Legitymacja (z łac. legitimus – prawny, legalny, prawowity) – dokument potwierdzający tożsamość osoby oraz w zależności od podmiotu wydającego: miejsce pracy, zawód, przynależność do organizacji, ewentualnie również określone uprawnienia (np. zniżki). Legitymacja może potwierdzać również otrzymany order, odznaczenie lub wyróżnienie. Termin wprowadzony do języka polskiego z niemieckiego słowa legitimation[1]. Dokument tego typu może funkcjonować również pod innymi nazwami (np. książeczka, karta)[2].
Legitymacje w Polsce
W Polsce legitymacje wydawane są na podstawie przepisów państwowych (ustaw i rozporządzeń), przez partie polityczne i stowarzyszenia (na podstawie ich statutów i przepisów wewnętrznych) oraz niektórych pracodawców (np. redakcje prasowe).
Przykładowymi legitymacjami są:
- legitymacja szkolna – dokument poświadczający fakt uczęszczania ucznia do szkoły oraz jego uprawnienia do korzystania ze zniżek ustawowych przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego i autobusowego[3],
- legitymacja studencka (w tym elektroniczna legitymacja studencka) lub legitymacja doktorancka – dokument poświadczający status studenta oraz jego uprawnienia do korzystania ze zniżek ustawowych przy przejazdach środkami publicznego transportu kolejowego i autobusowego[4],
- legitymacja służbowa nauczyciela lub nauczyciela akademickiego – dokument potwierdzający zatrudnienie na stanowisku nauczyciela[5],
- legitymacja poselska – dokument wydawany posłom przez Marszałka Sejmu RP,
- legitymacja służbowa funkcjonariusza Agencji Wywiadu[6],
- legitymacja służbowa funkcjonariusza Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego[7],
- legitymacja prasowa,
- legitymacja ubezpieczeniowa – dokument potwierdzający uprawnienie ubezpieczeń społecznych, przede wszystkim ubezpieczenia zdrowotnego,
- legitymacja emeryta-rencisty – dokument wydawany przez właściwy organ Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Wojskowego Biura Emerytalnego, Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji lub Biura Emerytalnego Służby Więziennej. Jej odpowiednikem dla sędziów Trybunału Konstytucyjnego, sędziów wymiaru sprawiedliwości oraz prokuratorów jest legitymacja sędziego Trybunału Konstytucyjnego/sędziego/prokuratora w stanie spoczynku, wydawana odpowiednio przez TK albo odpowiedni organ wymiaru sprawiedliwości lub prokuratury,
- legitymacja osoby niepełnosprawnej – dokument wydawany przez powiatowy (miejski) zespół ds. orzekania o niepełnosprawności.
Wzór legitymacji związanej z nadaniem orderu lub odznaczenia określa rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o nadanie orderów i odznaczeń oraz wzorów odpowiednich dokumentów[8].
Przykładowymi legitymacjami wydawanymi przez stowarzyszenia są:
Forma legitymacji
Legitymacja może mieć formę papierowej książeczki, czasami w twardej oprawie pokrytej płótnem, skajem lub skórą, albo plastikowej karty z wbudowanym chipem lub bez. Często zawiera wydrukowane lub wklejone zdjęcie posiadacza tzw. zdjęcie legitymacyjne (portretowe), na którym umieszcza się okrągłą pieczęć. Legitymacja może być wydawana bezterminowo lub z określonym terminem ważności, czasami przedłużanym stosowną adnotacją, wklejeniem znaczka lub hologramu.
Galeria
|
Zobacz multimedia związane z tematem: Legitymacja (dokument)
|
Przypisy
- ↑ JerzyJ. Bralczyk JerzyJ., Między słowami. Legitymację poproszę, „Gazeta Wyborcza”, 9 stycznia 2016, ISSN 0860-908X .brak strony (czasopismo)
- ↑ Np. Związek Harcerstwa Polskiego wystawia swoim członkom legitymacje zucha, książeczki harcerskie, książeczki instruktorskie oraz karty członkowskie.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków (Dz.U. z 2023 r. poz. 1120).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (Dz.U. z 2023 r. poz. 2787).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 września 2006 r. w sprawie wzoru oraz trybu wystawiania legitymacji służbowej nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. nr 189, poz. 1393).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie wzoru legitymacji służbowej i innych dokumentów funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz.U. z 2021 r. poz. 209).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie wzoru legitymacji służbowej i innych dokumentów funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Dz.U. z 2018 r. poz. 575).
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o nadanie orderów i odznaczeń oraz wzorów odpowiednich dokumentów (Dz.U. z 2004 r. nr 277, poz. 2743).
- ↑ Legitymacje Stowarzyszenia Wikimedia Polska.
- ↑ Zarządzenie Nr 8/2001 Sekretarza Generalnego ZG PTTK z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie wysokości składek członkowskich, wpisowego i opłaty za legitymacje w roku 2002, przedłużenia ważności dotychczasowej legitymacji członka zwyczajnego PTTK i karty rabatowej PTTK oraz ustanowienia okresu przejściowego dla wprowadzenia w życie nowej legitymacji członka PTTK będącej jednocześnie kartą rabatową PTTK. [dostęp 2016-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 października 2016)].
- ↑ Legitymacje Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych.
Bibliografia
- Legitymacja, [w:] Słownik języka polskiego. Tom II, wyd. VI, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 20, ISBN 83-01-00281-6 .
- JerzyJ. Bralczyk JerzyJ., Między słowami. Legitymację poproszę, „Gazeta Wyborcza”, 9 stycznia 2016, ISSN 0860-908X .brak strony (czasopismo)
