Michałkowice
Dzielnica Siemianowic Śląskich
Ilustracja
Fragment ul. Kościelnej w Michałkowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Siemianowice Śląskie

Powierzchnia

5,46 km²

Wysokość

262 m n.p.m.

Populacja (2001)
• liczba ludności


15532

• gęstość

2847 os./km²

Kod pocztowy

41-103

Tablice rejestracyjne

SI

Położenie na mapie Siemianowic Śląskich
Położenie na mapie
50°19′27,7″N 19°00′25,9″E/50,324361 19,007194
Multimedia w Wikimedia Commons

Michałkowice (śl. Michołkowice, niem. Michalkowitz) – dzielnica miasta Siemianowice Śląskie o charakterze mieszkaniowo-przemysłowo-rolniczym. Znajduje się na północno-zachodnich obrzeżach miasta. Zajmuje powierzchnię 545,5 ha, zamieszkuje ją 15532 mieszkańców (stan na 2001 rok), a gęstość zaludnienia wynosiła wówczas 2847 osób/km².

Historia

Kościół św. Michała Archanioła przy ul. Kościelnej

Michałkowice to jedna z najstarszych dzielnic Siemianowic Śląskich. Początkowo oddzielna osada położona podobnie jak pobliskie Maciejkowice na terenie Piastowskiego Księstwa Bytomskiego na południe od rozległych pól Rozbarku (obecnie dzielnicy Bytomia) i Dąbrówki Wielkiej wymienionych już w XII-wiecznych Kronikach Nestora jako dostawca srebra i koni dla władcy Waregów (Rusów) Światosława I i w Bulli gnieźnieńskiej jako dostawca srebra dla władz kościelnych i królewskich.

Na terenie Michałkowic znajduje się również jedna z najstarszych parafii rzymskokatolickich na Górnym Śląsku, założenie której wiąże się z wizytą Jacka Odrowąża[1] w tym rejonie. Z niej wyodrębniły się między innymi parafie: Siemianowice, Bańgów, Przełajka, Maciejkowice, Józefowiec, Bytków.

Nazwa

Nazwa jest patronimiczną nazwą wywodzącą się od polskiej formy męskiego pochodzenia biblijnego - Michała[2] i pochodziła od założyciela wsi lub jej patrona. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako starszą od niemieckiej wymienia obecną polską formę nazwy - Michałkowice podając jej znaczenie "Dorf des St. Michael" - "Wieś św. Michała"[2] co zostało uwidocznione w herbie. Według legendy Michał był kiedyś właścicielem tej osady. Głosi ona, że Michał wraz z dwoma swoimi braćmi, Siemionem i Maciejem, był rybakiem. W czasie, gdy Górny Śląsk należał do Królestwa Prus i Rzeszy Niemieckiej Michałkowice nosiły nazwę Michalkowitz.

Kalendarium

  • 1274 – pierwsza niepotwierdzona w innych źródłach wzmianka o parafii w Michałkowicach
  • 1290-1310 – przypuszczalne założenie parafii i zbudowanie pierwszego kościoła w Michałkowicach
  • 1326 – w dokumencie kolektora papieskiego Andrzeja z Verolo mowa jest o opuszczonym kościele we wsi Michałkowice, co wskazuje, że istniał już znacznie wcześniej, a Michałkowice już wtedy były wsią parafialną, jedną z najstarszych w kasztelanii bytomskiej
  • 1402 – Maciej Wrochlik z Bytkowa funduje drugi kościół parafialny w Michałkowicach
  • 1421 – powstanie pierwszej w Siemianowicach szkoły przy kościele i parafii w Michałkowicach
  • 1520 – w ciągu XVI wieku, aż do wyczerpania złóż, górnictwo kruszcowe na terenie dominalnym Michałkowic
  • 1651 – podział terenów Michałkowic na trzech braci Mieroszewskich i późniejsza częściowa wyprzedaż ziemi przez Rheinbabenów powoduje odłączenie części Michałkowic w rejonie dzisiejszych Sadzawek. Odcięta ziemia nazwana później została Michałkowice II
  • 1786 – zbudowanie murowanego kościoła w Michałkowicach, konsekrowanego 21 października 1787 r.
Przedwojenna pieczęć dawnej gminy Michałkowice
  • 1803 – założenie przez Rheinbabenów na polach "Michałkowic II" kopalni "Fanny"
  • 1845 – budowa cynkowni, huty "Teresa" na gruntach "Michałkowice II"
  • 1853 – początek budowy wąskotorowej kolei przemysłowej biegnącej z Bytomia-Karbia przez Michałkowice do Katowic-Bogucic
  • 1856 – powiększenie przez ks. Antoniego Stabika fary św. Michała Archanioła (dostawienie trzech kaplic) oraz założenie obecnego cmentarza
  • 1870 – powstanie kopalni "Chassee" na terenie dóbr "Michałkowice II"
  • 1882 – powstanie biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych w Michałkowicach
  • 1887 – na terenie Michałkowic uruchomienie kopalni "Max"
  • 1902-1904 – na miejscu XVIII-wiecznej, barokowej świątyni pw. Św. Michała Archanioła wzniesienie w Michałkowicach neoromańskiego kościoła pod tym samym wezwaniem
  • 1910 – Konsekracja kościoła pw. Św. Michała Archanioła przez kardynała Georga Koppa
  • 1920 – utworzono Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Michałkowicach regionalne gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Działalność rozpoczęło 22 lutego i pod koniec roku liczyło 111 członków w tym 46 kobiet i 30 młodzieży. Prezesem organizacji był Józef Białas, naczelnikiem Wojciech Kocot, a potem Franciszek Sobota[3].
Park Tradycji w miejscu byłej kopalni Michał przy ul. Elizy Orzeszkowej

Architektura i urbanistyka

Osiedla

Osiedle przy ul. Bohaterów Września

Zabytki

Pałac Rheinbabenów w parku Górnik (widok od strony Plant)

Krzyże i kapliczki

Kaplica przy ul. Kościelnej
  • krzyż przy ul. Żeromskiego
  • krzyż przy ul. Tarnogórskiej
  • krzyż przy ul. Harcerskiej (dawniej ul. Jana Hadamika)
  • Grupa Ukrzyżowania przy kościele św. Michała Archanioła
  • kaplica przy ul. E. Orzeszkowej
  • kaplica przy ul. Kościelnej
  • kaplica przy ul. S. Żeromskiego
  • kaplica Rheinbabenów na cmentarzu michałkowickim (ulica Michałkowicka)
  • kaplica "Jezus w ogrójcu" przy drodze na cmentarz

Pomniki

  • obelisk przy ul. E. Orzeszkowej
  • tablica pamiątkowa na os. Obrońców Kopalni "Michał"
  • tablica upamiętniająca ofiary II wojny światowej w kościele św. Michała Archanioła
  • tablice pamiątkowe upamiętniające ważne rocznice w kościele św. Michała Archanioła

Obiekty przyrodnicze

Użytek ekologiczny Michałkowicka Kępa

Gospodarka

Komunikacja i transport

Stacja Siemianowickiego Roweru Miejskiego przy ul. Elizy Orzeszkowej

Transport kolejowy

Przez Michałkowice przebiegają bądź przebiegały następujące linie kolejowe:

  • Linia kolejowa nr 161 Katowice Szopienice Płn. – Chorzów Stary (na granicy z Bytkowem, czynna); obecnie na istniejącej linii prowadzony jest wyłącznie ruch towarowy,
  • Linia nr 201 (należąca do Kopalni Piasku Szczakowa) (w pobliżu granicy z Piekarami Śląskimi, zlikwidowana),
  • Łącznica kolejowa nr 871: Wanda – KWK Michał (łączyła zakłady Haldex i Fabud z powyższymi liniami, zlikwidowana).

W latach 1854-1857 zakończono budowę linii kolei wąskotorowej o prześwicie toru 785 mm z Bytomia Karbia przez Rozbark, Maciejkowice, Siemianowice do Szopienic i Bogucic. Linia przebiegała przez Michałkowice od strony Maciejkowic nasypem kolejowym wzdłuż ogródków działkowych "Malwa", gdzie zlokalizowana była stacja węzłowa Bytków (4 tory stacyjne, 3 tory bocznicowe). Od stacji Bytków w stronę Siemianowic odgałęziały się dwa tory szlakowe, które przecinały ul. Oświęcimską w miejscu lokalizacji przejazdu kolejowo-drogowego kat. A. Lewy tor przebiegał między Zakładami Kotłomontaż a Parkiem Górnik w kierunku bocznic KWK "Michał" (czynna w latach 1901-1998) i "HALDEX" (czynna w latach 1963-1994). Prawy tor prowadził nasypem kolejowym wzdłuż ogródków działkowych "Szarotka" w stronę Siemianowic i dalej do Szopienic.

Od roku 1998 rozpoczyna się okres kursowania wąskotorowych pociągów turystycznych z Siemianowic Śląskich do Zabytkowej Kopalni Srebra i Skansenu Maszyn Parowych w Tarnowskich Górach oraz nad Zalew Nakło-Chechło w Miasteczku Śląskim. W tym celu zbudowano dwa perony dla pasażerów "Bytków" i "Siemianowice Śląskie Wąskotorowe". Pierwszy zlokalizowany był przy przejeździe kolejowo-drogowym przy ul. R. Traugutta i ul. Oświęcimskiej w Michałkowicach, drugi zaś przed bocznicą KWK Siemianowice Szyb Richter przy ul. Wieczorka. W roku 2000 GKW zakupiły wagon motorowy MBd1-281, który obsługiwał planowe kursy pasażerskie pod nazwą Bytomka w relacji Siemianowice Śl. Wąsk.-Bytków-Maciejkowice-Bytom. Rok 2000 zapisał się w historii Michałkowic jako data uruchomienia pierwszego planowego pasażerskiego połączenia kolejowego z Michałkowic do Bytomia i Siemianowic Śląskich.

Wykaz bocznic Górnośląskich Kolei Wąskotorowych na terenie Michałkowic w latach 1854-1990:

  • Kopalnia Węgla Kamiennego "Siemianowice" Ruch III (KWK "Michał") (od 1901),
  • Polsko-Węgierska Górnicza Spółka Akcyjna "HALDEX" Zakład Michał (od 1963),
  • Okręgowe Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Kotłownia "Bytków" (od 1960 do 1983),
  • Kamieniołom Michałkowice (od 1890 do 1945).

Miejski transport zbiorowy

Obecnie w Michałkowicach znajduje się 14 przystanków ZTM, przez które przebiega 22 linii: 5, 22, 30 30N, 43, 72, 74, 91, 96, 98, 110, 119, 133, 168, 170, 196, 222, 663, 664, 665 i 974, łączących dzielnicę z wszystkimi dzielnicami Siemianowic Śląskich, jak również z innymi głównymi miastami Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Edukacja

  • Szkoły podstawowe
    • Szkoła Podstawowa nr 4 (Zespół Szkół nr 4)
    • Szkoła Podstawowa nr 13
    • Szkoła Podstawowa dla Dorosłych (ZSOiZ nr 2)
  • Szkoły średnie
    • Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych nr 2
      • Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 2
      • III Liceum Profilowane
      • IV Liceum Ogólnokształcące
      • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
      • Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych

Kultura i rekreacja

  • Corocznie odbywa się na terenie parafii św. Michała Archanioła w Michałkowicach we wrześniu śląski festyn MichałFest.
  • Na festynach, świętach i różnego rodzaju uroczystościach obchodzonych na terenie Michałkowic często artystycznie udziela się artysta Józef Skrzek
  • Park Górnik z placem zabaw, Zameczkiem, stawem i trasami rowerowymi

Obiekty sportowe

Hala kompleksu Sportowego Michał

Kluby sportowe

Michałkowiczanie

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Siemianowicami Śląskimi.

Artyści:

Ważne osobistości:

Przypisy

  1. ↑ Historia Rozbarku i okolic (SBB-music)
  2. ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 21, OCLC 456751858 (niem.).
  3. ↑ Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 221.

Bibliografia

  • Małgorzata Derus: Historia i zabytki architektury Michałkowic. Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, 2007. ISBN 83-909938-7-2.
  • Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej "Sokoła". Katowice: TG Sokół w Katowicach, 1937.

Zobacz też

Dzielnice, osady i osiedla Siemianowic Śląskich
Dzielnice administracyjne
Historyczne osady i kolonie
Osiedla mieszkaniowe

Herb Siemianowic Śląskich

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się