ResponseEve, a responsive template by SiGa

Kontener – skrzynia, zazwyczaj metalowa, o zunifikowanych wymiarach i konstrukcji, służąca do przewozu drobnicy (zapakowanej zazwyczaj w opakowania kartonowe, paczki, skrzynie, worki, czasami dodatkowo umieszczonych na europaletach).

Ujednolicenie wymiarów kontenerów pozwala przyspieszyć operacje przeładunku oraz stosować wyspecjalizowany sprzęt. Kontener chroni również przewożony ładunek przed uszkodzeniami mechanicznymi i warunkami atmosferycznymi. Popularność tej metody transportu ładunków sprawiła, że w typowym szkielecie kontenera transportowane są także np. cysterny czy ładunki jednostkowe.

Historia

Pierwsze kontenery powstały przed 1914 r. UNCTAD Report on Unitization of Cargo w 1970 r. wskazało, że w 1906 użyto stalowej, nieprzystosowanej do piętrzenia, skrzyni metalowej o wymiarach 18' × 8' × 8'. Przewoźnikiem była firma Bowling Green Lift-Van Company z Nowego Jorku. Od 1929 r. kontenerami przewożono bagaże pasażerów pociągu Golden Arrow w relacji Londyn-Paryż. W Europie UIC w 1934 r. opracowało pierwszy standard dla kontenerów do transportu drogowego i kolejowego^[1].

W Polsce pierwszy projekt systemu kontenerowego opracował w 1919 r. ppłk inż. Stanisław Rodowicz^[2].

Prekursorem współczesnego transportu kontenerowego jest Amerykanin Malcolm McLean, który w 1955 r. cały swój majątek zainwestował w przebudowę tankowca na pierwszy w świecie kontenerowiec. 26 marca 1956 r. statek ten, nazwany Ideal X, wypłynął w swój pierwszy rejs z ładunkiem 35-stopowych kontenerów z Newark do Houston.

Wzrastająca koniunktura gospodarcza powodowała zwiększenie obrotu towarami. Dotychczasowe metody transportu morskiego przyczyniały się w tej sytuacji do coraz częstszego występowania zjawiska kongestii. Koncepcja umieszczenia małych, drobnych partii ładunkowych, wymagających kosztownych i czasochłonnych manipulacji przeładunkowo-składowych w dużym metalowym pojemniku jakim jest kontener znalazła szybko zastosowanie.

Początkowo transport kontenerowy odbywał się wyłącznie adaptowanymi specjalnie do tego rodzaju przewozów jednostkami pływającymi. Niecałe 10 lat od debiutu Ideal X wodowano w Australii pierwszy specjalistyczny kontenerowiec przeznaczony wyłącznie do przewozu kontenerów. W kwietniu 1966 r. przypłynął z USA do Europy SS Fairland, przywożąc na pokładzie 226 kontenerów.

Wraz z upływem lat sposób transportu kontenerów określony mianem port-port, przekształcił się w transport w relacji dom-dom. Oprócz specjalnych pojazdów samochodowych do przewozu kontenerów na dłuższych trasach lądowych zaczęto wykorzystywać kolej. Np. w Wielkiej Brytanii pierwszy pociąg towarowy załadowany kontenerami odjechał z Londynu do Glasgow 15 listopada 1966 r.^[3] Powstawała specjalistyczna infrastruktura przeładunkowa w głębi lądu oraz w portach morskich (terminalach kontenerowych), a ze szlaków znikały drobnicowce. W obecnej chwili aż 90% drobnicy jest transportowane w kontenerach^[4].

Definicja kontenera

Komitet techniczny ISO TC 104 opracował w 1968 następującą definicję kontenera:

• jest to urządzenie transportowe trwałe o konstrukcji gwarantującej wielokrotne użycie,
• budowa jego umożliwia przewóz jednym lub wieloma środkami transportu bez konieczności przeładowywania zawartego w nim ładunku,
• jest odpowiednio wyposażone, w celu ułatwienia mocowania, manipulowania oraz przeładunku z jednego środka transportu na drugi,
• konstrukcja jego umożliwia łatwy załadunek i rozładunek towarów.

Dokonano również w tym samym roku ustalenia ogólnoświatowego standardu określającego: wymiary, maksymalną masę brutto, oznakowanie, sprecyzowano konstrukcję kontenerów oraz ich wytrzymałość.

Wymiary

Standaryzowane do długości 20 stóp (1 kontener 20-stopowy = 1 TEU) mogą mieć również długość 30, 40 lub 45 stóp. Obecnie kontenery są najpopularniejszą jednostką ładunkową w transporcie zarówno lądowym, jak i morskim, dzięki łatwości przeładunku i transportu. Wewnątrz kontenera zazwyczaj umocowane są haki i punkty zaczepień. Maksymalna ładowność kontenera zazwyczaj nie przekracza 28 ton. Kontenery posiadają numery o składni ABCD 123456-7 (cztery litery, sześć cyfr i cyfra kontrolna)

Wymiary kontenera ISO

Typ	Długość zew. mm	Długość wew. mm	Szerokość zew. mm	Szerokość wew. mm	Wysokość zew. mm	Wysokość wew. mm	Maksymalna masa ton	Kubatura wew. m3
1AA	12192	11998	2438	2330	2591	2350	30,48	65,7
1A	12192	11998	2438	2330	2438	2197	30,48	61,4
1AX	12192	11998	2438	2330	<2438	-	30,48	-
1BB	9125	8931	2438	2330	2591	2350	25,4	48,9
1B	9125	8931	2438	2330	2438	2197	25,4	45,7
1BX	9125	8931	2438	2330	<2438	-	25,4	-
1CC	6058	5867	2438	2330	2591	2350	20,32	32,1
1C	6058	5867	2438	2330	2438	2197	20,32	30
1CX	6058	5867	2438	2330	<2438	-	20,32	-
1D	2991	2802	2438	2330	2438	2197	10,16	14,3
1DX	2991	2802	2438	2330	<2438	-	10,16	-

Kontenery 1C potocznie nazywane są standardowymi 20 stopowymi, kontenery 1A potocznie nazywane są 40 stopowymi.

Rodzaje kontenerów

Ze względu na przeznaczenie i budowę rozróżniamy następujące typy kontenerów:^[5]

• kontener uniwersalny ogólnego przeznaczenia – general purpose „dry van” – przeznaczony do przewozu: towarów w opakowaniach kartonowych, paczkach, skrzyniach, workach, balach, paletach, bębnach,
• kontener o podwyższonej wysokości – high cube
• kontener o podwyższonej wysokości i szerokości – high cube palletwide – do przewozu europalet
• kontener o kontrolowanej temperaturze – temperature controlled – do przewozu ładunków w temperaturze od –25 °C do +25 °C, oprócz kontenerów klimatyzowanych wśród nich wyróżnia się inne:
  • kontener chłodniczy – refrigerated container
  • kontener izotermiczny – insulated container
  • kontener ogrzewany – heated container
  • kontener termiczny – thermal container
  • kontener termiczny mechanicznie chłodzony – mechanically refrigerated container
• kontener z otwartym dachem – open top „bulktainers” – przeznaczony do przewozu ładunków masowych, maszyn,
• kontener o bokach otwartych – open side – do przewozu ponadnormatywnych ładunków,
• kontener z otwartym dachem i bokiem – flushfolding flat-rack container – dla ładunków ciężkich i gabarytowych,
• kontener platforma – platform container – jw., posiadają wytrzymałą podłogę dla ładunków o dużych naciskach punktowych,
• kontener z wentylacją – ventilated container – do przewozu ładunków organicznych,
• kontener cysterna – tank container – do przewozu ładunków płynnych,
• kontener o podłodze tocznej – rolling floor – przeznaczony dla trudnych do przemieszczenia ładunków,
• kontener do przewozu gazów – Gas Bottle
• kontener agregat – Generator – mieszczący w sobie urządzenia gotowe do pracy np. zespoły prądotwórcze, stacje uzdatniania wody, radiostacje itp.,
• kontener składany – Collapsible ISO
• kontener o zdejmowalnej obudowie (ścianach wraz sufitem)
• kontener wraz z podporami do samo załadunku Swapbody ^[6]

Sposoby przewozu kontenerów

Rozmiary kontenerów, ich właściwości konstrukcyjne powodują, że do ich przewozu wykorzystuje się specjalistyczne środki transportowe. Zapewniają one również szybki załadunek i wyładunek oraz bezpieczny ich przewóz^[7].

Transport morski

W żegludze do przewozów kontenerów wykorzystuje się następujące typy statków:

• Kontenerowce – jednostki o załadunku pionowym (lo-lo, czyli lift on-lift off), najczęściej używany typ statku używany na liniach transkontynentalnych jak i w żegludze kabotażowej. Są to statki o pojemności od kilkudziesięciu do ponad 16 tysięcy TEU. Między innymi w 2012 r. zwodowano kontenerowiec o pojemności ponad 16 000 TEU (CMA CGM Marco Polo),
• Semikontenerowce – statki częściowo przystosowane do przewozu kontenerów (tzw. półpojemnikowiec, półkontenerowiec), wykorzystywane na kierunkach o niewielkim strumieniu ładunku kontenerów, mogą również przewozić drobnicę,
• Rorowce – statki do przewozów ładunków tocznych, charakteryzują się poziomym systemem przeładunkowym (ro-ro, czyli roll on-roll off), znaczną część przewożonych przez nie ładunków stanowią kontenery.

Transport śródlądowy

W żegludze śródlądowej do transportu kontenerów wykorzystuje się statki o załadunku pionowym (Lo-Lo) jako pojedyncze statki do kilkudziesięciu kontenerów (CMS), jak i zestawy pchane oraz popularniejsze zestawy „kombi” (KVB). W Polsce, z racji degradacji szlaków wodnych, ta gałąź transportu nie istnieje.

Transport kolejowy

W tym rodzaju transportu wykorzystywane są specjalne wagony kontenerowe i wagony-platformy. Są to jedynie stalowe konstrukcje ramowe oparte na dwóch lub czterech osiach, na których nie ma podłogi, ścian bocznych ani dachu. Wyposażone są za to w odpowiednią liczbę czopów do mocowania kontenerów. Wagony platformy różnią się od nich jedynie obecnością podłogi. W USA i Kanadzie wykorzystuje się również wagony umożliwiające przewóz kontenerów w dwóch warstwach.

Transport samochodowy

Transport kontenerów po drogach odbywa się samochodami ciężarowymi zazwyczaj składającymi się z dwóch części – ciągnika siodłowego i naczepy podkontenerowej. Naczepa tego typu jest specjalną, stalową konstrukcją ramową, składającą się z dwóch dźwigarów podłużnych i dwóch lub trzech poprzecznych umieszczoną na trzech osiach. Również tak jak w przypadku wagonów kolejowych są wyposażone w czopy do mocowania tego rodzaju ładunku. Przepisy międzynarodowe dopuszaczają maksymalną ładowność pojazdów drogowych do 2 TEU.

Najwięksi przewoźnicy kontenerów

Dziesięciu największych armatorów kontenerowych pod względem posiadanej
pojemności ładunkowej wyrażonej w TEU na dzień 14.08.2009

Armator	Pojemność TEU[8]	Udział w rynku	Liczba statków
A.P. Moller-Maersk Group	2,024,243	15,0%	538
Mediterranean Shipping Company S.A.	1,518,803	11,3%	409
CMA CGM	1,024,735	7,6%	365
Evergreen Marine Corporation	594,154	4,4%	162
American President Lines	531,865	3,9%	135
Hapag-Lloyd	482,943	3,6%	125
COSCO	469,848	3,5%	146
China Shipping Container Lines	449,469	3,3%	139
NYK Line	412,711	3,1%	109
Hanjin Shipping	406,462	3,0%	90

Przypisy

Zobacz galerię związaną z tematem: Kontener (transport)

Zobacz hasło kontener w Wikisłowniku