzoru budowlanego w dziedzinie bezpieczeństwa państwa). Szczegółowy zakres jego działania określony został w rozporządzeniu Rady Ministrów z 16 lipca 1990 r.[4], które wymieniało m.in. następujące sprawy:
16 lipca 1990 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie nadania statutu organizacyjnego MSW[12]. W następnych latach struktura resortu była zmieniana i uzupełniana kolejnymi rozporządzeniami (z 1 grudnia 1990 r.[13], z 9 września 1991 r.[14], z 14 stycznia 1992 r.[15], z 24 kwietnia 1992 r.[16], z 2 lutego 1993 r.[17], z 24 listopada 1994 r.[18] i z 4 lipca 1996 r.[19]).
Minister kierował podległym mu urzędem za pomocą sekretarza i podsekretarzy stanu, dyrektora generalnego oraz dyrektorów komórek organizacyjnych. Funkcje opiniodawczo-konsultacyjne pełnił Polityczny Komitet Doradczy przy Ministrze Spraw Wewnętrznych, utworzony rozporządzeniem Rady Ministrów z 9 lipca 1990 r.[20] (zastąpił on strukturę powołaną uchwałą nr 171 Rady Ministrów z 11 grudnia 1989 r.).
W połowie 1996 r. organizacja MSW przedstawiała się następująco:
Komórki organizacyjne ministerstwa:
Centralne organy administracji państwowej podległe ministrowi:
Inne organy podległe ministrowi:
Jednostki organizacyjne podległe ministrowi:
Jednostki organizacyjne nadzorowane przez ministra:
Jednostki organizacyjne podporządkowane ministrowi:
Rozwiązanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych stało się jednym z elementów reformy centrum administracyjno-gospodarczego rządu. Prace nad dokonaniem zmian w organizacji Rady Ministrów rozpoczął gabinet Józefa Oleksego. W przedstawionym projekcie zakładano m.in. utworzenie urzędu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, jednak za sprawą autopoprawki (zgłoszonej przez nowy rząd pod kierownictwem Włodzimierza Cimoszewicza) zdecydowano o połączeniu tego działu ze strukturami MSW. Ostateczna wersja pakietu ustaw została przyjęta przez Sejm w połowie 1996 r. i wprowadzona na mocy ustawy z 8 sierpnia 1996 r.[21]
Wstępem do przekształcenia resortu spraw wewnętrznych było wyodrębnienie Urzędu Ochrony Państwa (1 października 1996 r.) i jego bezpośrednie podporządkowanie Prezesowi Rady Ministrów. Z dniem 1 stycznia 1997 r. weszła w życie ustawa z 21 czerwca 1996 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji[22], który przejął zadania i kompetencje Ministra Spraw Wewnętrznych, a także częściowo innych ministrów. Wraz ze zlikwidowaniem MSW zniesiony został również Polityczny Komitet Doradczy. Dotychczasowy minister Zbigniew Siemiątkowski otrzymał stanowisko ministra-koordynatora służb specjalnych, natomiast na czele MSWiA stanął Leszek Miller (kierujący do tej pory Urzędem Rady Ministrów).
| Ministrowie SW (1990–1996) | |
|---|---|
| Ministrowie SWiA (1997–2011) | |
| Ministrowie SW (2011–2015) | |
| Ministrowie SWiA (od 2015) |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
