Manifa, która początkowo została jednorazowo zorganizowana m.in. w proteście przeciwko policyjnej akcji w Lublińcu, gdzie policjanci na podstawie anonimowego donosu zatrzymali w czasie badania pacjentkę ginekologa i zmusili ją do poddania się badaniu kryminalistycznemu. Inicjatywa organizacji w Warszawie demonstracji z okazji Światowego Marszu Kobiet wyszła od organizacji pozarządowych (m.in. Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny oraz Centrum Praw Kobiet) oraz grupy anarchofeministycznej Wiedźma, które ogłosiły otwarte spotkanie organizacyjne na łamach biuletynu „Ośrodek Informacji Środowisk Kobiecych – OŚKa”[4]. Pierwsza Manifa przypominała swoją happeningową formą demonstrację „Odzyskać Noc” organizowaną w 1998 roku w Warszawie przez grupę Kobiety przeciwko Dyskryminacji i Przemocy (później Emancypunx)[4]. Manifa przerodziła się z czasem w ogólnopolską demonstrację feministyczną[5][6] oraz ogólnie antydyskryminacyjną, a także otwarcie antyklerykalną[7][8]. Nastąpiła stopniowa radykalizacja haseł[6].
Historia i poruszane tematy
2000: Pierwsza Manifa odbyła się 8 marca 2000 w Warszawie pod hasłem „Demokracja bez kobiet to pół demokracji”. Jej celem było zwrócenie uwagi na nasilającą się, zdaniem organizatorek i uczestników, tendencję przyzwolenia na dyskryminowanie kobiet, czego objawem miała być m.in. tzw. „polityka prorodzinna” ówczesnego rządu AWS. Demonstracja była częścią Światowego Marszu Kobiet[4]. W demonstracji wzięło udział do 150 osób, m.in. Shoshana Ronen[5].
2001: II Manifa (hasło przewodnie: „Nie daj sobie zamknąć ust byle czym”) odbyła się 8 marca 2001.
2003: IV Manifa („Nasze ciała, nasze życie, nasze prawa”) odbyła się 8 marca 2003. Uczestniczki manifestowały przeciwko przemocy domowej oraz, ich zdaniem, obecnym w życiu publicznym seksizmowi, obraźliwym dla kobiet reklamom, a także zachodzącemu, ich zdaniem, łamaniu praw obywatelskich, szczególnie praw reprodukcyjnych. W Manifie w Warszawie wzięło udział około 300 osób, w tym także Izabela Jaruga-Nowacka. Poza Warszawą zorganizowano Manifę w Gdańsku[9].
2004: V Manifa („Dziewczyny potrzebne są czyny”), 7 marca 2004.
2005: VI Manifa („Jesteśmy silne, razem silniejsze”), 6 marca 2005, współorganizowana była przez Porozumienie Kobiet 8 Marca oraz Porozumienie Lesbijek[6].
2006: VII Manifa („Walczmy razem! Bądźmy wolne! Brońmy swoich praw!”), 5 marca 2006, wyruszyła spod budynku Sejmu.
2007: VIII Manifa („Wielki marsz solidarności kobiet”), 4 marca 2007, przemaszerowała z pl. Defilad na ul. Wiejską.
2009: X Manifa („Każda ekipa ta sama lipa”). Protestowano m.in. przeciwko postulowanej przez Jarosława Gowina ustawie bioetycznej, uniemożliwiającej stosowanie zapłodnienia pozaustrojowego[11]. Udział w demonstracji wzięli m.in. Magdalena Środa i Piotr Gadzinowski.
2011: XII Manifa („Dość wyzysku, wymawiamy służbę”) w Warszawie odbyła się 6 marca 2011; była poświęcona pamięci Izabeli Jarugi-Nowackiej, która zginęła rok wcześniej w katastrofie lotniczej. W demonstracji wzięło udział około 2000 osób, m.in. Małgorzata Fuszara, która krytykowała różnice w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn[13]. Z benefisowym koncertem wystąpiła Gaba Kulka[14].
2012: XIII Manifa („Przecinamy pępowinę”) w Warszawie 11 marca 2012, która zgromadziła wedle różnych źródeł 1500, 2000 lub ponad 3000 osób, odbyła się pod hasłami antyklerykalnymi, przechodząc spod Pałacu Kultury i Nauki przed gmach Sejmu. W demonstracji wzięli udział m.in. politycy Ruchu Palikota: Janusz Palikot, Wanda Nowicka i Joanna Senyszyn[15][7][8][2]. Poza Warszawą znacznie mniej liczne Manify odbyły się 8 marca w Łodzi, Krakowie i Poznaniu, 10 marca w Toruniu i Kielcach oraz równocześnie z warszawską 11 marca w Olsztynie i we Wrocławiu[2].
2013: XIV Manifa („O Polkę niepodległą”) przeszła przez Warszawę 10 marca 2013 roku. Jeden z najważniejszych postulatów XIV Manify brzmiał: „Powiedzmy głośno, że chcemy być wolne. Chcemy być niepodległe! Chcemy odzyskać nasze siły, nasz czas i nasze ciała! Jeszcze Polka nie zginęła!”[16].
2014: XV Manifa („Równość w domu, w szkole, w pracy”) przemaszerowała 9 marca 2014. XV Manifa była całkowicie poświęcona tematowi Gender i histerii z nim związanej. W marszu wzięło udział około 5 tysięcy osób[17][18].
2015: XVI Manifa („Wszystkie jesteśmy u siebie”) odbyła się 8 marca 2015. Wśród najważniejszych obszarów tego hasła wskazywano przemoc wobec kobiet, problem niepłacenia alimentów, migrantki, uchodźczynie[19][20].
2016: XVII Manifa („Aborcja w obronie życia”) odbyła się 6 marca 2016. Najważniejszym tematem Manify była legalna, bezpieczna i darmowa aborcja, ale podczas marszu i w gazetce upominano się o szeroko rozumianą sprawiedliwość reprodukcyjną, czyli in vitro, godne porody, edukację seksualną, darmową antykoncepcję itd.[21][22]
2017: XVIII Manifa („Przeciw przemocy władzy: dość wyzysku reprodukcyjnego”), 5 marca, była protestem przeciwko wszelkiej przemocy – instytucjonalnej, systemowej, ekonomicznej, fizycznej, seksualnej, psychicznej, symbolicznej, przeciwko zaniechaniom i bierności tam, gdzie potrzeba pomocy i wsparcia. Wskazywano, że wyzysk reprodukcyjny ma wymiar prawny, społeczny i ekonomiczny, i że prowadzi do ubóstwa, coraz większych podziałów społecznych i marginalizacji. Zorganizowano również pierwszą Manifę w Lublinie[23][24][25][26].
2018: XIX Manifa („Aborcja nie policja. Pomoc wzajemna nie przemoc systemowa”) przeszła ulicami Warszawy 4 marca. W haśle Manify zawierały się nie tylko prawa reprodukcyjne, ale także bezpieczeństwo socjalne, nierówności ekonomiczne, wykluczenie migrantek i migrantów, osób niepełnosprawnych, osób starszych, bezrobotnych i osób pracujących na umowach śmieciowych. Manifa pod tym samym hasłem odbyła się w wielu miastach: 3 marca – Łódź; 8 marca – Kraków, Trójmiasto; 10 marca – Katowice, Lublin, Poznań, Rzeszów, Toruń, Wrocław[27][28][29].
2019: XX Manifa („To my jesteśmy rewolucją. Dość litości dla przemocowych gości”) odbyła się w Warszawie 3 marca, tradycyjnie w niedzielę poprzedzającą Dzień Kobiet. Organizatorki wskazywały na rewolucyjny potencjał siostrzeństwa, samoorganizacji i pomocy wzajemnej i zachęcały do budowania sieci wsparcia i wspólnego wyrażania sprzeciwu wobec osób stosujących przemoc – fizyczną, psychiczną, seksualną lub ekonomiczną[30][31][32]. Manifa została zorganizowana w wielu miastach: 2 marca – Poznań („Ani pana, ani plebana. My jesteśmy rewolucją”)[33]
↑ abcmac, nsz//gak: Pod Sejmem „przecięły pępowinę”. Koniec Manify. tvn24.pl, 2012-03-11. [dostęp 2012-03-23].
↑km, mp: Dzień kobiet, Manifa i imprezy towarzyszące. lewica24.pl, 2012-03-08. [dostęp 2012-03-23].
↑ abcJenniferJ.RammeJenniferJ., Symbolic mothering. Genealogical narratives as a peripheralization practice, „Rocznik Antropologii Historii” (9), Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2016, ISSN 2084-1418 [dostęp 2023-05-15](ang.).
↑JacekJ.WiercińskiJacekJ., Trójmiejska Manifa 2014 z okazji Dnia Kobiet w sobotę. ROZMOWA z Elżbietą Jachlewską, „Dziennikbaltycki.pl” [dostęp 2018-11-30](pol.).
↑Idziemy na Manifę! [Sprawdź, kiedy Manifa odbywa się w twoim mieście], „KrytykaPolityczna.pl”, 3 marca 2018 [dostęp 2018-11-30](pol.).
↑XX Warszawska Manifa: To my jesteśmy rewolucją! [online], facebook.com [dostęp 2019-03-10](pol.).
↑XX Warszawska Manifa przeszła ulicami stolicy | Polska Agencja Prasowa SA [online], pap.pl [dostęp 2019-03-10].
↑XX Manifa: To my jesteśmy rewolucją. Dość litości dla przemocowych gości! [online], Codziennik Feministyczny, 22 lutego 2019 [dostęp 2019-03-10](pol.).
↑Poznań: około 300 osób na Manifie pod hasłem „Ani pana, ani plebana” | Polska Agencja Prasowa SA [online], pap.pl [dostęp 2019-03-10].
Linki zewnętrzne
Zobacz hasłomanifa w Wikisłowniku
Ogólnopolski Informator o Manifach
Witaj
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.