Kolcolist (Ulex L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje 15 gatunków występujących w zachodniej Europie i północno-zachodniej Afryce. Kolcolist zachodniUl. europaeus został szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[5][6] (jako introdukowany obecny jest także w Polsce)[7]. Są to krzewy rosnące w śródziemnomorskich formacjach zaroślowych (w makii), w widnych lasach, na wrzosowiskach i na wydmach[6]. Często związane są z obszarami występowania pożarów[8].
Kolcolist zachodni uprawiany bywa jako krzew ozdobny, żywopłotowy, dla stabilizacji gleb i ochrony ich przed erozją, jednak jest bardzo kłopotliwy z powodu swojej inwazyjności. Użytkowane jest także jego drewno, wykorzystywany był jako roślina barwierska, kwiaty zaparzano i pito w formie naparów[6].
Ulex canescens
Morfologia
Ulex gallii z wrzoścem popielatym
Pokrój
Krzewy osiągające do 3 m wysokości o pędach silnie ciernistych[8].
Skrętoległe, sezonowe i w dodatku często odpadające na początku sezonu wegetacyjnego, przez co pędy przez jego znaczną część pozostają bezlistne. U młodych roślin liście trójlistkowe z cienkimi blaszkami, u starszych listki zwykle zredukowane do łusek lub cierni[8].
Motylkowe, wyrastają pojedynczo lub skupione po kilka w kątach liści. Kielich z 5 nierównymi ząbkami, dwuwargowy, zwykle owłosiony. Korona żółta, z żagielkiem szerokim, jajowatym, zgiętym pośrodku, skrzydełka wąskie, łódeczka na szczycie zaokrąglona. Pręcików jest 10, ich nitki w dolnej połowie są zrośnięte w rurkę. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą kilka zalążków[8].
Strąki owłosione, zawierające od jednego do 6 nasion[8].
Systematyka
Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwychFaboideae w rodzinie bobowatychFabaceaes.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Genisteae[4]. W niektórych analizach rodzaj zagnieżdżony jest w obrębie rodzaju janowiecGenista[6], stąd rozważane jest jego tam włączenie[4]. Wskazywany jest też jako odrębny takson monofiletyczny, siostrzany względem rodzaju Stauracanthus[9].
Podział na gatunki w obrębie rodzaju jest w wielu przypadkach problematyczny ze względu na ich ewolucję retikularną (siateczkową) powodowaną przez powszechne występowanie hybrydyzacji i poliploidyzacji[6].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abUlex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].
↑ abcdeG. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 296. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 197, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑ abcdeRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 303. ISBN 0-333-73003-8.
↑Ainouche, A., Bayer, R.J., Cubas, P. and Misset, M.-T. Phylogenetic relationships within tribe Genisteae (Papilionoideae) with special reference to genus Ulex. „Advances in Legume Systematics”. 10, s. 239–252, 2003.
