Kazimierz Krasiński
Ilustracja
Portret pędzla Konstantego Aleksandrowicza z 1786
Herb
Ślepowron
Rodzina

Krasińscy herbu Ślepowron

Data urodzenia

1725

Data śmierci

25 września 1802

Ojciec

Antoni Krasiński

Matka

Barbara Zielińska

Żona

1. ż.: Eustachia Potocka
2. ż.: Elżbieta Potocka
3. ż.: Anna Ossolińska

Dzieci

Elżbieta Jaraczewska
Józef Wawrzyniec Krasiński

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów)

Kazimierz Krasiński herbu Ślepowron (ur. 1725 w Zegrzu[1], zm. 25 września 1802 tamże[2]) – marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1783[3], działacz polityczny, hrabia pruski od 1798 (nie przyjął tytułu)[2], szambelan króla Stanisława Leszczyńskiego od 1747, starosta grodowy krasnostawski w latach 1758–1782[4], starosta niegrodowy nowomiejski od 1752[5], starosta przasnyski od 1773[6], oboźny koronny (dworski) od 1763[7].

Życiorys

Rodzina

Syn kasztelana zakroczymskiego Antoniego Krasińskiego herbu Ślepowron z Krasnego i chorążanki dobrzyńskiej Barbary Zielińskiej herbu Świnka z Zielonej[1].

Był trzykrotnie żonaty. Z kasztelanką słońską Eustachią Potocką (1738–1764) ślub wziął w 1756. Potem ożenił się z jej siostrą Elżbietą (zmarła po 1776), wdową po wojewodzie mazowieckim Michale Rudzińskim. W 1782 poślubił miecznikównę litewską Annę z Ossolińskich (1749–1843), rozwódkę z wojewodą podlaskim Józefem Ossolińskim. Dopiero z trzecią żoną miał dzieci: syna Józefa Wawrzyńca i córkę Elżbietę[1].

W rodzinie uważano go za patriarchę i szanowaną głowę rodu[2]. Z powodu pełnienia przez niego urzędu oboźnego koronnego jego linię rodzinną nazywano obozińską[8].

W kościele w Zegrzu ufundował epitafia ojca i pierwszej żony. Epitafia pozostałych żon nie zachowały się[8].

Majątek

Ojciec przekazał mu Zegrze, Wolę Zgierską i Izbicę nad Bugiem, a także część klucza Krasnosielc w ziemi ciechanowskiej. Od stryja Jana Chryzostoma Krasińskiego otrzymał pozostałą część klucza Krasnosielc oraz tzw. klucz płodownicki nad Omulwią w ziemi ciechanowskiej. Od teścia Feliksa Potockiego dostał Radziejowice i Wolę Pękoszewską oraz 100 000 florenów. Król zgodził się na przekazanie Krasińskiemu starostwa krasnostawskiego. Po likwidacji zakonu jezuitów otrzymał Niemienice i Zastawne w starostwie krasnostawskim oraz 21 000 florenów. Nabył wiele mniejszych i większych majątków, głównie na Mazowszu. W 1766 odstąpił państwu oficynę pałacu Krasińskich w Warszawie[2].

Wnętrze kościoła w Krasnosielcu ufundowanego przez Krasińskiego

W 1778 zainicjował erygowanie parafii w Baranowie[9]. Wraz z żoną ufundował murowany kościół w Krasnosielcu[2], który wzniesiono w latach 1790–1792. Umieszczono w nim trzy obrazy Franciszka Smuglewicza. Inwestycja była wykonaniem woli głównego fundatora Jana Kantego Krasińskiego[10].

W latach 90. XVIII wieku popadł w konflikt z bartnikami ze starostwa przasnyskiego. Próbował zmusić Kurpiów do odrabiania pańszczyzny w większym wymiarze niż przewidywały królewskiego przywileje[11]. W 1790 gromady wsi starostwa przasnyskiego złożyły pozew przeciwko Krasińskiemu o rożne krzywdy, wyznaczenie komisji i inne okoliczności. W 1791, 1792 i 1794 założono kolejne sprawy o powinności, robocizny, czynsze i grunty[12]. Starosta wymierzał kary cielesne oraz odbierał rodzicom dzieci i wysyłał je do pracy w folwarkach, płacąc zbyt mało. Realizacji apelacji mieszkańców starostwa przeszkodziło upolitycznienie komisji gruntowej złożonej z popleczników Krasińskiego oraz upadek Rzeczypospolitej[11].

Kariera

Zapewne dzięki protekcji stryja wyjechał do Francji i był dworzaninem króla Ludwika XV. Został kadetem Szkoły Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville. W 1747 został szambelanem Stanisława Leszczyńskiego[2].

W 1748 wrócił do kraju. Posłował z województwa płockiego na sejm warszawski. Poparł wystąpienia reformatorskie Pawła Karwowskiego, był członkiem komisji do spraw przeprowadzenia kalkulacji skarbu po zmarłym podskarbim wielkim koronnym Janie Ansgarym Czapskim. 6 grudnia 1756 mianowano go pułkownikiem wojsk koronnych. Jakiś czas później został generał-lejtnantem[2]. Poseł powiatu wiślickiego województwa sandomierskiego na sejm 1756[13]. Poseł na sejm 1758 z ziemi ciechanowskiej[14] jako stronnik Augusta III Sasa. 20 marca 1763 król mianował go oboźnym wielkim koronnym. Urząd sprawował do 1795[2].

Od 1752 był starostą niegrodowym nowomiejskim[15], a w latach 1758–1782 starostą grodowym krasnostawskim[16]. W 1762 Angela Humięcka scedowała niego i jego żonę starostwo przasnyskie, wójtostwo przasnyskie i dzierżawę w Dobrzankowie[17]. Dożywocie na starostwo przasnyskie uzyskał w 1773[18].

W czasie bezkrólewia aktywnie wspierał stronnictwo saskie. Poparł Karola Stanisława Radziwiłła, później Franciszka Ksawerego Branickiego, finalnie Jana Klemensa Branickiego. Podczas elekcji 1764 opowiedział się jednak za Stanisławem Augustem Poniatowskim jako poseł z ziemi chełmskiej[19] i ziemi różańskiej[20].

Nie przystąpił do konfederacji barskiej, jednak wspierał finansowo kuzyna, który do niej należał, Adama Krasińskiego. Od jesieni 1770 miał go korespondencyjnie informować o wydarzeniach w Warszawie. Adam Krasiński i Charles François Dumouriez liczyli na poparcie Kazimierza, planując zaciąg Kurpi Zielonych do wojsk konfederackich. Od końca 1772 i przez cały 1773 Kazimierz Krasińskich gościł w majątku w Zegrzu uwolnionego z aresztu rosyjskiego kuzyna[2].

Na Sejmie Rozbiorowym w 1775 powołany do Komisji Emfiteutycznej Koronnej[21]. W 1778 był marszałkiem Trybunału Koronnego powołanym na życzenie króla. W 1781 bezskutecznie zabiegał o stanowisko wojewody mazowieckiego[2]. Ostatecznie od 30 września do 9 listopada 1782 w Warszawie był marszałkiem sejmu. O jego poparcie jeszcze przed otwarciem sesji zabiegali papież Pius VI i nuncjusz Giovanni Andrea Archetti. Jako marszałek hamował burzliwe wystąpienia środowiska opozycyjnego. Mimo wysiłków Krasińskiego sejm rozszedł się bez konstytucji[2]. Poseł na sejm 1782 z ziemi drohickiej[22]. W 1783 ponownie został marszałkiem Trybunału Koronnego. Jako marszałek starej laski w 1784 otwierał sejm grodzieński[2]. Posłował na nim z ziemi drohickiej[23].

Podczas obrad Sejmu Czteroletniego był członkiem Komisji Wojskowej Obojga Narodów w 1788 roku, komisarz tej komisji w 1792 roku[24]. Poparł Konstytucję 3 maja. Wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej w 1794. Wspierał ją finansowo. Mianowany przez Radę Zastępczą Tymczasową sędzią Sądu Kryminalnego Księstwa Mazowieckiego[25].

Po upadku powstania kościuszkowskiego schronił się w Zamościu. Potem przebywał w dobrach Adama Krasińskiego w Galicji. W latach 1795–1797 w jego pałacu przy ul. Kredytowej w Warszawie (później był tu gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego) organizowano zebrania miejskiego klubu patriotycznego. Był śledzony przez pruskie władze[2].

Kościół w Woli Kiełpińskiej, w którym jest pochowany Krasiński i znajduje się jego epitafium

Po rozbiorach wspierał wydawanie publikacji naukowych, był także dobroczyńcą Kościoła katolickiego. Płacił honoraria tłumaczom zagranicznych dzieł. W latach 1784–1785 wystarał się o publikację w Polsce sześciotomowego dzieła Les Américaines, ou la Preuve de la religion chrétienne par les lumières naturelles Jeanne-Marie Leprince de Beaumont z 1770 (polskie wydanie Amerykanki albo dowód religii chrześcijańskiej przez światło przyrodzone tłumaczone przez Karola Surowieckiego)[2].

Odznaczenia

W 1763 roku został odznaczony Orderem Orła Białego[2].

Spuścizna

Zostawił obszerne rodzinne archiwum. Do opieki nad nim zatrudnił etatowego archiwistę[2].

Upamiętnienie

Został pochowany w podziemiach kościoła w Zegrzu[2]. W 1895 siedzibę parafii przeniesiono do Woli Kiełpińskiej, a kościół w Zegrzu przerobiono na cerkiew[26]. W 1893 nowym kościele w Woli Kiełpińskiej umieszczono trumny pochowanych w Zegrzu oraz większość wystroju wewnętrznego, w tym epitafia rodowe. Epitafium Kazimierza Krasińskiego ufundowała jego trzecia żona. Z czasem zostało rozbudowane i ozdobione m.in. portretem zmarłego[8].

Przypisy

  1. a b c Marek Jerzy Minakowski, Kazimierz Kazmierz Jan hr. Korwin-Krasiński z Krasnego h. Ślepowron (Korwin) [online].
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q Wacław Szczygielski, Kazimierz Krasiński h. Ślepowron [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2022-08-20] (pol.).
  3. Złota księga szlachty polskiej, r. 18, Poznań 1896, s. 132.
  4. Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Henryk Gmiterek i Ryszard Szczygieł, Kórnik 1992, s. 239.
  5. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo nowomiejskie; Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 283.
  6. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo przasnyskie wraz z Elżbietą Potocką; Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 293.
  7. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Krzysztof Chłapowski i in., Kórnik 1992, s. 95.
  8. a b c Sławomir Jakubczak, Mauzoleum hrabiów Krasińskich, „Informator Miasta i Gminy Serock” (3 (135)), 2014, s. 12–13.
  9. Adam Białczak, Z dziejów parafii Baranowo, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 9, 1995, s. 147–160 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  10. Michał Marian Grzybowski, Jubileusz 600-lecia parafii Krasnosielc: 1386–1986, „Studia Płockie”, 15, 1987, s. 203–214.
  11. a b Maria Weronika Kmoch, Na skraju Kurpiowszczyzny. Parafia pw. św. Floriana w Jednorożcu, Jednorożec: Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”, 2020, ISBN 978-83-927409-7-1, OCLC 1225226389 [dostęp 2022-07-21].
  12. A. Keckowa, W. Pałucki (red.), Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, t. 2: 1781–1790, Warszawa 1957, s. 144, 149, 157, 162.
  13. Kuryer Polski 1756 nr CLXIII [b.n.s]
  14. Diarjusze sejmowe z wieku XVIII, t. 3: Diarjusze sejmów z lat 1750, 1752, 1754 i 1758, Warszawa 1937, s. 288.
  15. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo nowomiejskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 283.
  16. Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. Henryk Gmiterek i Ryszard Szczygieł, Kórnik 1992, s. 239.
  17. Adam Pszczółkowski, Nr 1. 1789. Lustracja dóbr królewskich, [w:] Wojciech Łukaszewski (red.), Źródła do dziejów Kurpiowszczyzny 1789–1956, Żelazna Rządowa–Truskaw 2020, s. 3–41.
  18. w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo przasnyskie wraz z Elżbietą Potocką, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 293.
  19. Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 72.
  20. Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 98.
  21. Volumina Legum, t. 8, Petersburg 1860, s. 87.
  22. Dyaryusz Seymu Wolnego Ordynaryinego Warszawskiego Szescio-Niedzielnego Roku [...] MDCCLXXXII, Warszawa [1782], [b.n.s].
  23. Dyaryusz Seymu Wolnego Ordynaryinego Grodzienskiego Szescioniedzielnego Roku Panskiego MDCCLXXXIV. Dnia 4. Miesiąca Pazdziernika Oprawującego Się, Warszawa 1785, s. 6.
  24. Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok ... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, [1792], s. 542.
  25. Akty powstania Kościuszki, t. 1, Kraków 1918, s. 18–19.
  26. Historia kościoła i Parafii – Parafia Wojskowa pw. św. Gabriela Archanioła [online] [dostęp 2022-08-20] (pol.).

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się