Ludomir Różycki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 września 1883
Warszawa

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1953
Katowice

Zawód

kompozytor, pedagog

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Wawrzyn Akademicki Komandor Orderu Korony Rumunii
Dom kompozytora we wsi Zachełmie, w którym mieszkał i tworzył w ostatnich latach życia
Grób Ludomira Różyckiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Tablica poświęcona L. Różyckiemu na fasadzie budynku przy ul. J. Sobieskiego w Katowicach
Popiersie Ludomira Różyckiego w Bydgoszczy (w parku Jana Kochanowskiego jako jeden z posągów galerii pomników kompozytorów i wirtuozów)

Ludomir Różycki (ur. 18 września 1883 w Warszawie, zm. 1 stycznia 1953 w Katowicach)[1]polski kompozytor. Był przedstawicielem Młodej Polski w muzyce.

Życiorys

Pochodził z muzykalnej rodziny z Żytomierza − jego ojciec Aleksander Różycki h. Poraj był profesorem Konserwatorium Warszawskiego, matka Anna z Mańkowskich herbu Jastrzębiec była uzdolniona muzycznie. Jego pradziadkiem był generał Karol Różycki[2].

Młody Różycki studiował pod kierunkiem Aleksandra Michałowskiego (fortepian), Gustawa Roguskiego i Michała Biernackiego (teoria), Zygmunta Noskowskiego (kompozycja). W 1904 r. ukończył z odznaczeniem Konserwatorium Warszawskie, po czym udał się na dalsze studia do Berlina. Przez 3 lata był słuchaczem tzw. Meisterschule w Królewskiej Akademii Muzycznej; pracował pod kierunkiem Engelberta Humperdincka.

W 1905 r. Różycki wraz z Karolem Szymanowskim, Grzegorzem Fitelbergiem i Apolinarym Szelutą zorganizował „Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich”, której zadaniem było wydawanie i propagowanie nowej muzyki (grupa tych twórców zyskała potem miano „Młodej Polski w muzyce”). W latach 1907–1911 Różycki przebywał we Lwowie na stanowisku dyrygenta operowego i profesora fortepianu w tamtejszym Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Po krótkim pobycie w Warszawie udał się za granicę: mieszkał w Paryżu, później – do 1918 r. – w Berlinie. Po powrocie do kraju, przez 10 lat zajmował się wyłącznie kompozycją. W 1930 r. został mianowany profesorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Równocześnie prowadził ożywioną działalność publicystyczną i organizacyjną (utworzył Sekcję Współczesnych Kompozytorów Polskich).

II wojnę spędził w Warszawie, a po niej pracował jako dziekan Wydziału Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1952 r. otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[3]. Po II wojnie światowej zamieszkał (w latach 1948–1952) w Zachełmiu koło Jeleniej Góry w udostępnionej przez władze willi „Pan Twardowski” i skupił się tu na rekonstrukcji utworów zniszczonych podczas wojny.

Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 24-tuje-17)[4].

Twórczość

Stylistycznie twórczość Różyckiego jest niejednolita; nie wykształcił odrębnego języka. Cechy i właściwości jego muzyki to: płynność i wyrazistość melodyki (na ogół diatonicznej), plastyczność charakterystyki muzycznej, przewaga faktury homofonicznej, efektowna i barwna instrumentacja; harmonika pozostaje w ramach systemu funkcyjnego, sięga wprawdzie niekiedy po zdobycze impresjonistów. Częstym źródłem inspiracji były dla Różyckiego tematy literackie i plastyczne.

Ludomir Różycki łączył styl neoromantyczny z motywami polskiej muzyki ludowej. Istotne w jego twórczości są poematy symfoniczne. W niektórych kompozycjach (Stańczyk, Anhelli, Bolesław Śmiały, Pan Twardowski, Mona Lisa Gioconda) posługiwał się mocnymi kontrastami i efektami kolorystycznymi. W dziełach fortepianowych (preludia, nokturny, impromptus, Legenda, Balladyna) nawiązywał do twórczości F. Chopina, J. Brahmsa oraz P. Czajkowskiego. W pierwszych operach (Bolesław Śmiały, Meduza) wyraźny jest wpływ muzyki R. Wagnera, natomiast od Erosa i Psyche wyczuwalny jest wpływ opery werystycznej oraz niemieckiego modernizmu[5].

Ważniejsze kompozycje

  • Stańczyk op. 1, scherzo symfoniczne na orkiestrę (1903−04)
  • Preludia op. 2 na fortepian (1904)
  • Dwa preludia i dwa nokturny op. 3 na fortepian (1904)
  • Gra fal op. 4 na fortepian (1904)
  • Dwie melodie op. 5 na skrzypce lub wiolonczelę i fortepian (1904−09)
  • 4 Impromptus op. 6 na fortepian (1904)
  • Osiem pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 9 na głos i fortepian (1904)
  • Ballada op. 18 na fortepian i orkiestrę (1904)
  • Fantazja op. 11 na fortepian (1905)
  • 3 Morceaux op. 15 na fortepian (1905)
  • Contes d'une horloge op. 26 na fortepian (1905)
  • Air, Mirage, Un RÈve op. 28 na fortepian (1905)
  • Bolesław Śmiały op. 8, poemat symfoniczny na orkiestrę (1906)
  • Sonata na wiolonczelę i fortepian op. 10 (1906)
  • Cztery pieśni z cyklu Orfan op. 12 na głos i fortepian (1906)
  • Sześć pieśni op. 14 na głos i fortepian (1906)
  • Sześć pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 16 na głos i fortepian (1906)
  • Bolesław Śmiały op. 20, opera (1906-08)
  • Trzy pieśni op. 19 na głos i fortepian (1908)
  • Meduza op. 27, opera fantastyczna (1908−11)
  • Anhelli op. 22, poemat symfoniczny na orkiestrę (1909)
  • Trzy pieśni do słów Cypriana Kamila Norwida op. 23 na głos i fortepian (1909)
  • Balladyna op. 25, poemat na fortepian (1909)
  • Dwa nokturny op. 30 na skrzypce i fortepian (1909)
  • Rapsodia op. 33 na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1909−13)
  • Król Kofetua op. 24, poemat symfoniczny na orkiestrę (1910)
  • Mona Lisa Gioconda op. 29 [lub 31], preludium symfoniczne na orkiestrę (1911)
  • Kwintet fortepianowy c-moll op. 35 (1913−16)
  • Eros i Psyche op. 40, opera fantastyczna (1914−16)
  • Laguna op. 36 na fortepian (1915)
  • Tańce polskie op. 37 na fortepian (1915)
  • 9 Esquisses op. 39 na fortepian (1915)
  • 4 Intermezzi op. 42 na fortepian (1915−18)
  • Kwartet smyczkowy d-moll op. 49 (1915)
  • Koncert fortepianowy nr 1 g-moll op. 43 (1917−18)
  • Pan Twardowski op. 45, balet (1919−20)
  • Fantasiestücke op. 46 na fortepian (1919)
  • Casanova op. 47, opera (1921−22)
  • Italia op. 50 na fortepian (1923)
  • Trzy erotyki op. 51 na głos i fortepian (1923)
  • Trzy pieśni op. 48 na chór mieszany a cappella (1924)
  • Cztery utwory op. 52 na fortepian (1924)
  • Sześć utworów charakterystycznych op. 58 na fortepian (1924)
  • Beatrix Cenci op. 53, opera tragiczna (1925−26)
  • Diabelski młyn, opera satyryczna (1928−30)
  • Suita taneczna w 4 częściach na orkiestrę (1931−32)
  • Lili chce śpiewać, operetka (1932)
  • Słowik op. 55 na fortepian (ok. 1933)
  • Pani Walewska, opera historyczna (1933−40)
  • Apollo i dziewczyna, balet (1937)
  • Pietà (Na zgliszczach Warszawy), fragment dramatyczny na orkiestrę (1940−43)
  • Koncert fortepianowy nr 2 (1941−42)
  • Dzwony, poemat na głos i orkiestrę (1942−48)
  • Ballada op. 60 na głos i fortepian (1942)
  • Koncert skrzypcowy op. 70 [niedokończony] (1944)
  • Polonez uroczysty na orkiestrę (1945−46)
  • Warszawa wyzwolona, poemat symfoniczny na orkiestrę (1950)

Ordery i odznaczenia

Dyskografia

  • 2011: Ballade Op. 18 - Piano concerto no. 1 Op. 43 – Acte Préalable AP0217[13]
  • 2011: Violin concerto Op. 70 - Violin miniatures – Acte Préalable AP0219[14]
  • 2012: Chamber works with piano – Acte Préalable AP0253[15]
  • 2012: Piano works 1 – Acte Préalable AP0263[16]
  • 2013: Rajski ptak – Acte Préalable AP0290[17]
  • 2018: Piano works 2 – Acte Préalable AP0438[18]

Przypisy

  1. Ludomir Różycki, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2010-03-09].
  2. Marcin Kamiński, Ludomir Różycki. Opowieść o życiu i twórczości, Bydgoszcz, 1987, s. 13.
  3. Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.
  4. Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 16.
  5. Modernizm kontra postmodernic, czyli „Eros i Psyche” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej [online], Kultura Liberalna, 24 października 2017 [dostęp 2019-07-09] (pol.).
  6. M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, komunikacji, budownictwa, handlu państwowego, oświaty, nauki, kultury i sztuki”.
  7. M.P. z 1951 r. nr 8, poz. 120 „w związku z jubileuszem 50-lecia pracy kompozytorskiej”.
  8. M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za wybitną twórczość artystyczną”.
  9. M.P. z 1931 r. nr 107, poz. 156 „za działalność kompozytorską”.
  10. M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
  11. M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
  12. Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 145 z 29 czerwca 1923. 
  13. Ballade Op. 18 - Piano concerto Op. 43
  14. Violin concerto Op. 70 - Violin minatures
  15. Chamber works with piano
  16. Piano works 1
  17. Rajski ptak
  18. Piano works 2

Bibliografia

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się