.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 listopada 1985 |
| prezydent Kambodży | |
| Okres |
od 10 marca 1972 |
| Następca | |
| |
Lon Nol (ur. 13 listopada 1913, zm. 17 listopada 1985 w Fullerton, Kalifornia) – kambodżański polityk i wojskowy. Prezydent Republiki Khmerów (Kambodża) w latach 1972–1975.
Nol kształcił się w Liceum Chasseloup-Laubat w Sajgonie, a następnie w Królewskiej Akademii Wojskowej. W drugiej połowie lat 30. podjął pracy urzędnika. W 1946 roku został gubernatorem prowincji Kracheh. Stał się współpracownikiem panującego monarchy Sihanouka. W armii kambodżańskiej dosłużył się stopnia generalskiego. Po raz pierwszy ministrem obrony został w latach 60. W rządzie zajmował stanowisko proamerykańskie. Za zgodą króla Sihanouka pod pretekstem „działalności wywrotowej” i rzekomej „służalczości” tej frakcji względem Hanoi rozprawił się z lewicową Partią Ludową[1]. 11 września 1966 roku odbyły się pierwsze w historii kraju „wolne wybory”, w których, na skutek fałszerstw, 75% mandatów w Zgromadzeniu Narodowym zdobyli konserwatyści[2][3]. Lon Nol został przez nich desygnowany na premiera, a duże wpływy w rządzie zdobył ultrakonserwatywny członek rządzącego klanu Sisowath Sirik Matak, znany z wrogości wobec Sihanouka. Rządy Lon Nola doprowadziły do napięć społecznych i stworzyły korzystne warunki do budowy na obszarach wiejskich partyzantki komunistycznej[4]. 11 marca 1967 w miejscowości Battambang wybuchło powstanie chłopskie. Powstanie rozprzestrzeniło się na cały rejon. Lon Nol pod nieobecność króla, lecz działając za jego zgodą, ogłosił stan wojenny. W wyniku represji jego rządu zginęły setki chłopów, a całe wioski zostały zniszczone[5][6]. Po powrocie do kraju król zmusił Lon Nola do dymisji[7]. Kryzys spowodował, że radykalna frakcja Komunistycznej Partii Kambodży, określana jako Czerwoni Khmerzy, przyciągnęła tysiące rekrutów, którzy utworzyli oddziały partyzanckie, a Lon Nol w oczach chłopstwa zaczął kojarzyć się z brutalnymi represjami[8].
W listopadzie 1968 roku, w obliczu postępującej rebelii, król przywrócił Lon Nola do rządu. Lon ponownie został ministrem obrony, a gdy w 1969 roku król utworzył Rząd Ocalenia Narodowego, Lon Nol został premierem[9]. Podczas gdy król udał się do Francji, w kraju wybuchły częściowo sponsorowane przez jego rząd antywietnamskie zamieszki. Lon Nol nie zrobił nic, aby je powstrzymać[10], a ponadto wysłał ultimatum do sił Wietkongu, żądając wycofania się jednostek z terenów Kambodży, grożąc podjęciem przeciwko nim działań wojskowych[11]. 18 marca 1970 roku Lon Nol złożył wniosek o odsunięcie króla od władzy. W wyniku głosowania król został pozbawiony władzy, a Lon zwiększył zakres swojej władzy[12]. Odsunięcie od władzy króla spowodowało protesty przeciwko Lon Nolowi[13]. W trakcie zamieszek z rąk tłumu zginął brat Lon Nola, Lon Nil, któremu to rozwścieczony tłum wyrwał wątrobę, która została następnie zjedzona[14]. Lon Nol winą za chaos w kraju obarczył liczącą około 400 tysięcy osób mniejszość wietnamską. Wojsko z jego rozkazu dokonywało masakr ludzi pochodzenia wietnamskiego[14]. Wietnam Północny, Wietnam Południowy i Wietkong potępiły czystki[15].
Generał w miejsce królestwa powołał Republikę Khmerów. Po odejściu Sihanouka oddziały amerykańskie i południowowietnamskie weszły do Kambodży w pościgu za partyzantką wietnamską. Wkrótce potem eskalacji uległy walki między armią rządową i oddziałami Czerwonych Khmerów. Lon Nol zwrócił się do Stanów Zjednoczonych o pomoc, uzyskując decyzją Kongresu USA 155 mln USD pomocy wojskowej, jednak nie zdołało to powstrzymać Czerwonych Khmerów, którzy w 1975 zajęli Phnom Penh. Generał Lon Nol uzyskał po ucieczce z kraju azyl na Hawajach. Od 1979 mieszkał w Kalifornii, gdzie zmarł na zawał serca w wieku 72 lat.
Lon Nol był znany z okrucieństwa – niektórzy komentatorzy tłumaczyli to przeżyciami z młodości, gdy musiał znosić złe traktowanie dzieci w szkole, prowadzące go do przekonania, że brutalność jest jedynym sposobem przeżycia.
Ze związku z Sovanną Lon miał 9 dzieci.
| Protektorat Kambodży (1945–1949) | |
|---|---|
| Państwo stowarzyszone Kambodża (1949–1953) |
|
| Królestwo Kambodży (1953–1960) | |
| Monarchia-regencja (1960–1970) |
|
| Republika Khmerów (1970–1975) |
|
| Demokratyczna Kampucza (1975–1979) | |
| Ludowa Republika Kampuczy (1979–1989) |
|
| Kambodża (1989–1993) | |
| Królestwo Kambodży (1993– ) |
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
