Instytucje polityczne Świętego Cesarstwa Rzymskiego i Królestwa Niemieckiego były po roku 962 w zasadzie tożsame. Ustrój i historia obu organizmów pokrywają się w dużej mierze, choć należy pamiętać, że Święte Cesarstwo obejmowało także Włochy i Burgundię. Władca tytułowany był po koronacji przez papieżacesarzem rzymskim, a bez niej od XI wieku – królem Rzymian (Rex Romanorum). Od czasu Maksymiliana I każdy wybrany władca stawał się od razu cesarzem, a wybranego za jego życia następcę tytułowano królem Rzymian.
W epoce nowożytnej nastąpiło utożsamienie Świętego Cesarstwa z państwem niemieckim i nazwa Królestwo Niemieckie praktycznie wyszła z użycia, chociaż cesarze używali konsekwentnie obu tytułów. Stąd zamienne stosowanie pojęć Święte Cesarstwo Rzymskie i Rzesza Niemiecka.
Instytucjonalny kres Królestwa Niemieckiego nastąpił w 1806 kiedy, po secesji kilkunastu księstw i klęsce Austriaków w bitwie pod Austerlitz, ostatni cesarz rzymski i król niemiecki Franciszek II ogłosił rozwiązanie Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
↑Formalnie Królestwo Niemieckie było częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego, nigdy nie ogłoszono jego likwidacji, ale od wielkiego bezkrólewia władza królewska zaczęła stawać się coraz bardziej iluzoryczna, a władza na poszczególnych terytoriach należała do lokalnych władców. Złota Bulla Karola IV nadała elektorom praktyczną niezależność od władzy centralnej. Pojęcia Królestwa Niemieckiego i Cesarstwa jeszcze w późnym średniowieczu zlały się ze sobą, a tytuły króla i cesarza były przez władców traktowane łącznie.
↑Brak stałej siedziby władcy i nominalnej stolicy. Akwizgran był tradycyjnym miejscem koronacji władców i dawną rezydencją Karola I Wielkiego.
Bibliografia
Averkorn R., The Process of Nationbuilding in Medieval Germany. A Brief Overview.
Bernhardt, J. W., Itinerant Kingship and Royal Monasteries in Early Medieval Germany, c. 936–1075. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
Beumann H., „Die Bedeutung des Kaisertums für die Entstehung der deutschen Nation im Spiegel der Bezeichnungen von Reich und Herrscher”, in Nationes, 1 (1978), pp 317–366.
Fuhrmann H., „Quis Teutonicos constituit iudices nationum? The Trouble with Henry.” Speculum, Vol. 69, No. 2. (Apr., 1994), pp 344–358.
Gillingham J., The Kingdom of Germany in the High Middle Ages (900–1200). Historical Association Pamphlets, General Series, no. 77. London: Historical Association, 1971.
Gillingham J., „Elective Kingship and the Unity of Medieval Germany”. German History, 9:2 (1991:June), pp. 124–135.
MacLean S., Kingship and Politics in the Late Ninth Century: Charles the Fat and the end of the Carolingian Empire. Cambridge University Press: 2003.
Mierow Ch. Ch., The Two Cities: A Universal Chronicle to the Year 1146 A.D., by Otto, Bishop of Freising (Records of Western Civilization), New York: Columbia University Press, 2002.
Mitchell O. C., Two German Crowns: Monarchy and Empire in Medieval Germany. Lima, Ohio: Wyndham Hall Press, 1985.
Reindal R., „Herzog Arnulf und das Regnum Bavariae”, in Zeitschrift für bayerische Landesgeschichte, 17 (1954), pp 187–252.
Timothy R., Germany in the Early Middle Ages, c. 800–1056. Longman, 1991.
Reynolds S., Kingdoms and Communities in Western Europe, 900–1300, 2nd Ed., Oxford, 1997.
Robinson, I. S., „Pope Gregory VII, the Princes and the Pactum 1077–1080.” The English Historical Review, Vol. 94, No. 373. (Oct., 1979), pp 721–756.
Thompson J. W., Feudal Germany. 2 vol. New York: Frederick Ungar Publishing Co., 1928.
