Koniugacja (z łac.) – odmiana czasownika przez osoby, czasy, tryby, strony, liczby, aspekty i inne kategorie gramatyczne. Formy czasownikowe, które nie posiadają określonych podanych kategorii, zwane są bezokolicznikiem. Wszystkie formy danego czasownika nazywają się leksemami, natomiast forma podstawowa, od której wyprowadzamy wszystkie pozostałe, to lemma. Tabela pokazująca wszystkie warianty czasownika nazywa się tabelą koniugacji albo paradygmatem czasownika.

Zdecydowana większość czasowników odmienia się regularnie, poprzez dodawanie nowych końcówek do wybranych form według ściśle określonych reguł. Jeżeli czasownik nie pasuje do żadnej reguły lub cechuje się nietypową odmianą, określa się go mianem czasownika nieregularnego.

W języku najczęściej nie istnieje tylko jeden, uniwersalny sposób odmiany wszystkich czasowników. Zamiast tego występuje kilka równoległych grup zwanych wzorami koniugacji lub grupami koniugacji, a ich wybór zależy od tematu czasownika lub innych czynników.

Przykłady koniugacji

W językach indoeuropejskich czasownik odmienia się zazwyczaj w kilku kategoriach gramatycznych w złożonych wzorcach koniugacyjnych. Jednak wśród tej rodziny panuje tendencja do redukcji form, co szczególnie widać w młodszych językach mających już bardziej analityczną strukturę. Na przykład język angielski posiada bardzo uproszczoną odmianę, a większość czasów konstruowana jest analitycznie. Poniżej znajduje się tabela koniugacji czasownika być (będącego zazwyczaj najbardziej nieregularnym) w językach angielskim, niemieckim, szwedzkim, islandzkim, francuskim, włoskim, hiszpańskim, portugalskim, rumuńskim, łacińskim, łotewskim, polskim, hinduskim i perskim. Łatwo można zauważyć podobieństwa między formami w różnych językach. Jedynie bezokolicznik w hinduskim ma obce pochodzenie.

Być w kilku językach indoeuropejskich
Rodzina językowa Germańska Romańska Łaciński Bałtycka Słowiańska Indoirańska
Język angielski niemiecki szwedzki islandzki francuski włoski hiszpański portugalski rumuński łotewski polski hinduski perski
Bezokolicznik to be sein vara vera être essere ser ser fi esse būt być hona budan
1 os. poj. I am ich bin jag är ég er je suis (io) sono (yo) soy (eu) sou (eu) sunt (ego) sum es esmu (ja) jestem main hoon (man) hastam
2 os. poj. you are
thou art [przest.]
du bist
Sie sind [form.]
du är þú ert tu es (tu) sei (tú) eres
(usted) es [form.]
(vos) sos [dialekt.]
(tu) és [nieform.]
(você) é
(tu) eşti (tū) es tu esi (ty) jesteś aap hai
tum ho [nieform.]
(to) hasti
3 os. poj. he/she/it is er / sie / es ist han / hon / den / det är hann / hún / það er il / elle est (lui / lei) è (él / ella) es (ele / ela) é (el / ea) este (is / ea / id) est viņš / viņa ir (on / ona / ono) jest woh hai
ve hain [form.]
(u) hast
1 os. mn. we are wir sind vi är við erum nous sommes (noi) siamo (nosotros / nosotras) somos (nós) somos (noi) suntem (nōs) sumus mēs esam (my) jesteśmy ham hain (mâ) hastim
2 os. mn. you are
ye are [przest.]
ihr seid ni är þið eruð vous êtes (voi) siete (vosotros / vosotras) sois [tylko Hiszpania]
(ustedes) son [Hiszpania – form.; Amer. Łac.]
(vós) sois
(vocês) são
(voi) sunteţi (vōs) estis jūs esat (wy) jesteście tum log ho / aap log ho / aap log hain (šomâ) hastid
3 os. mn. they are sie sind de är þeir / þær / þau eru ils / elles sont (loro) sono (ellos / ellas) son (eles / elas) são (ei / ele) sunt (eī / eae / ea) sunt viņi, viņas ir (oni / one) są ve hain (ânhâ) hastand
Formalne ~ Sie sind ~ ~ vous êtes (Lei) è (Loro) sono (usted) es / (ustedes) son (o senhor / a senhora) é / (os senhores / as senhoras) são dumneavoastră sunteţi ~ ~ (Pan / Pani) jest / (Państwo / Panie / Panowie) są ~ 2 os.
(šomâ) hastid

3 os.
(išân) hastand

Zobacz też

Linki zewnętrzne

  • Koniugacja ponad 7000 angielskich czasowników

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się