Kuchnia lesotyjska – prosta i aromatyczna tradycyjna kuchnia Lesotyjczyków[1]. Podstawą codziennego wyżywienia jest ugotowana mąka kukurydziana (pap-pap) i chleb (pszenny, kukurydziany lub sorgowy)[1][2].

Tradycyjna kuchnia występuje na terenie całego państwa[1]. Opiera się na lokalnie uprawianych ziarnach (kukurydzy – główna uprawa, pszenicy[3] i sorgo[1]), warzywach (kapuście, grochu, dyni, fasoli[3], manioku, pomidorach, papryce[1]) i owocach (brzoskwiniach, pigwach, morelach[3]) oraz mięsie pochodzącym z lokalnych gospodarstw[1]. W kuchni lesotyjskiej zaznaczone są wpływy kuchni zachodnich i kuchni indyjskiej[1], np. zwyczaj picia herbaty przejęty od Brytyjczyków i obecny w większości miast[1].

Ogólna charakterystyka

Większość mieszkańców Lesotho zamieszkuje obszary wiejskie i sama uprawia rośliny jadalne oraz hoduje zwierzęta domowe na pokrycie własnych potrzeb żywnościowych[1]. Produkcja ziaren konsumpcyjnych nie pokrywa w pełni zapotrzebowania lesotyjskiej ludności i część musi zostać zakupiona za granicą z przeznaczeniem na rynek krajowy[3]. Mieszkańcy miast mają dostęp do bardziej urozmaiconej żywności w porównaniu do mieszkańców wiosek[1].

Codzienna dieta przeciętnego ubogiego Lesotyjczyka jest mało urozmaicona i złożona głównie z kukurydzianej pap wzbogaconej warzywami liściastymi. Konsumpcja mięsa i nabiału ze względu na wysoką cenę jest sporadyczna. Problemem, szczególnie w rejonach miejskich, pozostaje dostępność pożywienia w przystępnej cenie. W pokryciu zapotrzebowania na żywność Lesotho pozostaje zależne od importu z Południowej Afryki[4]. Według raportu UNICEFu w dalszym ciągu istnieje zagrożenie przewlekłym niedożywieniem i tylko 68,1% gospodarstw domowych ma właściwe zaopatrzenie w wodę pitną[5].

Trudna sytuacja żywnościowa Lesotho wynika m.in. z niskich zbiorów spowodowanych suszą, wysokimi cenami żywności przy jednoczesnym niskim dochodzie, oraz z niewielkiego procentu ziemi nadającej się pod uprawy[6].

Przygotowywanie pap-pap z mąki kukurydzianej

Podstawowym składnikiem wielu dań jest pap-pap (inaczej papa) czyli ugotowana w osolonej wodzie na gęsto mąka kukurydziana miałka lub bardziej ziarnista[1]. Dodatkiem (w niewielkich ilościach) do potraw z duszonych warzyw, serwowanych z pap, jest mięso, głównie z kurczaka lub wołowe[1]. W tradycyjnej kuchni lesotyjskiej wykorzystuje się też tutejsze ryby rzeczne[1] i jajka[3]. Współcześnie dużą rolę w przygotowywaniu posiłków odgrywa ryż, który pochodzi wyłącznie z importu[3].

Z pszenicy robi się chleb i okrągłe, płaskie słodkie kulki z ciasta drożdżowego smażone na głębokim oleju tzw. makoenya, które są popularną lesotyjską przekąską, często sprzedawaną przez ulicznych handlarzy[1][3]. Do makoenya bywa nierzadko podawana indyjska przyprawa o nazwie atchar, w skład której wchodzi m.in. mango, miód, ocet balsamiczny i przyprawy[1].

Tradycyjnymi napojami lesotyjskimi są: piwo o niskiej zawartości alkoholu oraz mleko w postaci zsiadłej[1]. Na terenach miejskich dostępne są w sprzedaży zachodnie napoje bezalkoholowe, lody itp., które są regularnie konsumowane przez rodziny przynależące do klasy średniej i wyższej[1].

Lesotyjski chleb

W Lesotho chleb może być robiony z pszenicy, kukurydzy lub sorgo[2]. W procesie robienia tradycyjnego chleba wyróżnia się następujące etapy[2]:

Wszystkie rodzaje chleba są przygotowywane z użyciem pary wodnej, a jedynie chleby pszenne mogą być też pieczone lub prażone w garnkach. Aczkolwiek w miastach chleby są obecnie robione na wzór zachodnich praktyk piekarniczych. Największą popularnością, szczególnie wśród młodych generacji, cieszy się chleb pszenny. Najmniej ceniony smakowo jest chleb z sorgo. Według tradycji sorgo jest najstarszym znanym źródłem ziarna na chleb, choć kukurydza jest również od dawna uprawiana w Lesotho. Uprawę pszenicy introdukowali dopiero misjonarze przybyli w 1833 roku. Do tego czasu Lesotyjczycy robili chleb wyłącznie z sorgo lub kukurydzy. Chleb może być też pszenno-kukurydziany lub pszenno-sorgowy[2].

Tradycyjnie chleb gotowano na parze w glinianym garnku zawieszonym nad ogniem, na dnie którego znajdowały się patyki, kolby kukurydzy i łodygi zboża, słoma i liście kukurydzy poprzeplatane wzajemnie tworząc rodzaj siatki, wypełnionym wodą do poziomu patyków. Uformowane z ciasta chlebki (małe, okrągłe lub w kształcie poduszeczki) układano na siateczce z patyków i traw, gdy woda wrzała, po czym garnek zakrywano i pod przykryciem gotowano na parze przez 2 do 3 godzin w zależności od wielkości chlebków. W razie potrzeby uzupełniano wodę w garnku. W przypadku pieczenia chleba pszennego używano płaskiego żelaznego garnka o trzech nóżkach umieszczonego w palenisku, posypując rozżarzonymi węglami po górnej przykrywce[2].

Gotowy, ostygły chleb jest krojony przez gospodynię na grube kawałki i podawany razem z fasolą, grochem, mlekiem, warzywami lub gotowanym kurczakiem czy innym mięsem. Współcześnie chleb jest spożywany także z herbatą. Posiłek je się palcami. Dzieci jedzą wspólnie. Chleb jest jadany nie tylko na co dzień, ale także na specjalne okazje oraz stanowi dogodny prowiant na podróż. Chleb jest konsumowany w dużych ilościach. Smarowanie chleba masłem jest rzadkie ze względu na niekorzystną sytuację ekonomiczną i ma miejsce w nielicznych bogatych rodzinach zamieszkałych w miastach. Chleb może być smarowany dżemem brzoskwiniowym domowej roboty. Coraz częściej zarówno ludność miejska jak i wiejska zaopatruje się w chleb w sklepie. Tradycja i umiejętność robienia tradycyjnego chleba przekazywana z pokolenia na pokolenie wśród lesotyjskich kobiet zanika u młodych generacji[2].

Zwyczaje żywieniowe

Tradycyjnie Lesotyjczycy jedzą, gdy są głodni, niezależnie od pory dnia. Tym niemniej, szczególnie na terenach zurbanizowanych, przyjął się zwyczaj spożywania trzech posiłków dziennie[7].

Śniadanie jest obecnie spożywane przez większość osób. Najczęściej na śniadanie jest jedzona ugotowana na miękko „owsianka” z sorgo lub chleb z margaryną popijany kawą albo herbatą. Znacznie rzadziej na śniadanie spożywa się ugotowaną „na twardo” mąkę kukurydzianą (papa) z ugotowanymi zielonymi warzywami liściastymi (moroho) czy chleb z mlekiem[a][7].

Natomiast na lunch najchętniej spożywana jest właśnie papa z moroho. Innymi dość popularnymi kombinacjami lunchowymi są[7]:

  • chleb/papa/ugotowane zmiażdżone ziarna kukurydzy z fasolką, grochem;
  • papa z mlekiem;
  • papa z jajkami (zielonymi warzywami liściastymi lub pomidorem).

Ugotowana „na twardo” mąka kukurydziana podawana razem z ugotowanymi zielonymi warzywami liściastymi jest też najczęściej jedzonym daniem na kolację. Te same dania, które spożywane są często na lunch, są równie często spożywane na kolację[7].

Do najchętniej spożywanych w ciągu dnia przekąsek należą[7]:

Według sondażu ulubionym daniem Lesotyjek jest papa z mięsem kurczaka. Podczas gdy wieprzowina okazała się najbardziej nielubianym artykułem spożywczym[7].

Zobacz też

Uwagi

  1. Preferencje żywieniowe podane na podstawie badania obejmującego kobiety z grupy etnicznej Soto zamieszkałe na terenach miejskich i wiejskich.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q (pod redakcją) Toyin Falola Ph.D. i Daniel Jean-Jacques: Africa: An Encyclopedia of Culture and Society. [w:] Lesotho [on-line]. ABC-CLIO, 2015. s. 655. [dostęp 2017-11-19]. (ang.).
  2. a b c d e f Paulane Nkhabutlane: An investigation of Basotho culinary practices and culinary acceptance of Basotho traditional bread. [w:] Faculty of Natural and Agricultural Science [on-line]. University of Pretoria, 2014. s. 375 (całość). [dostęp 2017-11-23]. (ang.).
  3. a b c d e f g Lori Lapierre: Ethnic Food of Lesotho. /traveltips.usatoday.com. [dostęp 2017-11-19]. (ang.).
  4. Jonathan Crush: The State of Poverty and Food Insecurity in Maseru, Lesotho. [w:] Urban Food Security in Maseru, Lesotho [on-line]. Southern African Migration Programme, 2016. s. 43 do 47. [dostęp 2017-11-20]. (ang.).
  5. UN Children's Fund: UNICEF Lesotho Humanitarian Situation Report, July - September 2017. reliefweb.int, 2017. [dostęp 2017-11-23]. (ang.).
  6. Stephen Wong: Lesotho. World Food Programme, 2016. [dostęp 2017-11-23]. (ang.).
  7. a b c d e f Mamotsamai Ranneileng: Impact of a nutrition Education Intervention on nutritional status and nutrition‐ related knowledge, attitudes, beliefs and practices of Basotho women in urban and rural areas in Lesotho. [w:] Eating habits and Food habits [on-line]. Faculty of Health Sciences Department of Nutrition and Dietetics University of the Free State, 2013. s. 184 do 196 i 243 do 246. [dostęp 2017-11-24]. (ang.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się