Kozacy rejestrowi – Kozacy zaporoscy, wpisani do tak zwanego imiennego wykazu żołnierzy i tym samym wzięci na żołd Rzeczypospolitej, później również Rosji. Pierwszy rejestr kozacki został sporządzony w 1572.
Początkowo rejestr liczył około 400 osób, jego liczebność zmieniała się wraz z niepokojami i buntami na Naddnieprzu, w 1590 było już około tysiąca Kozaków rejestrowych. W 1637 Kozacy wywalczyli sobie rejestr w liczbie 8 tys. osób i znaczne przywileje. W 1638, po klęsce powstania Pawluka, zmniejszono go do 6 tys. i ograniczono autonomię Kozaków[1].
Zbyt mała liczba Kozaków rejestrowych była jedną z przyczyn wybuchu w 1648 powstania Chmielnickiego. Zgodnie z ugodą zborowską z sierpnia 1649, król Jan II Kazimierz Waza uznał tytuł hetmański Chmielnickiego i rozszerzył rejestr Kozaków do 40 tysięcy, natomiast po bitwie pod Beresteczkiem w 1651, w wyniku ugody w Białej Cerkwi zmniejszono liczbę Kozaków rejestrowych do 20 tys. Unia hadziacka w 1658 ustalała 30 tysięcy albo jako Wielmożny Hetman Zaporoski na Regestrze poda.
Siedziby pułków i liczba Kozaków rejestrowych po zawarciu ugody zborowskiej w 1649[2].
| # | Siedziba pułku Kozaków rejestrowych |
Liczba Kozaków rejestrowych |
|---|---|---|
| 1 | Biała Cerkiew | 2990 |
| 2 | Bracław | 2662 |
| 3 | Czerkasy | 2990 |
| 4 | Czernihów | 998 |
| 5 | Czehryń | 3220 |
| 6 | Humań | 2977 |
| 7 | Kalnik | 2050 |
| 8 | Kaniów | 3167 |
| 9 | Kijów | 2002 |
| 10 | Korsuń | 3470 |
| 11 | Kropiwna | 1993 |
| 12 | Myrhorod | 3009 |
| 13 | Nieżyn | 991 |
| 14 | Perejasław | 2986 |
| 15 | Połtawa | 2970 |
| 16 | Pryłuki | 1996 |
| Okresy | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Struktury | |||||||
| Rodzaje wojsk | |||||||
| Formacje wojskowe |
| ||||||
| Konfederacje żołnierskie | |||||||
| Rokosze | |||||||
| Hetmani | |||||||
| Terminy wojskowe | |||||||
| Większe oddziały w XVII wieku | |||||||
| Armia koronna w XVIII wieku |
| ||||||
| Armia litewska w XVIII wieku |
| ||||||
| Insurekcja kościuszkowska |
| ||||||
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
