Konstytucja 1791 roku

Konstytucja 1791 – pierwszy akt prawny rangi konstytucyjnej w Królestwie Francji uchwalony 3 września 1791. Przekształcił istniejącą monarchię absolutną w krótkotrwałą monarchię konstytucyjną. Ludwik XVI podpisał akt konstytucji 13 września 1791.

W skład konstytucji włączono prawa wydane przez Konstytuantę w okresie 1789–1791. Preambułą konstytucji była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Dzięki niej król przestał być jedynym wszechwładnym organem, a stał się jednym z podmiotów reprezentującym naród (z łaski narodu i Boga). Utrzymała ustrój monarchii, przekształcając ją z absolutyzmu w monarchię konstytucyjną. Ustanowiła zasadę trójpodziału władzy jako jedną z głównych norm zaraz po suwerenności narodu.

Władza ustawodawcza

Została przekazana jednoizbowemu Zgromadzeniu Prawodawczemu (Legislatywie) z wyraźną przewagą nad władzą wykonawczą.

Złożona z 745 posłów w wyborach pośrednich i dwustopniowych wybieranych raz na 2 lata.

Zgromadzenie to posiadało wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej i uprawnień legislacyjnych:

  • ustanawianie podatków,
  • ustalanie wielkości armii i floty morskiej,
  • podejmowanie decyzji o wojnie lub pokoju,
  • na wniosek króla decydowało o podpisaniu traktatów międzynarodowych.

Ordynacja wyborcza

Prawo wyborcze posiadał tylko „obywatel czynny”, mężczyzna spełniający następujące warunki:

  • cenzus wieku – ukończone 25 lat,
  • cenzus majątkowy – opłacanie podatku bezpośredniego równego minimalnej wartości 3 dni pracy,
  • zamieszkujący w mieście lub kantonie,
  • niebędący pracownikiem najemnym (na służbie),
  • zapisany do Gwardii Narodowej.

Obywatele czynni zbierali się w tzw. zgromadzenia pierwiastkowe, których celem było wyłonienie elektorów (po 1 na 100 obywateli).

Dla elektorów cenzus majątkowy był znacznie podwyższony. Absolutną większością głosów elektorzy wybierali spośród czynnych obywateli departamentu posłów i ich zastępców.

Wybrani posłowie nie byli przedstawicielami danego departamentu, lecz całego narodu.

Władza wykonawcza

Sprawował ją związany z prawem dziedziczny król i powołani, politycznie przed nim odpowiedzialni ministrowie. Sam monarcha jako osoba nietykalna i święta nie ponosił odpowiedzialności. Wszelkie jego akty wymagały kontrasygnaty. W przypadku złamania któregoś z praw konstytucji władca mógł zostać usunięty z tronu.

Monarcha nie posiadał inicjatywy ustawodawczej ani prawa sankcji wobec uchwał Zgromadzenia Prawodawczego. Również nie miał możliwości rozwiązania ciała prawodawczego.

Był zwierzchnikiem armii i posiadał prawo łaski.

Jedną z jego prerogatyw było weto, lecz i ono nie dawało mu zbyt szeroko zakrojonej władzy, ponieważ w wyniku ponownego uchwalenia tego samego projektu przez Zgromadzenie było uchylane. Było to weto zawieszające.

Sami ministrowie odpowiedzialni politycznie przed królem, przed Zgromadzeniem byli odpowiedzialni jedynie konstytucyjnie (czyli prawnie). W razie postawienia ich w stan oskarżenia stawali przed Najwyższym Trybunałem złożonym z przysięgłych i członków Trybunału Kasacyjnego.

Władza sądownicza

Zlikwidowane zostało sądownictwo zwierzchnie panów feudalnych, jak i królewskie.

Wyeliminowano dziedziczenie i wykupywanie stanowisk sędziowskich, a samych sędziów (legitymujących się wykształceniem prawniczym) wybierali czynni obywatele na czas określony.

Ustanowiono oddzielną organizację sądownictwa w sprawach karnych i cywilnych:

  • sprawy cywilne – dwuinstancyjność: sąd pokoju ⇒ trybunał dystryktu
  • sprawy karne – regulowały ustawy z 16–22 lipca 1791 i 16–29 września 1791. Najwyższym sądem był Trybunał Kasacyjny, który miał możliwość skasowania wyroku sądu niższej instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania.

Konstytucja obowiązywała krótko – do aresztowania króla Ludwika XVI w 1792, następnie proklamowano republikę. W latach 1814–1830 Francja stała się wzorem dla innych europejskich kręgów liberalnych.

Zobacz też

Bibliografia


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się