Leon Wyczółkowski
Ilustracja
Leon Wyczółkowski (1929)
Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1852
Huta Miastkowska

Data i miejsce śmierci

27 grudnia 1936
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo
rysunek

Epoka

realizm
impresjonizm

Muzeum artysty

Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy

Ważne dzieła
Odznaczenia
Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Wawrzyn Akademicki
Leon Wyczółkowski (ok. 1921)
Leon Wyczółkowski – autoportret
Grób Leona Wyczółkowskiego na cmentarzu we Wtelnie
Muzeum prac artysty na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy, zwane Domem Wyczółkowskiego
Fragment wnętrza Domu Wyczółkowskiego, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
Rezerwat przyrody Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego, miejsce wielu plenerów artysty
Kamienica przy ulicy Starowiślnej 10 w Krakowie, gdzie po 1904 roku mieściła się pracownia malarska Leona Wyczółkowskiego[1]

Leon Jan Wyczółkowski h. Ślepowron (ur. 24 kwietnia 1852 w Hucie Miastkowskiej, zm. 27 grudnia 1936 w Warszawie)[2] – polski malarz, grafik i rysownik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski w nurcie malarstwa realistycznego.

Życiorys

Urodził się 24 kwietnia 1852 r. w Hucie Miastkowskiej k. Garwolina. Był synem Mateusza pochodzącego z drobnej szlachty kupca szkła i Antoniny z Falińskich. Do szkoły ludowej chodził w Kamionce pod Lubartowem, a następnie uczęszczał do gimnazjum, najpierw w Siedlcach, potem do III Gimnazjum w Warszawie. W latach 1869–1871 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Antoniego Kamieńskiego i Rafała Hadziewicza, a w latach 1872–1873 u Wojciecha Gersona[3], malarza realisty, który problematykę społeczną i pejzaż porzucił dla malarstwa historycznego i religijnego. Gerson miał niewątpliwie znaczny wpływ na jego wykształcenie i start artystyczny. Powstały wtedy m.in. obrazy: Obraz Trembowli, Zamordowanie Świętego Wojciecha, Święty Kazimierz i Jan Długosz[4]. Ten ostatni obraz wystawiono w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w 1873 r.[5], co było jego pierwszym sukcesem artystycznym.

W 1873 r. zwiedził Wystawę Powszechną w Wiedniu, ukazującą również szeroki przekrój zjawisk artystycznych. Jesienią 1875 r. wyjechał do Monachium i do roku 1877 studiował w pracowni węgierskiego malarza Aleksandra Wagnera na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych (w końcu października 1875 r. zgłosił się do Akademii – Techn. Malklasse)[6]. Powstały wtedy prace: Studium starej kobiety w czepku i Studium Włoszki[7]. Po powrocie do kraju, w latach 1877–1879 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Matejki, przelotnie zafascynowany metodami jego twórczości. Pod jego wpływem namalował Ucieczkę Maryny Mniszchówny oraz szereg portretów[8]. W 1878 r. zwiedził Wystawę Powszechną w Paryżu, gdzie oglądał m.in. obrazy Claude’a Moneta. W 1880 r. mieszkał we Lwowie, gdzie poznał Adama Chmielowskiego. Pod wpływem tego artysty stworzył dwa obrazy: Dziewczyna i bazyliszek i Smok podwawelski[9]. Malował również Alinę i portret dzieci Dobrzyńskich[10].

Okres warszawski

W 1880 r. wrócił do Warszawy. W krótkim czasie stał się malarzem o ustalonej pozycji. Utrzymywał się głównie z portretów, wykonywanych na zamówienie. W Warszawie odszedł ostatecznie od akademizmu[11]. Opierając się na doświadczeniach malarzy francuskich (Monet) tworzył szereg scen salonowo-buduarowych (m.in. Model malarza, Obrazek jakich wiele, Ujrzałem raz w buduarze)[12].

W 1883 r. wyjechał na Ukrainę, gdzie z przerwami na krótsze i dłuższe pobyty w Warszawie, pozostał dziesięć lat. Mieszkał najpierw (do 1887) w Laszkach – majątku Głębockich na Podolu, a następnie dwa lub trzy lata spędził na wsi u kuzyna. Przebywał również na Kijowszczyźnie w Bereznej u Podhorskich i w Białej Cerkwi u Branickich[13]. Na Ukrainie powstały słynne jego dzieła w wielu wariantach, jak Rybacy, Chłopi, Woły, Orka i Kopanie buraków[14].

W 1889 r. odwiedził ponownie Paryż (wystawa światowa), zapoznając się z dziełami Moneta i sztuki japońskiej[15]. W 1890 r. w salonie Krywulta w Warszawie wystawił prace powstałe w czasie pobytu na Ukrainie[16]. Wskazywały one na ewolucję artysty w kierunku impresjonizmu[17]W latach 1891–1893 był członkiem Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie[18].

Okres krakowski

W październiku 1895 r. został powołany na wykładowcę w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i przeniósł się na stałe do Krakowa[19]. Po 1895 r. uległ na krótko wpływowi symbolizmu[20] (Sarkofagi – 1897). Odbył liczne podróże po całym kraju i zagranicy (Włochy, Francja, Hiszpania, Anglia, Irlandia). Stopniowo rezygnował z techniki olejnej i coraz częściej posługiwał się pastelami i akwarelą, a także kredą i tuszem[21]. Wykorzystywał pewne rozwiązania impresjonizmu, malując pejzaże i sceny rodzajowe z silnymi efektami świetlnymi (Rybacy brodzący). Malował pełne światła, nastrojowe pejzaże, drzewa, zabytki architektoniczne miast polskich i pamiątki historyczne (cykl Skarbiec wawelski), martwe natury i kwiaty. Powstały liczne autoportrety artysty i portrety wybitnych postaci, m.in. prof. Ludwika Rydygiera z asystentami, Stanisława Witkiewicza, Jana Kasprowicza, Karola Estreichera, Erazma Barącza, Józefa Chełmońskiego, Juliusza Kossaka, Konstantego Laszczki[22]. U schyłku XIX wieku stał się obok Juliana Fałata, Jacka Malczewskiego i Jana Stanisławskiego, jednym z najpopularniejszych malarzy krakowskich.

W latach 1896–1913 wielokrotnie przebywał w Zakopanem i w Tatrach[23], zarówno latem, jak i zimą. W górach docierał wówczas m.in. do Morskiego Oka, a nawet przekraczał Wrota Chałubińskiego w drodze do Doliny Ciemnosmreczyńskiej[24]. Malował i rysował wówczas krajobrazy, sceny z życia górali i ich portrety (m.in. Tomka Gadei, Wojciecha Janika i słynnego przewodnika tatrzańskiego Szymona Tatara starszego). Portretował również osoby związane z Zakopanem, jak wspomniany Jan Kasprowicz (1898, 1908), Henryk Sienkiewicz (1899) czy Stefan Żeromski (z synem, na tle Tatr, 1904). Barwne reprodukcje 12 obrazów tatrzańskich Wyczółkowskiego znalazły się w jubileuszowym wydaniu Na skalnym Podhalu Kazimierza Tetmajera. W uznaniu jego twórczości związanej z Tatrami Towarzystwo Tatrzańskie obdarzyło go w 1913 r. godnością członka honorowego[25].

Będąc do 1919 r. profesorem Akademii Sztuk Pięknych wykształcił sporą grupę malarzy, z których wybili się zwłaszcza Wojciech Weiss i Fryderyk Pautsch. W Krakowie związał się z życiem kulturalnym miasta. W 1897 r. należał do członków założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”[26], które skupiało najwybitniejszych ówczesnych polskich malarzy i rzeźbiarzy. Uczestniczył czynnie w organizowanych przez Towarzystwo wystawach. W salonie literata Ignacego Maciejowskiego (Sewera) spotykał się z Adamem Asnykiem, Władysławem Reymontem, Tadeuszem Micińskim, Kazimierzem Tetmajerem, Jackiem Malczewskim, krytykiem sztuki Konstantym Marią Górskim. Odwiedzał kawiarnię Turlińskiego „Paon” będącą siedzibą cyganerii artystycznej. W mieszkaniu Fałata grywał w brydża ze Stanisławem Przybyszewskim, Teodorem Axentowiczem, Janem Stanisławskim. Był popularny w środowisku również jako karykaturzysta. Od końca lat 80. XIX w. do 1912 r., dzięki znajomości z Feliksem Mangghą Jasieńskim interesował się sztuką japońską[27]. Był również jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Narodowego w Krakowie, powstałego w 1903 r. z inicjatywy Wyczółkowskiego oraz Teodora Axentowicza, Feliksa Jasieńskiego i Feliksa Kopery[28]

W końcu lat 90. XIX w. zainteresował się grafiką, jako autonomicznym środkiem artystycznej wypowiedzi[29]. Uprawiał różne techniki: litografię, algrafię, akwafortę, fluorofortę i miękki werniks zarówno w wersji czarno-białej, jak i barwnej. Po 1910 r. wybrał ostatecznie technikę litografii, dającą duże możliwości swobodnego kształtowania formy[30]. Jego obfita i różnorodna twórczość graficzna miała charakter malarski i odznaczała się dużą skalą rozwiązań formalnych (Tatry – 1906, Teka litewska – 1907, Gdańsk – 1909, Teka huculska – 1910, Teka ukraińska – 1912, Wawel I i II – 1911/12, Gościeradz – 1924 i inne). Znakomicie oddawał urodę kwiatów i martwych natur. Portretował niemal cały świat artystyczny Krakowa. Próbował swoich sił także w rzeźbie, tworząc posąg husarza na koniu, jako projekt nagrobka dla Jana Matejki[31]. W 1909 r. został rektorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i godność tę pełnił w roku akademickim 1909/1910[32]. W 1911 r. ciężko chory przeszedł na emeryturę[33].

Wybuch I wojny światowej zastał go w majątku Malinowszczyzna w okolicach Wilejki na Litwie, gdzie studiował pejzaż leśny[34]. Pospiesznie wrócił do Warszawy, gdzie spędził rok, nie mogąc przedostać się do Krakowa[35]. Malował akwarele i wykonywał litografie z widokami Starego Miasta („Teka Stara Warszawa”). Od 1915 r. przebywał w Krakowie, gdzie związał się z Legionami Piłsudskiego. Kilka miesięcy w 1916 r. przebywał w 6 pułku piechoty w obozie pod Warszawą. Wykonał wtedy cykl „Wspomnienia z Legionowa”[36].

Okres wielkopolsko-pomorski

Od 1922 r. związał się z Wielkopolską i Pomorzem. Przekazał wtedy kolekcję dzieł sztuki wschodniej Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu, zawierający: dywany, makaty, kilimy, wazony, misy, szkła, zabytkowe meble oraz dzieła malarskie i graficzne[37]. Za ten dar Poznański Wydział Krajowy przekazał artyście dworek w Gościeradzu pod Bydgoszczą[38]. Odtąd miesiące letnie spędzał w swoim dworku otoczonym parkiem i sadem. Powstały obrazy starych drzew: dębów, świerków i sosen oraz pól, a także teki: „Wrażenia z Białowieży” (1922), „Gościeradz” (1923/1924), „Teka Jubileuszowa kościoła Panny Marii w Krakowie” (1926/1927). W 1929 r. przeniósł się z Krakowa do Poznania. Malował m.in. widoki Poznania, Borów Tucholskich (np. obraz Cis z rezerwatu w Wierzchlesie), polskiego wybrzeża Bałtyku. Jedną z ostatnich jego prac okazała się znana w czterech wersjach Wiosna w Gościeradzu (1933). W 1933 r. został mianowany profesorem honorowym Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a w 1934 r. powołano go na profesora grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[39].

Mieszkając w Gościeradzu, gdzie urządził pracownię, często bywał w Bydgoszczy. W wolnych chwilach przechadzał się po mieście i oglądał piękniejsze gmachy i stare drzewa. Zachwycał się olbrzymimi topolami nad Kanałem Bydgoskim. Utrzymywał kontakty z Zygmuntem Malewskim. W 1924 r. darował Muzeum Miejskiemu w Bydgoszczy pierwsze prace[40]. W ślad za tym zaczęło się gromadzenie jego dalszych dzieł. Już za życia artysty jedną z sal muzealnych poświęcono jego twórczości. W 1924 i 1934 r. Muzeum bydgoskie urządziło wystawy jego dzieł. Ponadto wystawiał swoje dzieła w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, a także za granicą[41].

Zmarł 27 grudnia 1936 r. w Warszawie wskutek zapalenia płuc[42]. Uroczystości pogrzebowe 30 grudnia 1936 odbyły się w Bydgoszczy, gromadząc wielotysięczne tłumy. Uczestniczyli w nich przedstawiciele najwyższych władz państwowych i duchownych, a także reprezentanci polskiego życia kulturalnego[43]. Zwłoki zostały wystawione najpierw w farze, a po egzekwiach odprawionych przez biskupa gnieźnieńskiego Antoniego Laubitza zostały przeniesione na bydgoski Stary Rynek. Zgodnie ze swoim życzeniem, został pochowany na cmentarzu wiejskim we Wtelnie k. Bydgoszczy[44]. W 1939 r. stanął na jego mogile pomnik według projektu inż. arch. Tichy’ego, wykonany przez art. rzeźbiarza – Piotra Trieblera, ufundowany przez Komitet Uczczenia ś.p. Leona Wyczółkowskiego działającego pod protektoratem marsz. E. Rydza-Śmigłego[45].

8 kwietnia 1937 r. żona Franciszka, zgodnie z ostatnią wolą męża, przekazała miastu Bydgoszczy 425 prac, szkicowniki oraz pamiątki osobiste i wyposażenie pracowni[46]. Akt darowizny zobowiązywał Bydgoszcz do sprawowania opieki nad zbiorem, popularyzacji twórczości i upamiętniania rocznic związanych z artystą oraz opieki nad jego grobem[47]. W 1937 r. Muzeum Miejskie w Bydgoszczy urządziło wystawę daru, na której zgromadzono 129 prac graficznych i 217 malarskich z najrozmaitszych okresów jego twórczości. Znalazły się na niej dzieła charakterystyczne dla wszystkich technik graficznych i malarskich uprawianych przez Leona Wyczółkowskiego. Zarządzeniem z dnia 10 kwietnia 1937 r. Franciszce Wyczółkowskiej został nadany Złoty Krzyż Zasługi „za wielki dar spuścizny artystycznej Leona Wyczółkowskiego dla Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy”[48].

Życie prywatne

Leon Wyczółkowski od 1915 r. był żonaty z Franciszką z Panków. Nie posiadał potomstwa.

Twórczość

Twórczość Wyczółkowskiego cechowała wszechstronność[49], tworzył w różnych technikach: oleju, akwareli, tuszu, temperze, pastelu, ołówku i w grafice. Najczęściej wybierał proste motywy związane z plenerem (np. pejzaże tatrzańskie). Z licznych podróży po Polsce artysta przywoził płótna z panoramicznymi ujęciami wielu miast, m.in. Krakowa, Torunia, Lublina czy Sandomierza. Fascynował go również sztuka Dalekiego Wschodu. Dzieła Leona Wyczółkowskiego znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Kielcach, Wrocławiu, Bydgoszczy oraz we wszystkich muzeach polskich posiadających zbiory malarstwa, rysunku i grafiki polskiej, jak również poza granicami kraju[50]. Do ważniejszych jego dzieł należą:

Galeria

Nagrody

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Leon Wyczółkowski jest patronem ulic w Warszawie (od 1985 r.) oraz m.in. w Bydgoszczy, Gdańsku, Zielonej Górze, Gorzowie Wielkopolskim, Krakowie, Lublinie, Piasecznie, Pruszczu Gdańskim, Iławie, Miastkowie Kościelnym, Jeleniej Górze, a również w miejscowościach położonych w okolicach, w których tworzył w ostatnim okresie życia – w Koronowie, Tucholi i Świeciu. Jest również patronem bydgoskiej Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Sztuk Pięknych i Liceum Plastycznego mieszczących się przy ulicy Konarskiego oraz Publicznego Gimnazjum im. Leona Wyczółkowskiego w Miastkowie Kościelnym.

Miasto Bydgoszcz zobowiązane w akcie darowizny do popularyzacji jego dzieł, wielokrotnie oddawało hołd wielkiemu artyście. Organizowano liczne wystawy w muzeum bydgoskim, odbywały się akademie, sesje naukowe, sympozja[67]. Wydawano katalogi wystaw, informatory, plakaty, reprodukcje prac, wybito okolicznościowe medale. Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy, które nosi imię Leona Wyczółkowskiego od 1946 r., posiada największą kolekcję jego dzieł[68]. W czasie II wojny światowej zbiór uległ znacznemu uszczupleniu. W 1948 r. przyjaciel artysty, inż. Kazimierz Szulisławski wzbogacił go, składając w darze kolejnych 110 prac. W specjalnym dziale muzeum poświęconym wyłącznie jego twórczości zgromadzono ok. 700 jego prac, w tym prace olejne, pastele, akwarele, tempery, tusze, rysunki oraz liczne grafiki.

W dniu 5 grudnia 2007 r. Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające postać Leona Wyczółkowskiego, o nominałach:

  • 20 zł – wykonaną stemplem lustrzanym w srebrze,
  • 2 zł – wykonaną stemplem zwykłym w stopie Nordic Gold[69].

W 2009 r. na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy urządzono tzw. Dom Leona Wyczółkowskiego – muzeum z dziełami artysty i wnętrzami zaaranżowanymi na dworek, w którym mieszkał w okresie międzywojennym[70].

W 2015 r. na ulicach Bydgoszczy ustawiono tablice, przedstawiające reprodukcje wybranych 10 dzieł artysty. Zlokalizowano je przy ul. Mennica, placu Teatralnym („Kurhan na Ukrainie”), Wybrzeżu im. Prezydenta Gabriela Narutowicza, Mostowej, Grodzkiej i Gdańskiej. Każda tablica informacyjna zawiera szczegółowy opis obrazu w językach polskim, angielskim i niemieckim z podaniem jego wymiarów, informacji o roku powstania oryginału, technice wykonania oraz inspiracjach artysty[71].

Przypisy

  1. Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 923. ISBN 83-01-13325-2.
  2. Leon Wyczółkowski » Niezła sztuka [online], Niezła sztuka [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  3. E. Sekuła-Tauer, Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 7.
  4. M. Twarowska, Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 8.
  5. E. Sekuła-Tauer, Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 7.
  6. I. Królewska Akademia Sztuk Pięknych..., [w:] H. Stępień, M. Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828–1914 (materiały źródłowe), wyd. II, Kraków: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Chors, 1994, s. 12, ISBN 83-903086-1-4.
  7. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 10.
  8. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 11.
  9. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 11.
  10. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 12.
  11. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 13-16.
  12. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 13.
  13. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 14.
  14. Sekuła-Tauer E., Impresje ukraińskie, w: Od pomysłu do dzieła. Leon Wyczółkowski, Bydgoszcz 2015, s. 19.
  15. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 17.
  16. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 20.
  17. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 7.
  18. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 52.
  19. E. Sekuła-Tauer, Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 24.
  20. E. Sekuła-Tauer, Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 28.
  21. Sekuła-Tauer E., Malarz kwiatów i martwych natur, w: Od pomysłu do dzieła. Leon Wyczółkowski, Bydgoszcz 2015, s. 65.
  22. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 23-25.
  23. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 53.
  24. W. mil.: Leon Wyczółkowski (Kronika żałobna), [w:] „Wierchy” R. 15, Kraków 1937, s. 255.
  25. Radwańska-Paryska Zofia, Paryski Witold Henryk: Wyczółkowski Leon, hasło, [w:] Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wydawnictwo Górskie, Poronin 1995, ISBN 83-7104-008-3, s. 1368–1369.
  26. E. Sekuła-Tauer, Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 26.
  27. J. R. Kluszczyński, Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 14.
  28. Towarzystwo Przyjaciół MNK – Muzeum Narodowe w Krakowie [online], mnk.pl [dostęp 2022-02-11].
  29. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 35.
  30. J. R. Kluszczyński, Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 25
  31. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 27.
  32. J. R. Kluszczyński, Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  33. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 54.
  34. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 32.
  35. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 33.
  36. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 62.
  37. J. R. Kluszczyński, Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  38. Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962, s. 36.
  39. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 57.
  40. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 105.
  41. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  42. Zgon prof. Wyczółkowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 297 z 29 grudnia 1936. 
  43. Pogrzeb ś. p. Leona Wyczółkowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 300 z 1 stycznia 1937. 
  44. J. R. Kluszczyński, Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  45. „Łóż w Ilustracji”, 16 X 1938, nr 42, s. 7 (fotografia projektu pomnika wraz z informacjami o jego twórcach).
  46. Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001, s. 76.
  47. http://www.muzeum.bydgoszcz.pl/zbior.php?9,Leon_Wyczolkowski dostęp 2010-03-04.
  48. M.P. z 1937 r. nr 83, poz. 120.
  49. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 7.
  50. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 59-63.
  51. Leon Wyczółkowski – Połów o świcie, 1890. polswissart.pl. [dostęp 2023-10-24].
  52. M. Ertman, Malarstwo polskie od XVII do początku XX wieku w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2009.
  53. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  54. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  55. Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022, s. 28.
  56. Baziak J., Leon Wyczółkowski - kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 56.
  57. Xawery Dunikowski laureatem nagrody plastycznej M. W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 77 z 2 kwietnia 1936. 
  58. M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za wybitne zasługi na polu pracy artystycznej”.
  59. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 629 „za wybitne zasługi na polu działalności artystycznej”.
  60. Odznaczenie orderem „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 8, nr 260 z 11 listopada 1928. 
  61. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20.
  62. Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski jako jeden z pierwszych 15 osób.
  63. Część urzędowa. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 157 z 19 lipca 1921. 
  64. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 14, 31.
  65. M.P. z 1932 r. nr 142, poz. 175 „za zasługi dla kultury polskiej, położone na polu sztuki”.
  66. M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
  67. Baziak J., Leon Wyczółkowski; kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 107-111.
  68. Baziak J., Leon Wyczółkowski; kolejne życie, Bydgoszcz 2010, s. 105.
  69. Polscy malarze XIX/XX w.-Leon Wyczółkowski. NBP, 2015-02-10. (pol.).
  70. http://www.muzeum.bydgoszcz.pl/wystawa.php?50,Tworczosc_Leona_Wyczolkowskiego_1852-1936 dostęp 2010-03-04.
  71. Obrazy Leona Wyczółkowskiego prezentowane są w Śródmieściu.

Bibliografia

  • Baziak J., Leon Wyczółkowski; kolejne życie, Bydgoszcz 2010.
  • Błażejewski S., Kutta J., Romaniuk M.: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom III. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85327-32-0, s. 153–156.
  • Kluszczyński J. R., Leon Wyczółkowski; 1852-1936, Kraków 2022.
  • Sekuła-Tauer E., Impresje ukraińskie, w: Od pomysłu do dzieła. Leon Wyczółkowski, Bydgoszcz 2015.
  • Sekuła-Tauer E., Leon Wyczółkowski, Wrocław 2001.
  • Sekuła-Tauer E., Malarz kwiatów i martwych natur, w: Od pomysłu do dzieła. Leon Wyczółkowski, Bydgoszcz 2015.
  • Twarowska M., Leon Wyczółkowski, Warszawa 1962.
  • Życiorys Leona Wyczółkowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 297 z 29 grudnia 1936. 

Linki zewnętrzne

  • Portret we wczesnej twórczości Leona Wyczółkowskiego
  • Wortal poświęcony Leonowi Wyczółkowskiemu – Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
  • Obrazy Leona Wyczółkowskiego
  • Dział Leona Wyczółkowskiego Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy
  • Grafiki i rysunki Leona Wyczółkowskiego w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej
  • Dzieła Leona Wyczółkowskiego w serwisie Wolne Lektury
  • Miejsca związane z Leonem Wyczółkowskim w województwie kujawsko-pomorskim
  • Materiały związane z Leonem Wyczółkowskim i pocztówki z reprodukcjami dzieł w bibliotece Polona

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się