Marszałek Związku Radzieckiego – najwyższy stopień wojskowy ZSRR. Niższym stopniem był do 1940 komandarm 1 rangi, po wprowadzeniu stopni generalskich – generał armii, bądź marszałek/ główny marszałek rodzaju wojsk.
W ZSRR istniała dość złożona hierarchia wyższych stopni wojskowych, które nazywano stopniami marszałkowskimi.
W 1935 r. wprowadzano stopień marszałka Związku Radzieckiego (w marynarce wojennej odpowiadał mu wpierw stopień admirała floty, a potem admirała floty Związku Radzieckiego), który odpowiadał stopniom marszałka w innych armiach.
W 1943 r. utworzono w niektórych rodzajach wojsk stopnie marszałka rodzaju wojsk i głównego marszałka rodzaju wojsk:
Położenie stopni marszałka rodzaju wojsk i głównego marszałka rodzaju wojsk w hierarchii jest złożone. Posiadaczy tych stopni (wpierw głównych marszałków, a potem marszałków rodzaju wojsk) wymieniano na listach po marszałkach ZSRR, a przed generałami armii. Jednakże zasady awansu były skomplikowane. Posiadacz stopnia generała pułkownika mógł zostać awansowany albo na stopień generała armii (z wyjątkiem lotnictwa, gdzie był możliwy wyłącznie awans na stopień marszałka lotnictwa) albo na stopień marszałka rodzaju wojsk. Posiadacz stopnia generała armii mógł później otrzymać stopień marszałka ZSRR, a posiadacz stopnia marszałka rodzaju wojsk stopień głównego marszałka wojsk. Posiadacz stopnia głównego marszałka rodzaju wojsk natomiast nie mógł zostać awansowany na stopień marszałka ZSRR.
Nie było jednoznacznie określone, kiedy oficer noszący stopień generała pułkownika otrzyma stopień generała armii, a kiedy marszałka rodzaju wojsk – każdy awans rozpatrywano indywidualnie. Zazwyczaj głównym czynnikiem decydującym był dotychczasowy przebieg służby – jeśli dany oficer dowodził związkami (i pracował w instytucjach) macierzystego rodzaju wojsk, zostawał marszałkiem, natomiast jeśli dowodził związkami ogólnowojskowymi, stopień generała armii.
W przypadku lotnictwa nie nadawano nigdy stopnia generała armii, tylko stopień marszałka rodzaju wojsk.
W 1984 r. stopnie marszałków (i głównych marszałków) rodzaju wojsk poza lotnictwem i artylerią zostały zastąpione przez stopień generała armii; od tej daty także nie nadano już nikomu stopnia głównego marszałka rodzaju wojsk. Już po upadku ZSRR w 1993 r. stopnie te zostały także zastąpione stopniem generała armii.
Ostatnim marszałkiem Związku Radzieckiego był Dmitrij Jazow, przeciwnik pieriestrojki i organizator puczu przeciwko Gorbaczowowi. Natomiast marszałek Siergiej Achromiejew popełnił samobójstwo w dniu rozpadu ZSRR. Co ciekawe obaj z nich, walczyli w II wojnie światowej, natomiast ostatni marszałek jest jedynym nieodznaczonym medalem Bohatera Związku Radzieckiego.
Po rozpadzie jedynym marszałkiem Federacji Rosyjskiej został dotychczas Igor Siergiejew (1997–2001) zdymisjonowany po tym jak przyjął odpowiedzialność za zatonięcie okrętu podwodnego „Kursk”.
W praktyce wszyscy marszałkowie ZSRR byli z jednej z grup:
Nazwisko | Data nadania | Uwagi |
---|---|---|
Klimient Woroszyłow |
21 listopada 1935[1] | |
Michaił Tuchaczewski |
21 listopada 1935[1] | pozbawiony stopnia 11 czerwca 1937, pośmiertnie przywrócony 31 stycznia 1957 |
Siemion Budionny |
21 listopada 1935[1] | |
Aleksandr Jegorow |
21 listopada 1935[1] | |
Wasilij Blücher |
21 listopada 1935[1] | |
Siemion Timoszenko |
7 maja 1940 | |
Grigorij Kulik |
7 maja 1940 | pozbawiony stopnia 19 lutego 1942, pośmiertnie przywrócony 28 września 1957 |
Borys Szaposznikow |
7 maja 1940 | |
Gieorgij Żukow |
18 stycznia 1943 | |
Aleksandr Wasilewski |
16 lutego 1943 | |
Józef Stalin |
6 marca 1943 | mianowany generalissimusem ZSRR 27 czerwca 1945 |
Iwan Koniew |
20 lutego 1944 | |
Leonid Goworow |
18 czerwca 1944 | |
Konstanty Rokossowski |
29 czerwca 1944 | również marszałek Polski od 5 listopada 1949 |
Rodion Malinowski |
10 września 1944 | |
Fiodor Tołbuchin |
12 września 1944 | |
Kiriłł Mierieckow |
26 października 1944 | |
Ławrientij Beria |
9 lipca 1945 | pozbawiony stopnia 26 czerwca 1953 |
Wasilij Sokołowski |
3 lipca 1946 | |
Nikołaj Bułganin |
3 listopada 1947 | pozbawiony stopnia 26 listopada 1958 |
Iwan Bagramian |
11 marca 1955 | |
Siergiej Biriuzow |
11 marca 1955 | |
Andriej Grieczko |
11 marca 1955 | |
Andriej Jeriomienko |
11 marca 1955 | |
Kiriłł Moskalenko |
11 marca 1955 | |
Wasilij Czujkow |
11 marca 1955 | |
Matwiej Zacharow |
8 maja 1959 | |
Filipp Golikow |
6 maja 1961 | |
Nikołaj Kryłow |
28 maja 1962 | |
Iwan Jakubowski |
12 kwietnia 1967 | |
Paweł Baticki |
15 kwietnia 1968 | |
Piotr Koszewoj |
15 kwietnia 1968 | |
Leonid Breżniew |
7 maja 1976 | |
Dmitrij Ustinow |
30 lipca 1976 | |
Wiktor Kulikow |
14 stycznia 1977 | |
Nikołaj Ogarkow |
14 stycznia 1977 | |
Siergiej Sokołow |
17 lutego 1978 | |
Siergiej Achromiejew |
25 marca 1983 | |
Siemion Kurkotkin |
25 marca 1983 | |
Wasilij Pietrow |
25 marca 1983 | |
Dmitrij Jazow |
28 kwietnia 1990 |
Nazwisko | Data nadania | Uwagi |
---|---|---|
Nikołaj Woronow |
21 lutego 1944 | |
Mitrofan Niedielin |
8 maja 1959 | |
Siergiej Wariencow |
6 maja 1961 | pozbawiony stopnia 13 marca 1963 |
Władimir Tołubko |
25 marca 1983 |
Nazwisko | Data nadania | Uwagi |
---|---|---|
Aleksandr Nowikow |
21 lutego 1944 | pozbawiony stopnia 11 maja 1946, przywrócono stopień w czerwcu 1953 |
Aleksandr Gołowanow |
19 sierpnia 1944 | |
Pawieł Żygariew |
11 marca 1955 | |
Konstantin Wierszynin |
8 maja 1959 | |
Pawieł Kutachow |
1972 | |
Boris Bugajew |
1977 | |
Aleksandr Kołdunow |
31 października 1984 |
Nazwisko | Data nadania | Uwagi |
---|---|---|
Paweł Rotmistrow |
28 kwietnia 1962 | |
Amazasp Babadżanian |
29 kwietnia 1975 |
Marszałkowie artylerii
Marszałkowie lotnictwa
Marszałkowie wojsk pancernych
Marszałkowie wojsk inżynieryjnych
Marszałkowie wojsk łączności
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.