Marta Burbianka (ur. 18 marca 1898 w Ryngowianach, na Źmudzi, zm. 29 października 1973 we Wrocławiu) – polska historyczka, bibliotekarka, badaczka drukarstwa, działaczka polonijna i oświatowa.
Życiorys
Studiowała historię (mgr 1931 – Urząd wójtowski w Wilnie. Geneza, nominacja i uposażenie wójtów wraz z ich pocztem XV-XVIII w.[1]) i polonistykę na Uniwersytecie Wileńskim, działała w akademickich organizacjach naukowych. Obroniła doktorat w 1933 z historii Działalność Augustyna Rotundusa, jako wójta wileńskiego[2] pod kierunkiem Stanisława Kościałkowskiego. Od 1931 pracowała jako bibliotekarka, początkowo zajmując się inwentaryzacją i katalogowaniem zbiorów Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie. Od 1933 była nauczycielką w polskich gimnazjach na Litwie. Organizowała polskie harcerstwo w Kownie. W latach 1940–1944 uczestniczyła w tajnym nauczaniu oraz ruchu oporu Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej[3].
W 1946 na stanowisku samodzielnego referenta Wydziału Kultury Głównego Pełnomocnika Rządu RP prowadziła specjalną bibliotekę w Wilnie, obejmującą Vilniana i Lithuanica. Jeszcze w tym samym roku przeniosła się do Wrocławia, gdzie podjęła pracę na Uniwersytecie (początkowo jako starszy asystent w Katedrze Słowiańszczyzny Wschodu, po złożeniu egzaminu państwowego w Bibliotece Uniwersytetu). Była kustoszem Biblioteki (1953), od 1955 docentem, od 1964 profesorem nadzwyczajnym.
Przyczyniła się do rozwoju Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego. Zorganizowała kilka oddziałów (m.in. ds. udostępniania zbiorów) oraz Gabinet Śląsko-Łużycki. Prowadziła kursy szkoleniowe dla pracowników oraz wykładała na kursach Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich; wykładała oraz prowadziła seminaria magisterskie z bibliografii i dziejów produkcji książki w Katedrze Bibliotekoznawstwa (późniejszy Instytut). Z pracy w bibliotece odeszła na emeryturę w 1968, z Katedrą współpracowała do 1972. Należała m.in. do Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Miłośników Historii, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (członek zarządu jednostki przy Bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego), Polskiego Towarzystwa Historycznego, Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki.
Wybrane publikacje
Była autorką wielu prac naukowych dotyczących historii Uniwersytetu Wileńskiego, historii książki, drukarstwa, teorii i praktyki bibliograficznej zob. A. Mendykowa, Bibliografia prac Marii Burbianki, „Roczniki Biblioteczne” 17 (1973), z. 1/2, s. 7–17.
- Antoni Hlebowicz – zapomniany biograf Witolda, Wilno 1931.
- Ludwik Janowski, Słownik bio-bibliograficzny dawnego Uniwersytetu Wileńskiego, wyd. pod kier. Ryszarda Mienickiego przy współudziale Marty Burbianki i Bogumiła Zwolskiego, Wilno: Towarzystwo Przyjaciół Nauk z zasiłku Funduszu Kultury Narodowej J. Piłsudskiego 1939.
- Wykaz najważniejszych nabytków zagranicznych za lata 1945–1948, Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka 1949.
- Zarys dziejów handlu księgarskiego we Wrocławiu do połowy XVII wieku, „Sobótka” 1949.
- Zarys dziejów handlu księgarskiego we Wrocławiu do poł. XVII wieku, Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka 1950.
- Biblioteki zakładowe wyższych uczelni i sprawa katalogu centralnego, „Przegląd Biblioteczny” 1951.
- Sprawa kształcenia pracowników naukowych bibliotek, „Życie Nauki” 1952 nr 7/8.
- Dwaj introligatorzy wrocławscy z pierwszej połowy XVI wieku, Poznań – Wrocław 1952.
- Inwentarz wrocławskiej biblioteki przy kościele św. Bernardyna z 1657 roku, Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka 1953.
- (współautorzy: Bronisław Kocowski i Karol Głombiowski) Z dziejów książki na Śląsku, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe 1953
- Studia nad oprawami wrocławskimi doby Odrodzenia, Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka 1955.
- Materiały do kursu bibliografii, Cz. 1-3, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski im. B. Bieruta 1956-1958.
- Przewodnik metodyczny do nauki bibliografii: 1 rok studiów, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski 1956.
- Oprawy wrocławskich ksiąg miejskich w XVI wieku, Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka 1957.
- Problematyka bibliografii śląskiej (druki) XV-XVIII w. „Roczniki Biblioteczne” 1959.
- Andrzej Winkler – drukarz wrocławski XVI wieku, „Roczniki Biblioteczne” 1960.
- Adam Dyon i Kasper Lybisch – wrocławscy drukarze reformacyjni, „Roczniki Biblioteczne” 1961.
- Wstęp do bibliografii, Wrocław 1965 (wiele wydań).
- Dorobek bibliografii w Polsce Ludowej „Roczniki Biblioteczne” 1966.
- Produkcja typograficzna Scharffenbergów we Wrocławiu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1968.
- Z dziejów wrocławskiej drukarni Jerzego Baumanna, „Roczniki Biblioteki Narodowej” 1968.
- Drukarnia Konrada Baumgarta we Wrocławiu, 1970.
- Problemy opisu w bibliografii druków śląskich XV-XVIII wieku, Warszawa 1970.
- Z dziejów drukarstwa śląskiego w XVIII wieku. Baumannowie i ich spadkobiercy, do druku przygotowała Helena Szwejkowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1977.
- artykuły w Polskim słowniku biograficznym i Słowniku pracowników książki polskiej, 1972.
Przypisy
- ↑ Bogumił Zwolski, Wykaz tematów prac doktorskich oraz prac magisterskich i nauczycielskich w zakresie historii, przyjętych w latach 1923–1933 przez komisję Egzaminacyjną Wydz. Humanistycznego U.S.B., [w:] Księga pamiątkowa Koła Historyków Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1923-1933, Wilno: Zrzeszenie Kół Naukowych 1933, s. 370 druk częściowo w „Alma Mater Vilniensis” 10 (1932).
- ↑ Bogumił Zwolski, Wykaz tematów prac doktorskich oraz prac magisterskich i nauczycielskich w zakresie historii, przyjętych w latach 1923–1933 przez komisję Egzaminacyjną Wydz. Humanistycznego U.S.B., [w:] Księga pamiątkowa Koła Historyków Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1923-1933, Wilno: Zrzeszenie Kół Naukowych 1933, s. 372.
- ↑ Michał Kozłowski, Nauczyciel i wychowawca. O uczniach Stanisława Kościałkowskiego, [w:] Stanisław Kościałkowski pamięci przywrócony, red. Małgorzata Dąbrowska, Warszawa–Łódź IPN 2016, s. 130–179 [1].
Bibliografia
- Elżbieta Marczewska-Stańdowa Marta Burbianka, [w:] Słownik pracowników książki polskiej. Suplement, Warszawa-Łódź 1986, s. 353–356.
- Elżbieta Marczewska-Stańdowa Marta Burbianka, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria a” (1974), s. 33–36.
- Halina Winnicka, Burbianka Marta, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 66.
- Aleksy Deruga, Sprawozdanie z działalności Koła Historyków słuchaczy USB w Wilnie w latach 1923–1933, [w:] Księga Pamiątkowa Koła Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1923-1933, Wilno 1933, s. 359–364.
- A Knot, Marta Burbianka, „Roczniki Biblioteczne” (1973), z. 1/2, s. 601–605.
- Z. Gaca-Dąbrowska, Marta Burbianka, „Informator Biblioteczno-Księgarski” (1975), s. 280–283.
- Michał Kozłowski, Nauczyciel i wychowawca. O uczniach Stanisława Kościałkowskiego, [w:] Stanisław Kościałkowski pamięci przywrócony, red. Małgorzata Dąbrowska, Warszawa–Łódź IPN 2016, s. 130–179 [2].
