Lej krasowy, lejek krasowy, werteb[1]krasowy – zwykle naturalna forma ukształtowania powierzchni ziemi: okrągłe lub eliptyczne zagłębienie terenu, o głębokości zazwyczaj mniejszej niż średnica, często z podziemnym odwodnieniem. Jego średnica może się wahać od kilkudziesięciu centymetrów do kilkuset metrów. Leje krasowe mogą się formować stopniowo bądź pojawiać się nagle; występują na całym świecie[2][3][4].
Powstawanie
Leje krasowe powstają na skutek stopniowego usuwania słabo związanego podłoża skalnego (takiego jak wapień) przez płynącą wodę, zapadnięcie się stropu jaskiń czy też obniżenie się lustra wody. Czasem lejem krasowym może być także wejście do położonej głębiej jaskini. Są one powszechne wszędzie tam, gdzie dominującymi skałami są wapień, halit albo inne skały, które stosunkowo łatwo ulegają rozpuszczeniu przez wodę[3][4][5][6].
Kiedy skały zostają rozpuszczone, w ich miejscu powstają puste przestrzenie oraz groty. Zwykle lejki powstają tak wolno, że zauważalna jest niewielka zmiana, ale mogą powstać nagle, gdy nastąpi zawalenie. Takie załamanie może mieć dramatyczne skutki, jeśli nastąpi w środowisku miejskim[3][4][7][8][9].
Bimmah Sinkhole – owalny lej ma wymiary około 50 na 70 metrów i głębokość od 20 do 30 m w Omanie[14].
Blue Hole – rozpadlina rafy koralowej w Morzu Czerwonym na wodach terytorialnych Egiptu ma postać studni o głębokości 102 metrów i średnicy 60 metrów[15][16].
Crveno Jezero – największy lej krasowy w Europie znajduje się w Chorwacji. Średnica leja wynosi od 450 do 500 metrów, głębokość leja 530 metrów, a głębokość Crveno Jezero wynosi ok. 245 metrów[17][18][19].
Dean's Blue Hole – najgłębszy lej krasowy wypełniony wodą morską ma wymiary około 25 na 35 metrów i głębokość 202 na terenie Bahamów[20].
Great Blue Hole – rozpadlina rafy koralowej w Morzu Karaibskim na terytorium Belize ma postać studni o głębokości ponad 122 metrów i średnicy 300 metrów[21].
↑ abcTurcja: huk, a później lej krasowy. Mieszkańcy obawiają się o swoje domy [online], DobraPogoda24.pl, 26 września 2017 [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Quarrying and the environment, [w:] Dolines and sinkholes. Caves and karst., Foundations of the Mendips [dostęp 2020-12-20](ang.).
↑PawełP.WoźniakPawełP., RafałaR.SikoraRafałaR., Tablica 12: Leje krasowe, Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, 13 grudnia 2013 [dostęp 2020-12-20](pol.).brak strony (książka)
↑"Myślałam, że umrę". Lej krasowy pochłonął dwa samochody [online], tvnmeteo.tvn24.pl, 19 lutego 2017 [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Lej krasowy, który pochłonął Amerykanina, ma osiemnaście metrów głębokości [online], tvnmeteo.tvn24.pl, 4 marca 2013 [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Ogromny lej krasowy pochłonął hektolitry skażonej wody [online], Onet Podróże, 23 września 2016 [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Wulkan, bombowce i kamieniołomy na Górze św. Anny • Racibórz, Rybnik, Wodzisław Śląski, Góra Św. Anny [online], www.nowiny.pl [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Budowa geologiczna obszaru - Geopark Krajowy Góra Św. Anny [online], geopark-goraswanny.pl [dostęp 2020-12-20].
↑Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych - PK Góra Św. Anny - Geopark [online], zopk.pl [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych - PK Góra Św. Anny - Trasa geologiczna [online], zopk.pl [dostęp 2020-12-20](pol.).
↑Bimmah sinkhole [online], Wondermondo, 3 lutego 2013 [dostęp 2020-12-20](ang.).