Lista prawosławnych metropolitów moskiewskich, patriarchów moskiewskich i całej Rusi w pierwszym okresie istnienia patriarchatu, ordynariuszy eparchii moskiewskiej w okresie synodalnym oraz patriarchów moskiewskich i całej Rusi po 1917.

Personalia hierarchów będący jedynie locum tenens (strażnikami tronu) patriarszego lub ich zastępcami, zostały zapisane czcionką zwykłą, w odróżnieniu od imion samych patriarchów.

Metropolici[1]

Patriarchowie Moskwy (Pierwszy okres funkcjonowania) (1589–1721)

Lp. Portret Hierarcha
Imię i nazwisko świeckie 		Okres pełnienia urzędu Uwagi
od do
I
Hiob 26 stycznia 1589 24 czerwca 1605 Przed podniesieniem metropolii moskiewskiej do rangi patriarchatu był jej zwierzchnikiem. Wybrany na patriarchę przez cara Fiodora I z trzech kandydatów wskazanych również przez cara i potwierdzonych przez Sobór Biskupów. Z urzędu usunięty na żądanie Dymitra Samozwańca I[2], którego decyzję potwierdził uświęcony sobór[3]. Po śmierci Samozwańca i uwięzieniu Ignacego odmówił ponownego przyjęcia urzędu z uwagi na zły stan zdrowia[3].
Ignacy 24 czerwca 1605 18 maja 1606 Wybrany na patriarchę z polecenia Dymitra Samozwańca. Przez współczesnych uważany za kanonicznego zwierzchnika Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, został następnie wykreślony z list patriarchów i nie jest uwzględniany w numeracji kolejnych hierarchów na tym urzędzie[3]. Uwięziony i pozbawiony urzędu po śmierci swojego protektora Dymitra Samozwańca, w 1611 przez kilka miesięcy, na życzenie polskiej załogi Kremla moskiewskiego, bez sankcji soboru pełnił obowiązki patriarchy, w czasie uwięzienia kanonicznego zwierzchnika Kościoła – Hermogena. Następnie uciekł z Moskwy; na emigracji w Rzeczypospolitej przyjął unię[3].
II
Hermogen
Jermołaj 		3 lipca 1606 17 lutego 1612 Wybrany przez sobór biskupów z poparciem cara Wasyla Szujskiego[4].
Efrem
Efrem Chwostow 		luty 1612 26 grudnia 1613 Metropolita kazański, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego[5].
Jonasz
Jonasz Archangielski 		26 grudnia 1613 24 czerwca 1619 Metropolita sarski i podoński, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Pełnił obowiązki do powrotu metropolity Filareta (Romanowa), który jako ojciec cara Michała I miał objąć urząd patriarchy[5].
III
Filaret
Fiodor Romanow 		24 czerwca 1619 1 października 1633 Wybrany na urząd przez sobór biskupów zgodnie z życzeniem cara Michała I[6]. Wcześniej, w 1608, przebywając w obozie Dymitra Samozwańca II, niekanonicznie tytułował się patriarchą, w opozycji do legalnego zwierzchnika Kościoła – Hermogena[7].
IV
Joazaf I styczeń 1634 28 listopada 1640 Wybrany na urząd przez cara, z grona trzech wskazanych przez sobór kandydatów. Jego wybór był formalnością, gdyż już wcześniej jako na swojego następcę wskazywał na niego zmarły patriarcha Filaret[8].
V
Józef
Józef Djakow 		27 marca 1642 15 kwietnia 1652 Wybrany na urząd drogą losowania, z sześciu kandydatów wskazanych przez cara z grona uczestników uświęconego soboru[9].
VI
Nikon
Nikita Minow 		25 lipca 1652 12 grudnia 1666 Najprawdopodobniej wybrany na urząd przez sobór biskupów, z poparciem cara[10]. W 1658, skonfliktowany z carem, ogłosił rezygnację z urzędu patriarchy i wycofał się do monasteru Nowe Jeruzalem. Decyzji tej nie potwierdził Sobór Lokalny ani Sobór Biskupów, toteż Nikon tytularnie pozostawał patriarchą, chociaż nie sprawował związanych z tym urzędem obowiązków, które pełnił w zastępstwie metropolita rostowski Jonasz[11]. W 1664 wrócił do Moskwy i zamierzał podjąć ich wykonywanie na nowo. Car Aleksy I był już jednak zdecydowanie mu przeciwny i nie dopuścił do tego, doprowadzając do zwołania w 1666 soboru z udziałem zwierzchników starożytnych patriarchów prawosławnych, który oficjalnie pozbawił Nikona wszystkich godności kościelnych[12]. W 1682 Nikon został pośmiertnie zrehabilitowany[13].
VII
Joazaf II 31 stycznia 1667 17 lutego 1672 Wybrany na urząd przez sobór moskiewski, który pozbawił wszystkich godności kościelnych jego poprzednika Nikona[12].
VIII
Pitirim 7 lipca 1672 19 kwietnia 1673 Wybrany na urząd przez uświęcony sobór[14].
IX
Joachim
Iwan Sawiołow 		26 lipca 1674 17 marca 1690 Wybrany przez uświęcony sobór[5].
X
Adrian
Andriej 		24 sierpnia 1690 16 października 1700 Wybrany przez sobór biskupów[15].
Stefan
Symeon Jaworski 		16 grudnia 1701 1722 Metropolita riazański, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego, następnie przewodniczący Świątobliwego Synodu Rządzącego[16].

Arcybiskupi i metropolici w okresie synodalnym[1]

Patriarchowie Moskwy (Drugi okres funkcjonowania) (1917– )

Lp. Fotografia Hierarcha
Imię i nazwisko świeckie 		Okres pełnienia urzędu Uwagi
od do
XI
Tichon
Wasilij Biełławin 		17 listopada 1917 7 kwietnia 1925 Wybrany na patriarchę przez Sobór Lokalny po niemal dwustu latach od likwidacji patriarchatu według opracowanej na tę okazję procedury. W pierwszej turze głosowania uczestnicy soboru wskazywali trzech najwłaściwszych kandydatów na tron patriarszy. Warunkiem zaakceptowania kandydatury było uzyskanie 155 głosów spośród 309 możliwych. Tichon został wybrany jako trzeci, po metropolitach Antonim (Chrapowickim) i Arseniuszu (Stadnickim). O wyborze patriarchy spośród wymienionych trzech hierarchów zadecydowało losowanie[17].
Piotr
Piotr Polański 		12 kwietnia 1925 10 grudnia 1925 Metropolita kruticki, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Swoje obowiązki przestał pełnić de facto wskutek aresztowania. De iure pozostawał locum tenens do 1936[18].
Sergiusz
Iwan Stragorodski 		10 grudnia 1925 8 grudnia 1926 Metropolita niżnonowogrodzki i arzamaski, zastępca locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Swoje obowiązki przestał pełnić wskutek aresztowania[18].
Józef
Iwan Pietrowych 		8 grudnia 1926 13 grudnia 1926 Metropolita rostowski, p.o. zastępcy locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Swoje obowiązki przestał pełnić wskutek aresztowania[18].
Serafin
Siemion Samojłowicz 		13 grudnia 1926 7 kwietnia 1927 Arcybiskup uglicki, p.o. zastępcy locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Po zwolnieniu metropolity niżnonowogrodzkiego Sergiusza na powrót przekazał mu dawne obowiązki[18].
Sergiusz
Iwan Stragorodski 		7 kwietnia 1927 1936 Metropolita niżnonowogrodzki i arzamaski, następnie od 1932 – gorkowski i arzamaski i od 1934 – moskiewski i kołomieński, zastępca locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego[18].
1936 8 września 1943 Locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Tytuł ten metropolita Sergiusz przyjął, kierując się docierającymi do niego informacjami o śmierci metropolity Piotra (Polańskiego), który w rzeczywistości zginął dopiero w roku następnym[19].
XII 8 września 1943 15 maja 1944 W zmienionej sytuacji politycznej ZSRR, po agresji niemieckiej, Stalin zgodził się na przeprowadzenie wyborów patriarchy. Wyboru Sergiusza dokonał Sobór Biskupów. Dziewiętnastu zgromadzonych hierarchów jednogłośnie poparło wniosek metropolity leningradzkiego Aleksego, by wybrać na nowego zwierzchnika Kościoła właśnie Sergiusza[20].
Aleksy I
Siergiej Władimirowicz Simanski 		15 maja 1944 2 lutego 1945 Metropolita leningradzki, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego.
XIII 2 lutego 1945 17 kwietnia 1970 Wybrany na patriarchę przez Sobór Lokalny zgodnie z wolą poprzedniego patriarchy[21].
Pimen
Siergiej Izwiekow 		17 kwietnia 1970 2 czerwca 1971 Metropolita kruticki i kołomieński, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego.
XIV 2 czerwca 1971 3 maja 1990 Wybrany na patriarchę przez kontrolowany przez KGB Sobór Lokalny w głosowaniu jawnym, zgodnie z życzeniem władz, jednogłośnie[22].
Filaret
Mychajło Antonowycz Denysenko 		3 maja 1990 10 czerwca 1990 Egzarcha Ukrainy i metropolita kijowski, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego.
XV
Aleksy II
Aleksiej Ridigier 		10 czerwca 1990 5 grudnia 2008 Wybrany przez Sobór Lokalny w dwóch turach głosowania. W obydwu uzyskał największą liczbę głosów, wyprzedzając metropolitów rostowskiego i nowoczerkasskiego Włodzimierza i kijowskiego Filareta[23].
Cyryl I
Władimir Gundiajew 		5 grudnia 2008 1 lutego 2009 Metropolita smoleński i kaliningradzki, locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego[24].
XVI od 1 lutego 2009 Wybrany przez Sobór Lokalny w dwóch turach głosowania. W obydwu uzyskał największą liczbę głosów, wyprzedzając metropolitów kałuskiego i borowskiego Klemensa oraz mińskiego i słuckiego, egzarchę Białorusi Filareta (wycofał się z II tury)[25].

Przypisy

  1. ↑ a b Московская епархия (г. Москва). [dostęp 2007-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-12)].
  2. ↑ Iow. Prawosławnaja Encikłopedija. [dostęp 2011-09-03]. (ros.).
  3. ↑ a b c d A. Bogdanow: Russkije patriarchi. Snizchoditielnyj Ignatij. krotov.info. [dostęp 2012-05-01]. (ros.).
  4. ↑ Trepanier L.: Political Symbols in Russian History: Church, State, and the Quest for Order and Justice. Lexington Books, 2010, s. 64. ISBN 978-0-7391-1789-7.
  5. ↑ a b c D. Połozniew: Russkaja Prawosławnaja Cerkow w XVII wiekie. W: Prawosławnaja Encikłopiedija. T. RPC. Moskwa: Cerkowno-Naucznyj Centr "Prawosławnaja Encikłopiedija", 2000, s. 92-93. ISBN 5-89572-005-6.
  6. ↑ A. Andrusiewicz: Dzieje wielkiej smuty. Katowice: Śląsk, 1999, s. 367. ISBN 83-7164-070-6.
  7. ↑ A. Andrusiewicz: Carowie i cesarze Rosji. Warszawa: 2001, s. 106-107. ISBN 83-7311-126-3.
  8. ↑ A. Andrusiewicz: Carowie i cesarze Rosji. Warszawa: 2001, s. 122-125. ISBN 83-7311-126-3.
  9. ↑ Pietruszko W.: Russkaja Cerkow w patriarszestwo Josifa. Czast' 1. pravoslavie.ru. [dostęp 2012-02-01]. (ros.).
  10. ↑ Sergiej Łobaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 105-107. ISBN 5-210-01561-0.
  11. ↑ hieromnich Tichon (Polanski): Putieszestwije w istoriju russkich monastyriej. Moskwa: Russkoje Słowo, 2002, s. 229-231. ISBN 5-94853-009-4.
  12. ↑ a b Sergiej Łobaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 224-226. ISBN 5-210-01561-0.
  13. ↑ Sergiej Łobaczew: Patriarch Nikon. Petersburg: Isskustwo SPB, 2003, s. 265-266. ISBN 5-210-01561-0.
  14. ↑ Pascal P.: Avvakum et les débuts du raskol. Paris-The Hague: Mouton & Co, 1963, s. 458.
  15. ↑ Heller M.: Historia Imperium Rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 310. ISBN 978-83-05-13522-1.
  16. ↑ Стефан (Яворский). ortho-rus.ru. [dostęp 2014-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ros.).
  17. ↑ M. Wostryszew: Patriarch Tichon. Moskwa: Mołodaja gwardija, 1997, s. 73-74. ISBN 5-235-02292-0.
  18. ↑ a b c d e Cypin W.: Istorija Russkoj Cerkwi 1917-1997. Gława IV: Russkaja Cerkow pri Miestoblustitiele patriarszego priestoła mitropolitie Pietrie i zamiestitiele Miestoblustitiela mitropolitie Siergii (1925-1936). [dostęp 2011-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
  19. ↑ D. Pospielovsky: The Russian Church under the Soviet regime 1917-1982. Crestwood-New York: St. Vladimir's Seminary Press, 1984, s. 186-188. ISBN 0-88141-033-0.
  20. ↑ Cypin W.: Archijerejskij Sobor. Prawosławnaja Encikłopiedija, 11 grudnia 2008. [dostęp 2011-12-29]. (ros.).
  21. ↑ D. Pospielovsky: The Russian Church under the Soviet regime 1917-1982. Crestwood-New York: St. Vladimir's Seminary Press, 1984, s. 209-210. ISBN 0-88141-033-0.
  22. ↑ ks. T. Kałużny SCJ: Sekret Nikodema. Nieznane oblicze Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego: studium historyczno-ekumeniczne. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów, 1999, s. 96-97. ISBN 83-86789-56-5.
  23. ↑ ks. W. Cypin, S. Krawiec: Aleksij II. Prawosławnaja Encikłopedija, 5 października 2007. [dostęp 2011-08-22]. (ros.).
  24. ↑ D. Solovyov, O. Shchedrov: Russians bid farewell to Patriarch at grand funeral. reuters.com, 9 grudnia 2008. [dostęp 2011-05-14]. (ang.).
  25. ↑ W Chramie Christa Spasitiela sostojałas' intronizacija Swiatiejszego Patriarcha Moskowskogo i wsieja Rusi Kiriłła. patriarchia.ru, 25 stycznia 2009. [dostęp 2011-05-14]. (ros.).
Metropolici i patriarchowie Moskwy
Metropolici Moskwy
(1448–1589)
Patriarchowie Moskwy
(Pierwszy okres funkcjonowania)
(1589–1700)
Arcybiskupi i metropolici
w okresie synodalnym
(1742–1917)
Patriarchowie Moskwy
(Drugi okres funkcjonowania)
(od 1917)
  1. ↑ a b c d e f g h i j p.o. zast. locum tenens

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się