Konwencja o prawach dziecka (ang. Convention on the Rights of the Child) – międzynarodowa konwencja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 r. Jest to dokument obowiązujący we wszystkich państwach świata z wyjątkiem USA[1] – liczba ratyfikacji (listopad 2016) wynosi 196[2]. W konwencji o prawach dziecka zostały spisane wszystkie prawa dziecka.

Uchwalenie Konwencji jest jednym z ważniejszych osiągnięć Polski w dziedzinie ochrony praw dziecka. W roku 1978 Polska zaproponowała Komisji Praw Człowieka ONZ jej uchwalenie i przedstawiła projekt, który był później dwukrotnie modyfikowany. Na podstawie Konwencji powołano do życia organ nadzorujący jej realizację przez państwa, które ją ratyfikowały – Komitet Praw Dziecka.

Treść konwencji

Składa się z preambuły i 54 artykułów. Katalog sformułowano kierując się następującymi zasadami:

  • dobra dziecka,
  • równości (wszystkie dzieci są równe wobec prawa bez względu na pochodzenie, płeć, narodowość, itd.),
  • poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców (państwo respektuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach według określonych procedur),
  • pomocy państwa (państwo zobowiązane jest do podejmowania wszelkich działań ustawodawczo-administracyjnych dla realizacji praw uznanych w konwencji).

Konwencja ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach:

  • dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej, zarówno przed, jak i po urodzeniu,[3]
  • dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
  • rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
  • państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.

Katalog praw i wolności obejmuje prawa cywilne, socjalne, kulturalne, polityczne i z założenia w niewielkim zakresie uwzględnia prawa ekonomiczne (dziecko powinno uczyć się, a nie pracować). W skład tego wchodzą:

Prawa cywilne

Prawa socjalne

  • prawo do odpowiedniego standardu życia,
  • prawo do ochrony zdrowia,
  • prawo do zabezpieczenia socjalnego,
  • prawo do wypoczynku i czasu wolnego.

Prawa kulturalne

  • prawo do nauki (bezpłatnej i obowiązkowej w zakresie szkoły podstawowej),
  • prawo do korzystania z dóbr kultury,
  • prawo do informacji,
  • prawo do znajomości swoich praw.

Prawa polityczne

  • prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.

Protokoły dodatkowe

25 maja 2000 roku rozszerzono możliwy zakres ochronny konwencji poprzez uchwalenie do niej dwóch protokołów dodatkowych:

19 grudnia 2011 roku rozszerzono możliwy zakres ochronny Konwencji o kolejny protokół:

  • W sprawie procedury rozpoznawania skarg[6].

Państwa-strony Konwencji nie mają obowiązku ratyfikowania Protokołów. Pomimo to liczba ratyfikacji obu pierwszych przekroczyła 170 (listopad 2019)[7][8]. Protokół w sprawie procedury składania skarg obowiązuje od 14 kwietnia 2014, jego stronami jest 46 państw[9]. Polska ratyfikowała oba pierwsze protokoły w roku 2005[10].

Konwencja o prawach dziecka a stanowisko Polski

Polska ratyfikowała Konwencję 7 czerwca 1991 r., jednak z pewnymi zastrzeżeniami oraz własną interpretacją niektórych przepisów. Zgodnie z pierwszym zastrzeżeniem, a wbrew tekstowi konwencji, dziecku adoptowanemu prawo do ustalania danych jego rodziców naturalnych miało nie przysługiwać. Drugie zastrzeżenie dotyczyło zapisu o wieku, w którym istnieje możliwość powołania do służby wojskowej lub podobnej i uczestnictwa w działaniach wojennych, a które będzie regulowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce (ale nie niższym niż 15 lat). Oba te zastrzeżenia zostały przez Polskę wycofane z dniem 4 marca 2013 roku[11].

Prócz powyższych, w następujących po tych zastrzeżeniach deklaracjach (będących w istocie interpretacjami) strona polska stwierdza, że prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania oraz wyrażania własnych poglądów przez dziecko i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym jest obwarowane poszanowaniem władzy rodzicielskiej i musi być zgodne z polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną. W drugiej deklaracji strona polska stwierdza, że poradnictwo dla rodziców oraz wychowanie w zakresie planowania rodziny powinno pozostawać w zgodzie z normami moralności[3].

Przypisy

  1. USA podpisały Konwencję 16 lutego 1995 r. jak dotąd bez ratyfikacji. Są natomiast stroną I i II Protokołu Dodatkowego.
  2. STATUS OF RATIFICATION INTERACTIVE DASHBOARD. indicators.ohchr.org. [dostęp 2016-11-16]. (ang.)., lista stron (ang.)
  3. a b Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526)
  4. Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflict
  5. Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the sale of children, child prostitution and child pornography
  6. Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on a communications procedure, lista stron.
  7. UN Treaty Collection – aktualny stan ratyfikacji Protokołu Dodatkowego w sprawie udziału dzieci w konfliktach zbrojnych. treayties.un.org. [dostęp 2010-05-15]. (ang.).
  8. UN Treaty Collection – aktualny stan ratyfikacji Protokołu Dodatkowego w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii. treaties.un.org. [dostęp 2010-05-15]. (ang.).
  9. UN Treaty Collection – aktualny stan ratyfikacji Protokołu Dodatkowego w sprawie procedury składania skarg do Komitetu Praw Dziecka na naruszanie konwencji. treaties.un.org. [dostęp 2012-06-12]. (ang.).
  10. Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne (Dz. U. z 24 maja 2007 r. Nr 91 poz. 608). Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii (Dz. U. z 27 kwietnia 2007 r. Nr 76 poz. 494). Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie procedury składania zawiadomień, Polska podpisała Protokół fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie procedury składania zawiadomień. [dostęp 2015-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-08)]., W sprawie ratyfikacji III Protokołu.
  11. Oświadczenie Rządowe z dnia 27 marca 2013 r. w sprawie zmiany zakresu obowiązywania Konwencji o prawach dziecka, przyjętej dnia 20 listopada 1989 r. w Nowym Jorku (Dz.U. z 2013 r. poz. 677)

Linki zewnętrzne

  • Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. nr 120, poz. 526)
  • Jolanta Szymańczak: Uwagi o realizacji konwencji przez Rzeczpospolitą Polską – obszerny artykuł na temat historii ochrony praw dziecka, Konwencji oraz jej realizacji przez Polskę, umieszczony na stronach Sejmu. biurose.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-25)].
  • Konwencja o prawach dziecka. mpips.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-17)].
  • Geneza praw dziecka. unicef.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-08)].

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się