 Martin Van Buren w latach 50. XIX wieku | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 grudnia 1782 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 lipca 1862 |
| 8. prezydent Stanów Zjednoczonych | |
| Okres |
od 4 marca 1837 |
| Przynależność polityczna | |
| Pierwsza dama | |
| Wiceprezydent | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| 8. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych | |
| Okres |
od 4 marca 1833 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| 10. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych | |
| Okres |
od 28 marca 1829 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Martin Van Buren (ur. 5 grudnia 1782 w Kinderhook, zm. 24 lipca 1862 tamże) – ósmy prezydent USA (1837–1841). Pełnił także funkcję wiceprezydenta (1833–1837) i sekretarza stanu (1829–1831).
Martin Van Buren urodził się 5 grudnia 1782 w Kinderhook jako syn Amerykanów holenderskiego pochodzenia, Abrahama Van Burena i Marii Hoes[1]. Jego ojciec pełnił funkcję pisarza gminnego i zmarł w roku 1817 (w tym samym roku zmarła także jego matka)[2]. Martin Van Buren ukończył trzy klasy szkoły podstawowej i, pomimo swojego zamiłowania do książek, nie kontynuował nauki[2]. W wieku 14 lat podjął pracę sekretarza w kancelarii prawnej, jednak ze względu na różnice polityczne ze swoim pracodawcą wyjechał do Nowego Jorku i został zatrudniony na podobnym stanowisku w konkurencyjnej firmie[2]. Od 1807 do 1812 pełnił funkcje radcy Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork i sędziego spadkowego hrabstwa Columbia[2].
W 1812 Van Buren został wybrany do stanowego Senatu nowojorskiego i pełnił tę funkcję przez dwie kadencje, do roku 1820, a w czasie drugiej z nich był także stanowym prokuratorem generalnym[2]. Działając w senacie budował także swoją pozycję we frakcji Partii Demokratyczno-Republikańskiej, w której starał się forsować politykę Thomasa Jeffersona[3]. Zabiegał także o poparcie prasy, co było utrudnione, gdyż większość była kontrolowana przez zwolenników Partii Federalistycznej[3]. 4 marca 1821 roku został wybrany do Senatu USA, gdzie zasiadał do 20 grudnia 1828[3]. W tym okresie skupił się na reorganizacji działalności partii, której zapewnił kontrolę w stanie Nowy Jork i wprowadził w niej tzw. spoils system (patronaż)[3].
W 1824 roku poparł Williama Crawforda na stanowisko prezydenta, który jednak przegrał w wewnątrzpartyjnej rozgrywce z Johnem Quincy Adamsem[3]. Wówczas Van Buren jeszcze bardziej skupił się na pracy na rzecz rodzimej partii, tak by w następnych wyborach wyznaczyła jednego kandydata, którym był Andrew Jackson[3]. Na początku 1828 Van Buren złożył mandat senatora, by objąć stanowisko gubernatora Nowego Jorku, po zmarłym De Witcie Clintonie[4].
Po dwóch miesiącach pełnienia urzędu zrezygnował z niego, gdyż prezydent Jackson zaproponował mu objęcie funkcji sekretarza stanu w jego administracji[4]. Dzięki jego umiejętnościom dyplomatycznym udało mu się zakończyć konflikt pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią, dotyczący dostępności rynków w Indiach Zachodnich[4]. Załagodził także spór z Francją, która odmawiała wypłaty odszkodowania za konfiskaty statków amerykańskich z lat 1803-1815[4]. Van Buren skupiał się jednak głównie na pracy na rzecz Partii Demokratycznej i zapewnieniu poparcia prezydentowi Jacksonowi[4]. W jego rządzie pełnił rolę nie tylko sekretarza stanu, ale także zaufanego współpracownika tzw. gabinetu kuchennego[4]. Ustąpił ze stanowiska w czasie reorganizacji gabinetu 23 maja 1831 roku[4].
Miesiąc po dymisji, prezydent mianował go posłem pełnomocnym w Londynie[4]. Kiedy Senat miał zatwierdzić jego kandydaturę, sprzeciw zgłosił jego polityczny antagonista – ówczesny wiceprezydent John C. Calhoun[5]. Ponieważ w głosowaniu był remis, decyzja o mandacie przeszła na formalnego przewodniczącego Senatu, czyli wiceprezydenta – Johna Calhouna[5]. Ten zagłosował przeciw, dlatego Van Buren został odwołany z placówki dyplomatycznej[5]. Dwa miesiące później, prezydent Jackson, starając się o reelekcję nominował Van Burena jako kandydata na wiceprezydenta[5]. Po zwycięstwie wyborczym objął urząd i pełnił go przez pełną kadencję[5].
W wyborach prezydenckich w 1836 roku Van Buren uzyskał nominację Partii Demokratycznej jako kandydat na prezydenta[5]. Jego kontrkandydatem z Partii Wigów był William Henry Harrison[5]. Van Buren zwyciężył w głosowaniu powszechnym i uzyskał 170 głosów w Kolegium Elektorów, wobec 73 głosów dla Harrisona[5]. Jednak żaden z kandydatów na wiceprezydenta nie osiągnął wymaganej większości głosów, co spowodowało, że o jego wyborze zadecydować musiał Senat[6]. Ostatecznie wybrany został protegowany nowego prezydenta – Richard Johnson[6].
Głównym problemem jego administracji był krach gospodarczy, który rozpoczął się jeszcze pod koniec rządów Jacksona[6]. Nieurodzaj w roku 1836, wycofanie twardej waluty z kont oszczędnościowych i zwiększenie podaży papierowego pieniądza doprowadziły do licznych bankructw firm i banków, a także do wzrostu cen, zwłaszcza żywności[6]. Pomimo że Van Buren był przeciwny ingerencji rządu federalnego w sprawy gospodarki kraju, zaproponował by wycofać depozyty z banków i ustanowić całkowicie niezależny Departament Skarbu[7]. Ta ostatnia propozycja, ze względu na opór konserwatystów, została odrzucona przez Kongres, a jej przegłosowanie było możliwe dopiero w 1840 roku[7].
Recesja miała także wpływ na politykę międzynarodową, ponieważ prezydent Van Buren oświadczył, że Stany Zjednoczone nie są w stanie spłacić swoich długów w Europie, co spowodowało ochłodzenie stosunków dyplomatycznych z Anglią i Francją[7]. Na niekorzyść relacji z Koroną Brytyjską wpłynęło też powstanie w Kanadzie w 1837 roku[7]. Pomimo że Van Buren oficjalnie ogłosił, że Stany Zjednoczone zachowują neutralność w tej sprawie, to przywódca powstania William Lyon Mackenzie, po porażce schronił się w amerykańskim Buffalo, gdzie zorganizował swój garnizon[7]. W armii powstańczej walczyło wielu Amerykanów, zatem 5 stycznia 1838 prezydent nakazał przestrzegać neutralności pod groźbą sankcji, w obawie przed otwartym konfliktem z Anglią[8]. Powstanie zostało stłumione jeszcze w tym samym roku, lecz w Stanach Zjednoczonych przez kilkanaście miesięcy działały jeszcze organizacje wspierające walkę o niepodległość Kanady[8]. Zanikły one dopiero wówczas, gdy prezydent wprowadził nową poprawkę do ustawy granicznej, sankcjonującej nielegalne przekraczanie granicy[8].
Zagadnieniem, które pozostało nierozwiązane od czasu prezydentury Jacksona była aneksja Teksasu, której domagali się ekspansjoniści amerykańscy[9]. Negocjacje pomiędzy władzami Republiki Teksasu a USA zostały wznowione w sierpniu 1837[9]. Za radą sekretarza stanu Johna Forsytha, Van Buren odrzucił propozycję aneksji, ze względu na to, że Teksas był wówczas w stanie wojny z Meksykiem i prezydent obawiał się, że przyłączenie go do Unii będzie oznaczać wypowiedzenie wojny południowemu sąsiadowi[9].
Sprzeczna postawa ws. ekspansjonizmu doprowadziła do tego, że nawet jego mentor – Andrew Jackson udzielił mu nagany i nie udzielił mu poparcia w wyborach prezydenckich w 1840 roku[10]. Podobne poglądy Van Buren przedstawiał w innych dziedzinach, np. był uważany za zwolennika niewolnictwa na Północy i abolicjonistę na Południu[10]. Taka postawa nie przysporzyła mu sympatii opinii publicznej i sprawiła, że przegrał on wybory prezydenckie na rzecz kandydata Partii Wigów – Williama Henry’ego Harrisona[11].
Po przegranych wyborach Van Buren powrócił do rodzinnej miejscowości Kinderhook[11]. Nadal pozostawał aktywny politycznie – w 1844 roku prezydent John Tyler zaproponował mu stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, lecz ten odmówił[11]. Cztery lata później ubiegał się o nominację prezydencką Partii Demokratycznej, lecz jego sprzeciw wobec aneksji Teksasu spowodował, że nie uzyskał wymaganego poparcia[11]. Uzyskał natomiast nominację antyniewolniczego Ruchu Wolnej Ziemi oraz poparcie liberalnej frakcji wigów[11]. Przegrał w głosowaniu powszechnym i nie uzyskał żadnego głosu w Kolegium Elektorów[11].
Pod koniec życia uskarżał się na dolegliwości związane z astmą[11]. Zmarł w swojej rodzinnej miejscowości, Kinderhook, 24 lipca 1862 roku i tamże został pochowany[11].
Martin Van Buren zawarł związek małżeński ze swoją daleką krewną – Hannah Hoes, 21 lutego 1807 roku[2]. Po dwunastu latach żona Van Burena zmarła[2]. Para miała czterech synów, m.in. Johna, który był działaczem, a następnie liderem abolicjonistycznego ruchu Free Soil[2].
.svg)
| 1. klasa | |
|---|---|
| 3. klasa |
| Prezydent | |
|---|---|
| Wiceprezydent | |
| Szefowie departamentów |
|
| Prezydent | |
|---|---|
| Wiceprezydent | |
| Szefowie departamentów |
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
