Karol III
Charles Philip Arthur George
Ilustracja
Karol III (2023)
Wizerunek herbu
podpis
Okres

od 8 września 2022

Koronacja

6 maja 2023

Poprzednik

Elżbieta II

Książę Kornwalii
Okres

od 6 lutego 1952
do 8 września 2022

Poprzednik

Edward VIII

Następca

Wilhelm, książę Walii

Książę Rothesay
Okres

od 6 lutego 1952
do 8 września 2022

Poprzednik

Edward VIII

Następca

Wilhelm, książę Walii

Książę Walii
Okres

od 26 lipca 1958
do 8 września 2022

Poprzednik

Edward VIII

Następca

Wilhelm, książę Walii

Książę Edynburga
Okres

od 9 kwietnia 2021
do 8 września 2022

Poprzednik

Filip, książę Edynburga

Następca

Edward, książę Edynburga

Dane biograficzne
Dynastia

Windsorowie

Data i miejsce urodzenia

14 listopada 1948
Londyn

Ojciec

Filip, książę Edynburga

Matka

Elżbieta II

Rodzeństwo

Anna, księżniczka królewska
Andrzej, książę Yorku
Edward, książę Edynburga

Żona

Diana Spencer
od 29 lipca 1981
do 28 sierpnia 1996

Dzieci

Wilhelm, książę Walii
Henryk, książę Sussexu

Żona

Kamila Parker Bowles
od 9 kwietnia 2005

Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Order Ostu (Wielka Brytania) Order Zasługi (Wielka Brytania) Medal Koronacyjny Królowej Elżbiety II Medal Srebrnego Jubileuszu Królowej Elżbiety II Medal Złotego Jubileuszu Królowej Elżbiety II Medal Diamentowego Jubileuszu Królowej Elżbiety II (wer. brytyjska) Odznaka Kanadyjskich Sił Zbrojnych z okuciem Saskatchewan Order of Merit (Kanada) Medal Służby Królowej New Zealand Armed Forces Award (Nowa Zelandia) Nowozelandzki Medal Pamiątkowy 1990 Order Australii (cywilny) Medal Niepodległości Fidżi Honorowy Wielki Komandor Orderu Logohu (Papua-Nowa Gwinea) Medal Niepodległości Papui-Nowej Gwinei Order Kanady – Towarzysz (Companion) Komandor Orderu Zasługi Wojskowej (Kanada) Order Świętego Jana Jerozolimskiego (Wielka Brytania) Członek Orderu Króla Abdulaziza I klasy (Arabia Saudyjska) Kollana Orderu Al-Khalifa (Bahrajn) Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Order Słonia (Dania) Wielka Wstęga Orderu Republiki Egiptu Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Etiopii Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Order Gwiazdy Ghany Krzyż Wielki Orderu Karola III (Hiszpania) Krzyż Wielki Orderu Korony (Holandia) Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Oranje-Nassau (Holandia) Order Chryzantemy (Japonia) Łańcuch Orderu Zasługi Państwa Katar Wielka Wstęga Orderu Mubaraka Wielkiego (Kuwejt) Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (Luksemburg) Wielki Komandor Orderu Lwa (Malawi) Członek Orderu Ojaswi Rajanya (Nepal) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Krzyż Wielki Orderu Avis (Portugalia) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Medal Niepodległości (Zimbabwe) Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN Wielki Order Hibiskusa (Korea Płd.)

Karol III (ang. Charles Philip Arthur George; ur. 14 listopada 1948 w Londynie) – król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz 14 innych suwerennych królestw Wspólnoty, w tym ich terytoriów i obszarów zależnych, od 8 września 2022. Ponadto głowa Wspólnoty, głowa Kościoła Anglii (Obrońca Wiary) i naczelny dowódca Brytyjskich Sił Zbrojnych.

Pochodzi z dynastii Windsorów. Jest pierworodnym synem królowej Elżbiety II i jej małżonka Filipa, księcia Edynburga. Od urodzenia nosił tytuł Jego Królewskiej Wysokości Księcia Karola z Edynburga. Po śmierci dziadka w 1952, gdy matka wstąpiła na tron Zjednoczonego Królestwa, zajął pierwsze miejsce w linii sukcesji brytyjskiego tronu, otrzymując tytuł księcia Kornwalii. W 1958, w wieku dziesięciu lat, nadano mu tytuł księcia Walii. W 2021 został księciem Edynburga, przejmując tytuł po swoim ojcu, który zmarł 9 kwietnia. Od 20 kwietnia 2011 zajmował pozycję najdłużej oczekującego następcy tronu w historii brytyjskiej rodziny królewskiej[1], a 19 września 2013 został najstarszym następcą tronu w dziejach Wielkiej Brytanii[2][3]. Po śmierci Elżbiety II, 8 września 2022 został królem Zjednoczonego Królestwa[4] i jednocześnie najstarszym wstępującym na tron brytyjski[5]. Jego koronacja miała miejsce 6 maja 2023 w Opactwie Westminsterskim.

W latach 1981–1996 był żonaty z Dianą Spencer, z którą ma dwóch synów, księcia Wilhelma (ur. 1982) i księcia Henryka (ur. 1984), którzy zajmują kolejno pierwsze i piąte miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu. W 2005 wziął ślub z Kamilą Shand, znaną także pod nazwiskiem Parker Bowles. W 1970 ukończył Kolegium Trójcy Świętej Uniwersytetu w Cambridge i został pierwszym brytyjskim następcą tronu w historii, który uzyskał tytuł zawodowy. W latach 1971–1976 służył w Królewskich Siłach Powietrznych (Royal Air Force) i w Królewskiej Marynarce Wojennej (Royal Navy). Jako następca tronu zaangażowany był w działalność publiczną i charytatywną. Reprezentował swoją matkę w oficjalnych wystąpieniach i patronował ponad 400 organizacjom. W 1976 założył The Prince’s Trust – fundację, która wspiera młodych ludzi w ich rozwoju.

Rodzina, wyznanie i wykształcenie

Narodziny i powiązania rodzinne

Urodził się poprzez cesarskie cięcie[6] 14 listopada 1948 o godz. 9:14 w Pałacu Buckingham w Londynie[7]. Tego samego dnia poinformowano opinię publiczną o jego narodzinach[8]. Przy porodzie odbierał go sir William Gilliatt, od 1932 związany z Królewskim Koledżem Położnictwa i Ginekologii (Royal College of Obstetricians and Gynaecologists), a od 1946 pełniący funkcję jego przewodniczącego[9][10]. W 2014 ówczesny następca tronu ujawnił, że Gilliatt wcześniej odebrał przy porodzie także jego późniejszą drugą żonę, Kamilę Shand[9]. Jest synem Filipa, księcia Edynburga i jego żony, Elżbiety, księżnej Edynburga, która w latach 1952–2022 zasiadała na brytyjskim tronie jako Elżbieta II. Jego dziadkami byli: ze strony ojca książę Andrzej z Grecji i Danii i Alicja, księżniczka Battenbergu; ze strony matki Jerzy VI, król Zjednoczonego Królestwa i jego żona, Elżbieta z domu Bowes-Lyon, angielska arystokratka.

Ma troje młodszego rodzeństwa: Annę, księżniczkę królewską; Andrzeja, księcia Yorku i Edwarda, księcia Edynburga.

Religia

Karol w ramionach matki na zdjęciu rodzinnym wykonanym po uroczystości chrztu 15 grudnia 1948

Został ochrzczony 15 grudnia 1948 w kościele anglikańskim w Pokoju Muzycznym Pałacu Buckingham. Otrzymał tradycyjne imiona w historii brytyjskiej rodziny królewskiej – Karol Filip Artur Jerzy. Jego rodzicami chrzestnymi zostali: król Zjednoczonego Królestwa Jerzy VI (dziadek ze strony matki), król Norwegii Haakon VII (w jego imieniu wystąpił hrabia Althone), królowa-matka Zjednoczonego Królestwa Maria (prababka ze strony matki), hrabina Snowdon Małgorzata (siostra matki), książę grecko-duński Jerzy (w jego imieniu wystąpił książę Edynburga), markiza-wdowa Milford Haven Wiktoria (prababka ze strony ojca), lady Brabourne (kuzynka ojca) i David Bowes-Lyon (krewny ze strony matki). Ceremonii przewodniczył arcybiskup Canterbury, Geoffrey Fisher.

Jest ojcem chrzestnym 32 osób; wśród jego dzieci chrzestnych znajdują się m.in.[11]:

Edukacja

Karol w 1972

Uczęszczał do Hill House School w West London, edukację kontynuował w szkole przygotowawczej Cheam Preparatory School w hrabstwie Hempshire w Anglii, a od 1962[12] uczył się w szkole Gordonstoun, do której uczęszczał także jego ojciec[13]. W tej znajdującej się w północno-wschodnim zakątku Szkocji szkole mieszkał w jednej sali z 14 innymi chłopcami[12]. Ze względu na swoje królewskie pochodzenie często był szykanowany przez szkolnych kolegów[14]. W ramach obrzędu inicjacyjnego został zamknięty nago w wiklinowym koszu po rybach, który następnie postawiono pod zimnym prysznicem[12]. Rówieśnicy niekiedy stosowali wobec niego przemoc fizyczną, m.in. ciągnęli za uszy, bili ręcznikami i wkładali głowę do toalety[14]. W 1966 spędził dwa semestry w Geelong Grammar School w Geelong w Australii. W tym okresie, w ramach praktyk historycznych odwiedził Papuę-Nową Gwineę. Po powrocie do Gordonstoun został przewodniczącym szkoły, którą opuścił w 1967, zaliczając egzaminy z historii i języka francuskiego.

Po ukończeniu szkoły średniej uzyskał tytuł bakalaureata z historii na Uniwersytecie w Cambridge[15]. Studiował także na Akademii Królewskich Sił Powietrznych w Cranwell i na Akademii Lotnictwa Morskiego, a także przez jeden semestr na Uniwersytecie Walijskim w Aberystwyth[16], gdzie podjął naukę języka walijskiego oraz historii Walii. 2 sierpnia 1975 został promowany do stopnia Master of Arts Uniwersytetu w Cambridge.

Z wykształcenia jest archeologiem, specjalizuje się w historii wypraw krzyżowych[17].

Członek rodziny królewskiej

Brytyjska rodzina królewska

JKM król Wielkiej Brytanii i JKM królowa Wielkiej Brytanii


Status i znaczenie

Urodził się za panowania swojego dziadka, króla Jerzego VI, jako druga osoba w kolejce do odziedziczenia brytyjskiego tronu, po swojej matce. Po urodzeniu otrzymał tytuł Jego Królewskiej Wysokości Księcia z Edynburga (jako syn brytyjskiego księcia). Do grudnia 1948 jego opiekunką była Helen Rowe[18]. 6 lutego 1952 po śmierci króla Jerzego VI[19] matka Karola, wówczas 26-letnia Elżbieta, została kolejnym brytyjskim monarchą[20][21], a książę – bezpośrednim następcą tronu. Tego samego dnia otrzymał tytuły księcia Kornwalii[22] i księcia Rothesay. 2 czerwca 1953 brał udział w koronacji królowej Elżbiety II w Opactwie Westminsterskim. 26 lipca 1958 królowa wydała dekret, w którym nadała Karolowi tytuły księcia Walii i hrabiego Chester[23]. Uroczystość przyjęcia przez Karola księstwa Walii miała miejsce 1 lipca 1969 w zamku w Caernarfon[24]. Książę wygłosił przemówienie w języku angielskim i walijskim. Wydarzenie zostało zakłócone przez wybuch bomby oraz zachowanie chuliganów, którzy rzucali jajkami w powóz królowej[25]. W sierpniu 1968 królowa zgłosiła do Scotland Yardu konieczność zwiększenia ochrony jej syna w związku z poczynaniami walijskich ekstremistów[26][27]. W maju 1977 został przyjęty do Royal Society of Edinburgh jako najmłodsza osoba w historii tej organizacji[28].

Służba wojskowa

8 marca 1971 książę Karol rozpoczął szkolenie się na pilota odrzutowca w bazie Królewskich Sił Powietrznych (Royal Air Force) Cranwell w hrabstwie Lincolnshire. Książę początkowo latał samolotem szkolno-treningowym Chipmunk, zaś po zdaniu egzaminu praktycznego na licencję pilota szeregowego i otrzymaniu wstępnej odznaki lotniczej na samolocie Chipmunk przeniósł się na samolot Basset CC.1, na którym wylatał 90 godzin. Później rozpoczął pełnowymiarowe szkolenie odrzutowcowe w randze porucznika lotnictwa. Zaczął od dwutygodniowego szkolenia teoretycznego z przedmiotów technicznych, a następnie uczestniczył w wykładach ze sztuki pilotażu, aerodynamiki, meteorologii, medycyny lotniczej i nawigacji. 19 marca 1971 Karol odbył swój pierwszy lot odrzutowcem. Jego instruktorem był główny marszałek lotnictwa, sir Richard Johns[29].

Po tym, jak zemdlał na paradzie wojskowej we wrześniu 1971, postanowił rozpocząć karierę w Królewskiej Marynarce Wojennej (Royal Navy)[30][29]. 15 września 1971 zapisał się na sześciotygodniowy kurs w Britannia Royal Naval College w Dartmouth[29][30]. Dwa miesiące później został skierowany do służby na niszczycielu rakietowym HMS „Norfolk”, a następnie na fregatach HMS „Minerva” i HMS „Jupiter”[29][30]. Służąc na „Minervie”, podczas patrolu w Indiach Zachodnich, Karol został oficerem artylerii. Po 11 miesiącach spędzonych na pokładzie „Minervy” przeniesiono go na krótki czas na siostrzany okręt HMS „Jupiter”, pływający po Pacyfiku, po czym książę wrócił do Anglii, aby uczyć się lotnictwa morskiego[29].

Następca tronu w ciągu 45 dni wylatał 105 godzin za sterami śmigłowca Wessex Mk5 w 707 Eskadrze Lotnictwa Morskiego, zdobywając trofeum Double Diamond jako najlepszy pilot. Następnie udał się na służbę w 845 Eskadrze Lotnictwa Morskiego, w ramach której odbywał ćwiczenia na lotniskowcu HMS „Hermes” w Kanadzie[29]. W 1974 uzyskał kwalifikacje pilota śmigłowca w bazie marynarki wojennej RNAS Yeovilton, po czym powrócił do służby w 845 Eskadrze Lotnictwa Morskiego na HMS „Hermes”[30][29].

Przez większą część 1975 Karol poświęcił się obowiązkom królewskim, a jego kariera wojskowa została wstrzymana. W lutym 1976 objął stanowisko dowódcy trałowca typu Ton HMS „Bronington”. W grudniu 1976 zakończył służbę w Królewskiej Marynarce Wojennej[29].

W 1977 został mianowany szefem Pułku Spadochronowego, a rok później poprosił o dołączenie go do kursu spadochronowego w bazie Królewskich Sił Powietrznych Brize Norton. Swój pierwszy skok ze spadochronem wykonał jednak dużo wcześniej, w 1972, nad Zatoką Studland w hrabstwie Dorset[31].

Po odejściu z czynnej służby wojskowej Karol nadal ściśle współpracował z Siłami Zbrojnymi. W 2012 otrzymał od swojej matki, królowej Elżbiety II najwyższe stopnie we wszystkich trzech rodzajach sił zbrojnych – feldmarszałka, admirała floty i marszałka Królewskich Sił Powietrznych. Po śmierci Elżbiety II, we wrześniu 2022, objął funkcję naczelnego dowódcy Brytyjskich Sił Zbrojnych. Miesiąc później został z kolei generałem kapitanem Królewskiej Piechoty Morskiej (Royal Marines), przejmując tę rangę po swoim synu, księciu Sussexu Henryku, który utracił ją w lutym 2021, w następstwie zrezygnowania rok wcześniej wraz z żoną Meghan z pełnienia oficjalnych funkcji w rodzinie królewskiej[29].

Oficjalne wizyty zagraniczne

Karol jako książę-następca tronu regularnie odbywał podróże zagraniczne, wypełniając obowiązki w imieniu monarchy[32]. W 1983 wraz z księżną Walii Dianą i z 9-miesięcznym synem Wilhelmem udał się w podróż do Australii[33]. W 1985 w towarzystwie księżnej Diany przebywali z dyplomatyczną wizytą w Stanach Zjednoczonych[34]. W 1997 wraz z synem Henrykiem spotkał się z Nelsonem Mandelą w Johannesburgu[35].

Czterokrotnie był w Polsce. Po raz pierwszy miało to miejsce w maju 1993, kiedy odwiedził Warszawę, Gdańsk i Kraków. Wówczas w swoim wystąpieniu, zachęcając do ułatwienia handlu między Polską a Wielką Brytanią, przyznał, że sam posiada polską krew[36]. W czerwcu 2002 spotkał się z osobami, które przeżyły holokaust w Krakowie oraz ze społecznością żydowską[37]. W kwietniu 2008 przybył do Krakowa razem z księżną Kornwalii[38]. Otworzył tam centrum żydowskie i zwiedził Wawel[39]. W marcu 2010 podczas ostatniej wizyty w Polsce jako następca tronu spotkał się z prezydentem Polski Lechem Kaczyńskim[40]. Miesiąc później doszło do katastrofy lotniczej w Smoleńsku, w której zginął prezydent i 95 innych osób. Książę Walii przekazał swoje kondolencje, ale z powodu wybuchu wulkanu na Islandii nie zdołał dotrzeć na uroczystości pogrzebowe prezydenta i jego małżonki w Krakowie[41].

W marcu 2019 razem z księżną Kornwalii zostali pierwszymi członkami rodziny królewskiej w dziejach, którzy odwiedzili Kubę[42]. 24 stycznia 2020 w trakcie swojej pierwszej wizyty w Jerozolimie odwiedził grób babki, księżnej Alicji[43]. Wziął udział w izraelskich obchodach 75. rocznicy uwolnienia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau[44].

Ochrona środowiska

Książę Karol przemawiający na otwarciu Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu w 2015

Karol od lat 70. XX wieku interesuje się zagadnieniami związanymi z ekologią i ochroną środowiska, m.in. zmianami klimatycznymi i zrównoważonym rolnictwem[45][46]. Gdy miał 21 lat wygłosił na poświęconej krajobrazowi konferencji w Cardiff swoje pierwsze kluczowe przemówienie na temat środowiska[47]. W 1998 napisał do premiera Wielkiej Brytanii Tony’ego Blaira list, w którym skrytykował rozwój genetycznie modyfikowanej żywności[48][49]. W liście zarzucił przemysłowi biotechnologicznemu i naukowcom „coraz bardziej gorączkowe działania promocyjne”, a także pochwalił Blaira za zgodę na spotkanie z przeciwnikami modyfikacji genetycznych, broniąc ich przed zarzutem, że są „histeryczni, skrajni i antypostępowi”[49]. Z powodu troski o środowisko Karol jest na częściowo wegańskiej diecie[50].

W 2009, w przemówieniu podczas ceremonii otwarcia ministerialnej części Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP15) w Kopenhadze, Karol stwierdził, że „przetrwanie gatunku” jest zagrożone, a także że światowi przywódcy są winni „naszym dzieciom i wnukom”, żeby coś zmienić[51].

W 2014 wraz z synami założył konsorcjum United for Wildlife mające na celu zwalczanie nielegalnego handlu zwierzętami[52].

W 2015, podczas otwarcia Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu ówczesny książę Walii powiedział, że globalne ocieplenie jest największym z zagrożeń, z którymi mierzy się ludzkość, a światowi przywódcy obecni na konferencji muszą podjąć niezwłoczne działania na rzecz ochrony planety dla przyszłych pokoleń[53].

W styczniu 2020 podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos wygłosił przemówienie, w którym ostrzegał przed zbliżającą się katastrofą związaną ze zmianami klimatu[54] oraz spotkał się ze szwedzką aktywistką klimatyczną Gretą Thunberg[55][56].

W 2021, podczas przemówienia na zorganizowanym na marginesie szczytu grupy G20 w Rzymie spotkaniu przedstawicieli krajów uprzemysłowionych G20 Karol stwierdził, że nadchodząca Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP26) w Glasgow jest „saloonem ostatniej szansy”, aby uratować świat przed wymykającymi się spod kontroli zmianami klimatycznymi, a ponadto dodał, że „nadszedł czas, aby odłożyć na bok dzielące nas różnice i wykorzystać tę wyjątkową okazję do rozpoczęcia istotnego zielonego uzdrowienia poprzez skierowanie światowej gospodarki na pewną, zrównoważoną trajektorię, a tym samym ocalenie naszej planety”[57]. Podczas otwarcia COP26 ówczesny następca tronu powiedział, że żeby walczyć ze zmianami klimatycznymi „potrzebujemy wielkiej kampanii w stylu wojskowym, aby zarządzać siłą globalnego sektora prywatnego”[58].

Architektura i urbanistyka

Architektura i urbanistyka stanowią przedmiot szczególnego zainteresowania obecnego brytyjskiego monarchy. Na przestrzeni lat bardzo chętnie wypowiadał się on i pisał teksty zarówno na temat architektury, jak i powinności architektów, ich odpowiedzialności oraz powagi ich zawodu, który ma wielki wpływ na życie ludzi. Wiele uwagi w swoich wypowiedziach i tekstach poświęcał sposobowi budowania miast po II wojnie światowej, charakteryzującemu się modernistycznym strefowaniem i tworzeniem kolejnych przedmieść[59]. Począwszy od 1986, założył kilka zajmujących się szeroko rozumianą „walką o zrównoważone podejście do tego, jak żyjemy i budujemy nasze społeczności” organizacji: The Prince’s Foundation for Building Community, The Prince’s Regeneration Trust, The Great Steward of Scotland’s Dumfries House Trust i The Prince’s School of Traditional Arts[60][61]. W 2018 organizacje te połączyły się tworząc The Prince’s Foundation[61].

Karol III jest radykalnym przeciwnikiem modernizmu, ponadto nie ceni też postmodernizmu[59]. 30 maja 1984 wygłosił przemówienie z okazji 150. rocznicy powstania Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich, na którym skrytykował stworzony w latach 60. XX wieku na zlecenie lorda Petera Palumbo przez Ludwiga Miesa van der Rohego projekt wieżowca Mansion House Square, mającego powstać w City of London, a także projekt proponowanej rozbudowy londyńskiej Galerii Narodowej (National Gallery), autorstwa biura architektonicznego Ahrends, Burton and Koralek[62][63][64][65]. Wieżowiec Miesa van der Rohego ówczesny następca tronu nazwał „gigantycznym szklanym kikutem, lepiej pasującym do centrum Chicago niż do City of London”, zaś rozbudowę Galerii Narodowej biura Ahrends, Burton and Koralek określił jako „potworny czyrak na twarzy ukochanego i eleganckiego przyjaciela”[62][64][65]. Ostatecznie na miejscu planowanego wieżowca zbudowano postmodernistyczny budynek No 1 Poultry, zaprojektowany przez Jamesa Stirlinga, z kolei rozbudowę National Gallery przeprowadzono według zaakceptowanego przez ówczesnego księcia Walii postmodernistycznego projektu autorstwa Roberta Venturiego i Denise Scott Brown[59][64][65].

W 1989 ukazała się książka Karola pt. A Vision of Britain: A Personal View of Architecture(inne języki), będąca zbiorem jego myśli i idei związanych z urbanistyką oraz architekturą[66][59]. Autor wyraził w niej wyrazisty pogląd na temat wartości architektury tradycyjnej i związanej z danym regionem, wernakularnej, lokalnej, utrzymanej w klasycznych formach oraz proporcjach, a także podkreślił że nie ceni mało przyjaznej ludziom współczesnej urbanistyki; ceni natomiast idee Nowej Urbanistyki (New Urbanism), zakładającej budowę miast z tradycyjnym układem ulic, pierzejami i placami, a przede wszystkim z dość gęstą oraz wielofunkcyjną zabudową[59]. Wyrażone w książce wizje architektoniczno-urbanistyczne Karola III odzwierciedla budowane od 1993 na zachodnich peryferiach Dorchester w hrabstwie Dorset eksperymentalne miasto Poundbury[67][59]. Ówczesny książę Walii pod koniec lat 80. XX wieku współpracował z lokalnym organem planistycznym, Radą Okręgu West Dorset, przy tworzeniu modelu planowanego nowego miasta, a następnie zaangażował do zaprojektowania jego ogólnej koncepcji Léona Kriera[68]. Krier zaprojektował Poundbury w oparciu o idee Nowej Urbanistyki, z gęstą, kameralną i mającą tradycyjną architekturę zabudową, oferującą w bliskiej odległości większość potrzebnych do życia funkcji[59].

W 2014 prestiżowy magazyn „Architectural Review” poprosił ówczesnego następcę tronu o spisanie jego głównych koncepcji dotyczących projektowania, urbanistyki i architektury[59]. Książę napisał na ten temat obszerny artykuł i spuentował go dziesięcioma punktami dotyczącymi tego, co jego zdaniem jest najważniejsze przy projektowaniu miast i budynków: poszanowania krajobrazu, architektury jako języka, znaczenia skali, harmonii, tworzenia dobrze zaprojektowanych zespołów zabudowy, znaczenia materiałów, znaków i obiektów użytkowych w przestrzeniach publicznych, pieszego jako głównego punktu procesu projektowania, gęstości oraz elastyczności[69].

Ogrodnictwo i rolnictwo ekologiczne

W 1980 Karol zajął się ogrodnictwem, tworząc na terenie zakupionej wówczas posiadłości Highgrove w hrabstwie Gloucestershire ogród z pomocą lady Miriam Rothschild[70]. W jednym z późniejszych wywiadów stwierdził, że rozmawia z drzewami i roślinami w swoim ogrodzie: „Z radością rozmawiam z roślinami i drzewami i słucham ich. Myślę, że to absolutnie kluczowe”[71]. Oprócz tworzenia ogrodu książę rozpoczął też proces przekształcania znajdującej się na terenie posiadłości farmy Duchy Home Farm w całkowicie ekologiczny system rolniczy. Kulminacją tego procesu było uruchomienie w 1990 marki żywności ekologicznej Duchy Originals, której pierwszy produkt, herbatniki owsiane, trafił na rynek dwa lata później[72].

W 2002 ówczesny następca tronu stworzył we współpracy z byłym psychologiem duchowym „ogród uzdrawiający”, oparty na świętej geometrii i starożytnej symbolice religijnej. Ogród ten w tym samym roku został zaprezentowany na wystawie kwiatów w Chelsea[70].

Sport

Karol w wieku 19 lat zaczął brać udział w zawodach polo – przygodę z tym sportem rozpoczął jako piętnastolatek, gdy dostał w prezencie od swojego ojca mallet. W 2015 zakończył karierę zawodniczą[73].

W 1980 Karol wziął udział w rozgrywanych pomiędzy Izbą Lordów i Izbą Gmin zawodach strzeleckich Vizianagram, strzelając dla Izby Lordów. Pięć lat wcześniej książę został 6. w historii prezesem brytyjskiego Narodowego Stowarzyszenia Strzeleckiego (National Rifle Association)[74].

Monarcha był miłośnikiem polowań na lisy, które zostało zakazane w Anglii i Walii na mocy uchwalonej w 2004 i wprowadzonej w życie rok później odpowiedniej ustawy. Później w serii prywatnych listów Karol lobbował u premiera Tony’ego Blaira na rzecz zniesienia zakazu polowań na lisy. Z kolei na prywatnym spotkaniu w 2002 miał powiedzieć: „Jeśli laburzystowski rząd kiedykolwiek zakaże polowań na lisy, to równie dobrze mogę opuścić ten kraj i spędzić resztę życia na jeździe na nartach”[75].

Karol jest kibicem klubu piłkarskiego Burnley F.C.[76].

Działalność charytatywna

W 1976 założył organizację Prince’s Trust ułatwiającą znalezienie pracy bezrobotnym Brytyjczykom[77][78], głównie młodym ludziom wkraczającym w samodzielność ekonomiczną[79].

W grudniu 2019 wsparł Royal British Legion, biorąc udział w nagraniu, w którym razem z matką, księciem Wilhelmem i księciem Jerzym przygotowywał pudding[80].

Związki z innymi rodzinami królewskimi

Karol spokrewniony jest ze wszystkimi rodzinami królewskimi i książęcymi, zasiadającymi na tronach europejskich państw, poprzez Jana Wilhelma Friso, księcia Oranii, który żył w latach 1687–1711. Jego ojciec wywodzi się z greckiej i duńskiej rodziny królewskiej, natomiast matka z rodziny brytyjskiej. Monarcha ma wśród swoich przodków króla Danii Chrystiana IX i królową Wielkiej Brytanii Wiktorię.

Był gościem ceremonii zaślubin: Haakona, księcia koronnego Norwegii z Mette-Marit Tjessem Høiby (Oslo, 2001)[81], Wilhelma-Aleksandra, księcia Oranii z Maksymą Zorreguiettą Cerruti (Amsterdam, 2002)[82] i Filipa, księcia Asturii z Letycją Ortiz Rocasolano (Madryt, 2004)[83].

Reprezentował dwór brytyjski w czasie uroczystości pogrzebowych: Clausa, księcia holenderskiego (Delft, 2002)[84] oraz Michała I, króla Rumunii (Bukareszt, 2017)[85].

Media

W październiku 2019 wyemitowano dokument z udziałem księcia Karola, dotyczący przyszłego panowania księcia Wilhelma[86].

12 listopada 2019 książę Walii opublikował swój pierwszy post na Instagramie[87].

W styczniu 2020 zaprezentowano drugi oficjalny portret przedstawicieli czterech generacji rodziny królewskiej, na którym znaleźli się: królowa Elżbieta II, książę Walii, książę Cambridge i książę Jerzy[88].

Patronaty

Karol jest patronem ponad 400 organizacji na terenie Wielkiej Brytanii i Wspólnoty Narodów. Do najważniejszych należą:

  • British Council, którego wicepatronem jest od kwietnia 1984[89];
  • British Red Cross Society, gdzie od 2003 pełni funkcję prezydenta[90];
  • Marie Curie – patron od 2003[91];
  • Royal Academy of Culinary Arts, któremu patronuje od lutego 1999[92];
  • Scottish Ballett – patron od 2009[93];
  • The British Film Institute, którego patronem jest od 1979[94];
  • The Royal Opera – patron od 1975[95];
  • The Royal Opera House – patron od 2009[96];
  • The Royal Television Society – patron od 1997[97].

Oczekiwanie na objęcie tronu

Książę Karol był najstarszym następcą tronu w dziejach brytyjskiego królestwa, był również osobą, która najdłużej oczekiwała na objęcie tronu[98]. Jest to temat często poruszany przez media brytyjskie i światowe. W chwili objęcia tronu miał 73 lata i był najstarszym brytyjskim monarchą w historii, rozpoczynającym swoje panowanie[99][100]. Pobił rekord Wilhelma IV, który w momencie wstępowania na brytyjski tron w 1830 miał 64 lata, 10 miesięcy i 5 dni[101].

W przypadku śmierci królowej Elżbiety II kolejność następujących po sobie wydarzeń określał plan, nazwany Operation London Bridge[102]. Książę Walii automatycznie został królem Zjednoczonego Królestwa, co zostało oficjalnie potwierdzone następnego dnia na specjalnym zgromadzeniu w Pałacu Świętego Jakuba[103]. Nowy monarcha mógł wybrać jedno ze swoich imion jako swoje imię na okres panowania[104]. Książę został również naczelnym zwierzchnikiem Kościoła Anglii[105].

Prasa regularnie donosiła na temat planowanej abdykacji przez królową Elżbietę II, jednak rzecznicy rodziny królewskiej nie podjęli tego tematu[106][107][108][109]. Do abdykacji nie doszło, a Karol objął tron po śmierci królowej Elżbiety II[110].

Inne wydarzenia

Karol i Kamila na oficjalnym otwarciu Parlamentu Walijskiego, Cardiff, Walia; Maj 2011

8 kwietnia 2002 brał udział w Czuwaniu Książąt przy trumnie swojej babki, Elżbiety, królowej matki[111]. Towarzyszyli mu: książę Yorku, hrabia Wesseksu i wicehrabia Linley.

W 2013 zasiadł obok królowej Elżbiety II podczas ceremonii czytania przez nią programu rządu w parlamencie[112]. Potem zastąpił matkę na konferencji państw Wspólnoty Narodów w Kolombo[113].

W maju 2018 odprowadził do ołtarza Meghan Markle, która brała ślub z jego synem, księciem Henrykiem[114]. Ojciec aktorki, który miał pełnić tę funkcję, zrezygnował na kilka godzin przed ślubem, tłumacząc się nagłą chorobą kardiologiczną[115][116].

W styczniu 2020 książę i księżna Sussexu poinformowali, że zamierzają wycofać się z pełnienia oficjalnych obowiązków w rodzinie królewskiej i przeprowadzić do Ameryki Północnej[117]. Książę Walii wziął udział w dyskusjach z synem, królową i księciem Wilhelmem co do warunków, na jakich para książęca opuści rodzinę królewską[118][119].

10 maja 2022, jako następca tronu, w towarzystwie syna Wilhelma i żony Kamili po raz pierwszy w historii Zjednoczonego Królestwa wygłosił mowę tronową podczas otwarcia nowej sesji brytyjskiego parlamentu, zastępując po raz pierwszy od 60 lat swoją matkę królową Elżbietę II[120].

Król Zjednoczonego Królestwa

Karol III i Kamila z niemiecką parą prezydencką: Frankiem-Walterem Steinmeierem i Elke Büdenbender przed Bramą Brandenburską w Berlinie w marcu 2023
Król Karol III wraz z królową Kamilą w dniu koronacji, pozdrawiający poddanych z balkonu pałacu Buckingham

8 września 2022 w szkockiej rezydencji Balmoral zmarła królowa Elżbieta II[121]. Karol wraz z małżonką od rana przebywali z królową[122]. Po śmierci matki Karol został kolejnym królem Wielkiej Brytanii, a jego żona Kamila – zgodnie z wolą królowej Elżbiety II – królową małżonką[123]. W przemówieniu, które wygłosiła mianowana przez Elżbietę II dwa dni wcześniej premier Liz Truss, potwierdzono, że król będzie nosił imię Karol III[124] (przy czym ostatecznie rozwiane zostały obecne od 2005 wątpliwości, jakoby miał przyjąć imię Jerzy VII na cześć swojego dziadka i tym samym uniknąć skojarzeń z kontrowersyjnymi królami z rodu Stuartów noszącymi imię Karol)[125]. Tego wieczoru król Karol wydał swoje pierwsze oświadczenie[126]. 9 września 2022 przyjął na pierwszej audiencji premier Liz Truss oraz wygłosił swoje pierwsze orędzie do narodu[127][128].

10 września 2022 w pałacu św. Jakuba w Londynie Rada Akcesyjna w obecności księcia Walii Wilhelma, królowej małżonki Kamili oraz urzędującej premier i byłych premierów wydała proklamację, w której formalnie został ogłoszony królem Zjednoczonego Królestwa[129].

11 października 2022 Pałac Buckingham ogłosił, że koronacja Karola III wraz z jego małżonką, Kamilą, odbędzie się 6 maja 2023[130].

25 października 2022 przyjął na audiencji Rishiego Sunaka, powierzając mu misję stworzenia gabinetu[131].

29 marca 2023 wraz z Kamilą rozpoczął trzydniową wizytę państwową w Niemczech, która była jego pierwszą zagraniczną wizytą jako brytyjskiego monarchy[132][133].

6 maja 2023 Karol III i jego małżonka Kamila zostali koronowani na króla i królową Zjednoczonego Królestwa podczas ceremonii w Opactwie Westminsterskim, będącej 40. tego typu uroczystością w historii Opactwa[134][135].

7 listopada 2023 po raz pierwszy w roli brytyjskiego monarchy otworzył sesję parlamentu, wygłaszając z tej okazji mowę tronową[136].

Życie prywatne

Związek z Kamilą Parker Bowles

Stan cywilny księcia Karola od początku był tematem zainteresowania mediów[137]. W 1972 poznał Kamilę Shand[138], której został przedstawiony przez wspólną znajomą, Lucię Santa Cruz, córkę ambasadora Chile w Wielkiej Brytanii. Kamila zrobiła na nim wrażenie swoją erudycją, inteligencją, poczuciem humoru, taktem, opanowaniem oraz nienagannymi manierami[139]. Po 18 miesiącach przyjaźni ich relacja przerodziła się w związek. W listopadzie 1972 książę planował zaręczyny z Kamilą, ale z nich zrezygnował, bo uznał, że ich małżeństwo nie zostanie zaakceptowane przez członków rodziny królewskiej. W grudniu 1972 para się rozstała, a w lipcu 1973 Kamila wyszła za Andrew Parker Bowlesa[140], który wcześniej spotykał się z księżniczką królewską Anną (siostrą Karola). Mimo rozstania pozostawali w bliskich relacjach, a Karol polegał na radach Kamili w kwestiach uczuciowych[140].

Drugi romans Karola i Kamili rozpoczął się w 1979, po zamachu na stryja Karola, Ludwika Mountbattena, i trwał do 1981. Karol w tym okresie utrzymywał, że z Kamilą łączy go jedynie przyjaźń[140]. Kamila zachęcała Karola do małżeństwa z Dianą Spencer, a w licznych różnicach w ich usposobieniu i zainteresowaniach upatrywała szansy na utrzymywanie bliskich relacji z księciem[141].

Małżeństwo z Dianą Spencer

W latach 1977–1978 przez kilka miesięcy był związany z lady Sarą Spencer[142]. W grudniu 1977, odwiedzając ją w rodzinnej rezydencji Spencerów w Althorp, poznał jej młodszą siostrę, wówczas 16-letnią lady Dianę Spencer[143].

Na przełomie lat 1980/1981 Karol znalazł się pod presją Pałacu Buckingham, mediów i opinii publicznej, bo – mimo 32 lat – nadal nie miał ani żony, ani potomka męskiego, który mógłby odziedziczyć tron. Wówczas rozpoczął intensywne poszukiwanie żony, jednak potencjalne kandydatki zostały wyeliminowane ze względu na brak królewskiego pochodzenia (Lucia Santa Cruz, modelka Fiona Watson, aktorka Susan George), nieodpowiednią religię (katoliczka Maria Astrid Luksemburska, serbsko-prawosławna Margarita z Karadźordźewiczów), brak zainteresowania ze strony Karola (Patricia Nixon, Anna Wallace) bądź rodzinne dramaty (śmierć dziadka Amandy Knatchull), a niektóre z kandydatek na księżną Walii poślubiły innych mężczyzn (Lady Sarah Spencer, Penelopa Eastwood)[144]. Wobec deficytu spełniających kryteria panien Pałac Buckingham uznał Dianę Spencer (anglikankę, dziewicę, wysoko urodzoną, a dodatkowo ładną, zdrową oraz skromną i nieśmiałą) za idealną kandydatkę na księżną Walii[145].

Relacja Karola z Dianą rozwinęła się w związek po ich spotkaniu na turnieju polo w 1980. Książę oświadczył się młodszej o 13 lat wybrance 6 lutego 1981 na zamku w Windsorze[146]; wcześniej widzieli się jedynie 13 razy. Ich zaręczyny ogłoszono 24 lutego 1981[147][148][149]. Gdy w wywiadzie zaręczynowym udzielonym telewizji BBC dziennikarz zadał pytanie: Czy jesteście w sobie zakochani?, to Diana odpowiedziała bez zastanowienia: Oczywiście!, a Karol: Cokolwiek to znaczy…[a], powodując szereg spekulacji na temat szczerości jego uczuć do narzeczonej[150].

29 lipca 1981 zawarł z Dianą związek małżeński w obrządku anglikańskim w katedrze św. Pawła w Londynie, która była obszerniejsza niż Opactwo Westminsterskie[151]. Ceremonii przewodniczyli arcybiskup Canterbury, Robert Runcie oraz dziekan katedry, Alan Webster. Drużbami Karola byli jego bracia: książęta Andrzej i Edward, a drugim świadkiem pana młodego był Harry Williams[152]. W uroczystościach uczestniczyło ok. 3,5 tys. gości, a jej koszt przekroczył 48 mln funtów, stając się wówczas największym wydarzeniem w dziejach Anglii. Do Londynu nie przyleciał król Hiszpanii Jan Karol I, a swoją nieobecność tłumaczył sporem z Wielką Brytanią o Gibraltar. Po ślubie małżonkowie udali się na przyjęcie w Pałacu Buckingham, a następnie udali się do rezydencji Broadlands, dawnej posiadłości Louisa Mountbattena w hrabstwie Hampshire, gdzie spędzili pierwsze trzy noce podróży poślubnej[152]. Następnie uczestniczyli w rejsie po Morzu Śródziemnym na pokładzie HMY Britannia, a w sierpniu dołączyli do rodziny królewskiej przebywającej w zamku Balmoral w Szkocji[153].

Związek Karola i Diany od początku był w centrum zainteresowania mediów brytyjskich i światowych[154]. Pojawiały się doniesienia, że 32-letni książę Walii zdecydował się na małżeństwo pod przymusem[155] i z rozsądku[156]. Mówiono też, że Karol utrzymywał intymne relacje z Kamilą Parker Bowles (miał z nią spędzić noc przed ślubem z lady Spencer). Karol w 1994 oświadczył publicznie, że nigdy nie kochał Diany[150], a do ślubu zmusił go ojciec[157].

5 listopada 1981 Pałac Buckingham oświadczył, że książę i księżna Walii spodziewają się narodzin swojego pierwszego dziecka[158]. 21 czerwca 1982 w St. Mary’s Hospital w Londynie Diana urodziła syna i przyszłego następcę brytyjskiego tronu[159], który otrzymał imiona Wilhelm Artur Filip Ludwik[160]. Para książęca zaprezentowała swoje dziecko poddanym na schodach szpitala[161]. W tym okresie pogłębiał się kryzys w ich małżeństwie[162]. 13 lutego 1984 rodzina królewska poinformowała o drugiej ciąży księżnej Walii[163]. 15 września w St. Mary’s Hospital w Londynie urodziła drugiego syna[164], który otrzymał imiona Henryk Karol Albert Dawid[165] i zajął trzecie miejsce w linii sukcesji, za ojcem i starszym bratem. Karol został pierwszym brytyjskim księciem w historii, który był obecny przy narodzinach swojego dziecka[166]. Kilka godzin po powrocie z żoną i drugim synem ze szpitala udał się na mecz polo w Windsor Great Parku, co pogłębiło kryzys w jego małżeństwie[162].

W ciągu kilku kolejnych lat małżeństwo pary książęcej znalazło się w coraz poważniejszym kryzysie[167]. Przyczyniła się do tego różnica wieku między małżonkami, zaburzenia psychiczne księżnej (bulimia i depresja poporodowa), utrzymujący się romans Karola z Kamilą Parker-Bowles (odnowili relację w 1983 i potajemnie spotykali się w rezydencji Highgrove) oraz relacja Diany z nauczycielem jazdy konnej Jamesem Hewittem, która miała trwać prawie trzy lata[168][169][162]. Widoczny w publicznych wystąpieniach dyskomfort między małżonkami doprowadził do określenia ich przed media „Ponurakami” (ang. The Glums). W czerwcu 1993 ukazała się książka Andrew Mortona pt. Diana: prawdziwa historia[170], w której księżna Walii ujawniła szczegóły relacji z Karolem, w tym jego zdrady z Kamilą.

9 grudnia 1992 brytyjski premier John Major ogłosił separację księcia i księżnej Walii[171]. W tym samym roku, który królowa określiła jako annus horribilis (pol. straszny rok), swoje rozwody ogłosili również książę Andrzej (brat Karola) i księżniczka Anna (siostra Karola)[172][173]. W czerwcu 1994 Karol udzielił wywiadu telewizyjnego Jonathanowi Dimbleby’owi z BBC, któremu m.in. przyznał się do zdradzania Diany z Kamilą i ujawnił, że ich relacja miała stać się zażyła ok. 1986[174]. Dwuipółgodzinna rozmowa, którą obejrzało ok. 15 mln widzów, wzbudziła szerokie zainteresowanie w Wielkiej Brytanii i na świecie[175]. 14 listopada 1995, tj. w dniu urodzin księcia Karola, telewizja BBC wyemitowała program Panorama, w którym pokazano godzinny fragment rozmowy księżnej Diany z Martinem Bashirem[176]. Diana m.in. zwierzyła się dziennikarzowi ze swoich problemów małżeńskich (skomentowała związek Karola i Kamilli oraz przyznała się do romansu z Jamesem Hewittem) i podważyła kompetencje Karola do sprawowania królewskiej władzy[177].

W styczniu 1995 Kamila i Andrew Parkerowie-Bowlesowie wzięli rozwód[178], a 28 sierpnia 1996 moc prawną uzyskał rozwód Karola i Diany[179].

W 1996 zdjęcie ślubne Diany i Karola znalazło się na plakacie akcji społecznej organizowanej przez British Safety Council, której celem było promowanie bezpiecznych stosunków seksualnych z użyciem prezerwatywy[180]. Po interwencji pałacu reklamę usunięto[180].

31 sierpnia 1997 księżna Walii zginęła w wypadku samochodowym w Paryżu[181]. Książę Karol poleciał do Paryża i wrócił do Wielkiej Brytanii razem z trumną z ciałem zmarłej księżnej[182]. Rodzina królewska uczestniczyła w państwowym pogrzebie Diany, który miał miejsce 6 września w Opactwie Westminsterskim. Na czele orszaku pogrzebowego szli: książę Karol, 15-letni książę Wilhelm, 12-letni książę Henryk, książę Filip oraz brat Diany, hrabia Spencer. Zgodnie z doniesieniami biografów, nigdy nie odwiedził grobu żony na wyspie w posiadłości Althorp[183].

22 lipca 2013 urodził się pierwszy wnuk Karola, znajdujący się w bezpośredniej kolejce do brytyjskiego tronu, książę Jerzy Aleksander Ludwik z Cambridge, syn księcia Wilhelma i jego żony, księżnej Katarzyny[184][185].

Małżeństwo z Kamilą Parker Bowles

Książę Walii kontynuował znajomość z Kamilą[186], która zaczęła towarzyszyć mu w oficjalnych wystąpieniach – po raz pierwszy w styczniu 1999 w Hotelu Ritz w Londynie, gdzie wzięli udział w przyjęciu urodzinowym[187]. W 2000 udali się razem do Szkocji, gdzie wypełniali obowiązki w imieniu monarchy. Od 2004 występują wspólnie w czasie pełnienia wszystkich jego publicznych obowiązków.

10 lutego 2005 Clarence House ogłosił zaręczyny księcia Walii z Parker Bowles[188], która otrzymała pierścionek zaręczynowy należący wcześniej do królowej matki Elżbiety. Para zdecydowała się na ślub cywilny, ponieważ narzeczona była rozwódką, a narzeczony – jako przyszły monarcha – miał zostać głową Kościoła Anglii. Planowana ceremonia zyskała aprobatę honorowego zwierzchnika Kościoła Anglii, arcybiskupa Canterbury Rowana Williamsa, który w oświadczeniu stwierdził, że „ustalenia te [dotyczące ślubu] mają moje silne poparcie i są zgodne z wytycznymi Kościoła dotyczącymi ponownego małżeństwa, które książę Walii w pełni akceptuje jako zaangażowany anglikanin i przyszły Najwyższy Gubernator Kościoła Anglii”[189]. W czerwcu 2004 były arcybiskup Canterbury George Leonard Carey w wywiadzie prasowym powiedział, że Kościół zaakceptowałby małżeństwo Karola i Kamili, oraz dodał: „[Karol] jest następcą tronu i kocha ją. Naturalną rzeczą jest to, że powinien ją poślubić”[189].

Początkowo chciano zorganizować ceremonię 8 kwietnia w zamku w Windsorze, jednak na cztery dni przed tym terminem plany zostały jednak zmienione, ponieważ tego samego dnia w Watykanie odbywał się pogrzeb papieża Jana Pawła II – Karol miał brać w nim udział jako reprezentant królowej[190]. Zrezygnowano również z lokalizacji w zamku, ponieważ oznaczałoby to, że przez kolejny rok każda para mogłaby wziąć ślub w siedzibie monarchy. Królowa Elżbieta II wyraziła zgodę na ślub 2 marca, czyniąc małżeństwo dynastycznym. Karol i Kamila zawarli związek małżeński 9 kwietnia 2005 w XVII-wiecznym budynku Windsor Guildhall(inne języki) w Windsorze w hrabstwie Berkshire o godzinie 12:30[191][192][193]. Przyszli małżonkowie pojawili się w budynku ok. 12:25, wspólnie podjeżdżając pod niego Rolls-Royce’em Phantomem VI[192]. Na ok. dwie godziny przed ślubem wzdłuż trasy przejazdu zgromadziło się kilka tysięcy ludzi, chcących zobaczyć nową parę książęcą[193]. Karol i Kamila zostali uznani za małżonków przez lokalną urzędniczkę stanu cywilnego Clair Williams podczas prywatnej, nietransmitowanej przez media, 20-minutowej ceremonii w obecności zaledwie 28 gości (zabrakło wśród nich rodziców Karola: królowej Elżbiety II i księcia Edynburga Filipa)[193][192]. Świadkami na ślubie byli najstarsi synowie pary z poprzednich małżeństw, książę Wilhelm i Tom Parker Bowles[193]. Obrączki ślubne państwa młodych, za których przekazanie odpowiadał książę Wilhelm, były wykonane z walijskiego złota[192].

Po ceremonii ślubnej małżonkowie wzięli udział w 45-minutowym, transmitowanym przez telewizję, nabożeństwie w kaplicy św. Jerzego zamku w Windsorze, które poprowadził arcybiskup Canterbury Rowan Williams[193][192]. Podczas trwającego w ramach liturgii błogosławieństwa nowożeńcy uklękli i odczytali z Modlitewnika Powszechnego 1662 słowa zawierające wyznanie „rozmaitych grzechów i niegodziwości”[192][193]. W nabożeństwie uczestniczyło ok. 800 gości, w tym rodzina (obecni była królowa Elżbieta II z mężem, księciem Filipem) i przyjaciele pary oraz liczne osobistości, m.in. premier Wielkiej Brytanii Tony Blair i celebryci: Rowan Atkinson, Phil Collins, Kenneth Branagh, Joanna Lumley, Richard E. Grant, Jools Holland oraz Stephen Fry. Gościem nabożeństwa był także pierwszy mąż Kamili, Andrew Parker Bowles[192]. Ostatnim punktem dnia ślubu było popołudniowe przyjęcie na zamku w Windsorze[193].

Po ślubie Karol i Kamila pojechali na miesiąc miodowy do rezydencji królewskiej Birkhall, stanowiącej część posiadłości Balmoral[192][193][194].

Kontrowersje

12 stycznia 1993 magazyn „People” ujawnił treść nieprzyzwoitej rozmowy telefonicznej Karola i Kamili Parker Bowles, którą to nagrały tajne służby bezpieczeństwa[195]. Skandal, określany przez prasę jako Camillagate, wpłynął negatywnie na medialny wizerunek księcia, wówczas pozostającego mężem księżnej Diany[196]. 29 czerwca 1994 Karol udzielił wywiadu, w którym przyznał się do zdrady i romansu z Parker Bowles.

W 2015 przyjaciel księcia, biskup Peter Ball został skazany za molestowanie seksualne nastolatków i młodych mężczyzn[197]. Karol komentował sprawę publicznie, m.in. przyznając, że żałuje, iż zaufał Ballowi, gdy ten zaprzeczył oskarżeniom, które pojawiały się w mediach[198][199]. Oficjalne oświadczenie wydał 6 czerwca 2018[200].

Zdrowie

25 marca 2020 rzecznik Clarence House poinformował, że u księcia Walii rozpoznano zakażenie wirusem SARS-CoV-2[201]. Karol miał łagodne objawy infekcji dróg oddechowych w czasie pobytu w Szkocji. Nie ustalono, od kogo książę się zaraził, ponieważ w dniach poprzedzających diagnozę brał udział w wielu oficjalnych spotkaniach, w tym z Albertem II, księciem Monako, który także zachorował[202]. Test księżnej Kornwalii miał ujemny wynik[203]. 26 marca oświadczono, że książę kontynuuje swoją pracę w domu, a objawy jego choroby są łagodne[204]. 30 marca Karol zakończył okres izolacji[205], a 1 kwietnia opublikował nagraną przez siebie wiadomość, w której opowiadał o swoich doświadczeniach z chorobą i wyraził wsparcie dla pracowników brytyjskiej ochrony zdrowia[206].

5 lutego 2024 roku w oficjalnym komunikacie poinformowano, że u króla Karola III zdiagnozowano raka[207]. Chorobę wykryto podczas pobytu króla w szpitalu[208] w dniach 26–29 stycznia, do którego trafił w związku z powiększoną prostatą[209]. Nie ujawniono publicznie, jakiego typu jest nowotwór.

Spuścizna

Jego imię nosi jego wnuk, książę Ludwik Artur Karol z Walii.

Kanadyjska Wyspa Księcia Karola nazwana jest na jego cześć[210].

Genealogia

Przodkowie

Osoba Rodzice Dziadkowie Pradziadkowie
Karol III, król Zjednoczonego Królestwa Filip, książę Edynburga Andrzej, książę Grecji i Danii Jerzy I, król Greków
Olga, królowa Greków
Alicja, księżna Grecji i Danii Ludwik Mountbatten, 1. markiz Milford Haven
Wiktoria, markiza Milford Haven
Elżbieta II, królowa Zjednoczonego Królestwa Jerzy VI, król Zjednoczonego Królestwa Jerzy V, król Zjednoczonego Królestwa
Maria, królowa Zjednoczonego Królestwa
Elżbieta, królowa Zjednoczonego Królestwa Claude Bowes-Lyon, 14. hrabia Strathmore i Kinghorne
Cecilia Bowes-Lyon, hrabina Strathmore i Kinghorne

Potomkowie

Dzieci Wnuki
Wilhelm, książę Walii (1982–)
Katarzyna Middleton (ślub 2011)
Książę Jerzy z Walii (2013–)
Księżniczka Karolina z Walii (2015–)
Książę Ludwik z Walii (2018–)
Henryk, książę Sussexu (1984–)
Meghan Markle (ślub 2018)
Książę Archie z Sussexu (2019–)
Księżniczka Lilibet z Sussexu (2021–)

Tytuły i godności

Tytuły

Królewski monogram króla Karola III w koronie Tudorów
Królewski monogram króla Karola III używany w Szkocji
  • Jego Królewska Wysokość, Książę Zjednoczonego Królestwa – od 1948 do 1952;
  • Jego Królewska Wysokość, Książę Kornwalii – lata 1952–1958
  • Jego Królewska Wysokość Książę Karol, Książę Rothesay – pod tym tytułem znany jest w Szkocji, jako następca tronu Szkocji – od 1952 do 2022, dodatkowo jako książę Rothesay jest także hrabią Carrick, baronem Renfrew, Lordem Wysp/Isles, Księciem i Wielkim Stewardem Szkocji;
  • Jego Królewska Wysokość Książę Walii – następca tronu Zjednoczonego Królestwa; pod tym tytułem znany jest poza Szkocją – od 1958 do 2022, dodatkowo jako książę Walii jest także hrabią Chester.
  • Jego Królewska Wysokość Książę Edynburga – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[211][212]
  • Hrabia Merioneth – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[211][212]
  • Baron Greenwich – od 2021 do 2022 (dziedziczy od Filipa po jego śmierci)[211][212]
  • Jego Królewska Mość, Król Zjednoczonego Królestwa – od 2022

Ordery i odznaczenia

Poniższa lista nie zawiera wszystkich odznaczeń[213].

Król jest suwerenem wielu orderów, należą do nich:

Pozostałe:

Publikacje książkowe o Karolu

Uwagi

  1. Inne tłumaczenia tych słów to: „Cokolwiek znaczy miłość...” lub „Cokolwiek znaczy być zakochanym...”.

Przypisy

  1. Prince Charles becomes longest-serving heir apparent [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  2. Prince Charles becomes oldest heir to the throne in British history [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  3. Prince Charles becomes oldest heir for nearly 300 years [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  4. Karol nowym królem Wielkiej Brytanii [online], TVN24 [dostęp 2022-09-08] (pol.).
  5. 70 lat jako następca tronu. W młodości był „najbardziej pożądanym kawalerem na świecie”. pap.pl. [dostęp 2022-09-09].
  6. Marek Rybarczyk, Elżbieta II. Ostatnia taka królowa, Muza SA, 2022, s. 185, ISBN 978-83-287-2183-8.
  7. Royal babies and The Gazette [online], thegazette.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  8. Five things to expect when Britain’s littlest heir is born – The Globe and Mail [online], theglobeandmail.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  9. a b Rebecca English: Prince Charles reveals that he and Duchess of Cornwall were delivered by same doctor as they visit King’s Hospital. [w:] Femail [on-line]. dailymail.co.uk, 2014-01-23. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  10. Sir William Gilliatt. [w:] Inspiring physicians [on-line]. history.rcplondon.ac.uk. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  11. List of godchildren of members of the British Royal Family [online], worldlibrary.org [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25].
  12. a b c Karolina Grabińska: Ciemna strona życia księcia Karola. Upokorzenia, smutek i nieszczęśliwa miłość. gwiazdy.wp.pl, 2018-11-14. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).
  13. Rybarczyk 2022 ↓, s. 204.
  14. a b Rybarczyk 2022 ↓, s. 62.
  15. Grant 1997 ↓, s. 32.
  16. Grant 1997 ↓, s. 32–33.
  17. Aleksandra Charzewska: Kto jest najlepiej wykształconym członkiem brytyjskiej rodziny królewskiej?. viva.pl, 2018-09-04. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).
  18. The Age – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  19. Announcing the death of King George VI – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  20. King George VI Dies – HISTORY [online], history.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  21. Queen Elizabeth II: The Moment She Became the Monarch – Time [online], time.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  22. History of the Duchy [online], duchyofcornwall.org [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  23. Page 4733; Issue 41460, 29 July 1958 [online], thegazette.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  24. True Story of Prince Charles’s Investiture as the Prince of Wales in 1969 [online], townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  25. The Pittsburgh Press – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  26. The Lewiston Daily Sun – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  27. The Sydney Morning Herald – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  28. Spokane Daily Chronicle – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  29. a b c d e f g h i King Charles III: A look at the Commander-in-Chief's time in the forces. [w:] King Charles [on-line]. forces.net, 2023-05-05. [dostęp 2023-05-09]. (ang.).
  30. a b c d Evelyn Richards: Did King Charles III serve in the military and what medals is he wearing?. [w:] News [on-line]. metro.co.uk, 2022-09-19. [dostęp 2023-05-09]. (ang.).
  31. Prince Charles: Video shows 'upside down' parachute jump. [w:] Dorset [on-line]. bbc.com, 2021-07-15. [dostęp 2023-05-09]. (ang.).
  32. Grant 1997 ↓, s. 33.
  33. Princess Diana & Prince Charles’s 1983 Australia Tour Inspires ‘The Crown’ Season 4 [online], townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  34. BBC World Service – Witness History, Prince Charles and Princess Diana in the USA [online], bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  35. Harry, Ten drugi, Miłosz Biedrzycki i inni, Wydawnictwo Marginesy, 2023, s. 41–43, ISBN 978-83-67510-65-3.
  36. Prince Charles says he has Polish blood in his veins – UPI Archives [online], upi.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  37. Prince Charles meets with Polish Jews in Krakow – Haaretz – Israel News [online], haaretz.com [dostęp 2020-04-13].
  38. A Royal Return – The Krakow Post [online], krakowpost.com [dostęp 2020-04-13].
  39. Prince opens Krakow Jewish centre [online], news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  40. President of the Republic of Poland / Archive / News archive 2000–2010 / News 2010 / British Royal Couple at the Presidential Palace [online], prezydent.pl [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  41. Polish president Lech Kaczynski killed in plane crash mourned [online], dailymail.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  42. Prince Charles and Camilla make history in Cuba – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  43. Prince Charles visits grandmother’s tomb on Jerusalem visit – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  44. Auschwitz: Prince Charles warns world leaders over ‘hatred’ – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  45. Prince Charles honored with HMS’s Global Environmental Citizen Award. [w:] News & Announcements [on-line]. news.harvard.edu, 2007-02-01. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  46. Harry, Ten drugi, Miłosz Biedrzycki i inni, Wydawnictwo Marginesy, 2023, s. 162, ISBN 978-83-67510-65-3.
  47. Valentine Low: No one is calling my fears over the climate dotty now, says Prince Charles. thetimes.co.uk, 2020-02-19. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  48. Rybarczyk 2022 ↓, s. 72.
  49. a b Martin Rosenbaum: Prince Charles warned Tony Blair against GM foods. [w:] Politics [on-line]. bbc.com, 2019-01-23. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  50. View Author Archive, Get author RSS, King Charles wants to hire a vegan chef at Buckingham Palace [online], 20 marca 2023 [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  51. Copenhagen climate summit: Prince Charles warns climate change will drive starvation and terrorism. [w:] News [on-line]. telegraph.co.uk, 2009-12-15. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  52. Katie Nicholl, Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 194–195, ISBN 978-83-8123-232-6.
  53. Adam Vaughan: Prince Charles opens Paris climate talks and calls on world leaders to act now. [w:] News [on-line]. theguardian.com, 2015-11-30. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  54. Davos 2020: Prince Charles offers stark warning over ‘approaching catastrophe’ – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  55. Davos 2020: Prince Charles meets Greta Thunberg – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  56. Prince Charles meets Greta Thunberg in historic royal moment [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  57. Peter Walker: Cop26 ‘literally the last chance saloon’ to save planet – Prince Charles. [w:] News [on-line]. theguardian.com, 2021-10-31. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  58. Rachel Elbaum: Prince Charles calls for 'warlike footing' in climate fight as world leaders gather. [w:] World [on-line]. nbcnews.com, 2021-11-01. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  59. a b c d e f g h Król Karol III projektuje miasta. [w:] News [on-line]. sztuka-architektury.pl, 2022-06-16. [dostęp 2023-05-04]. (pol.).
  60. Lauren Gilmour: Charity’s coronation celebrations begin with tea dance to combat loneliness. [w:] UK [on-line]. standard.co.uk. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  61. a b Realising The Prince of Wales’s vision of creating communities for a more sustainable world. [w:] About [on-line]. princes-foundation.org/about. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  62. a b A speech by HRH The Prince of Wales at the 150th anniversary of the Royal Institute of British Architects (RIBA), Royal Gala Evening at Hampton Court Palace. [w:] Speeches and Articles [on-line]. web.archive.org, 1984-05-30. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  63. Jack Self: Mies’s Mansion House Square: the best building London never had?. [w:] News [on-line]. theguardian.com, 2017-02-11. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  64. a b c Robert Dex: Skyscraper criticised by Prince Charles will be the subject of a new exhibition. [w:] Culture [on-line]. standard.co.uk, 2017-12-15. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  65. a b c Jonathan Glancey: Life after carbuncles. [w:] Art & design [on-line]. theguardian.com, 2004-05-17. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  66. Karol, książę Walii: A Vision of Britain: A Personal View of Architecture. books.google.pl, 1989. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  67. Jemma Dempsey: Poundbury: After 30 years has King Charles' town worked?. [w:] Dorset [on-line]. bbc.com, 2022-09-16. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  68. History: The Masterplan. poundbury.co.uk. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  69. HRH The Prince of Wales: Facing up to the future: Prince Charles on 21st century architecture. architectural-review.com, 2014-12-20. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  70. a b John Vidal: Charles designs 'healing garden'. [w:] UK News [on-line]. theguardian.com, 2002-05-16. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  71. Lee Ferran: Prince Charles Eavesdrops on Tourists, Speaks to Plants. abcnews.go.com, 2010-11-20. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  72. Our Story. web.archive.org. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  73. Roy Case: A Passion for Polo. playingpasts.co.uk, 2019-09-23. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  74. History. nra.org.uk. [dostęp 2023-05-04]. (ang.).
  75. Rachael Revesz: Prince Charles secret letters to Tony Blair over fox hunting get information commissioner's green light for publishing. [w:] Home News [on-line]. independent.co.uk, 2017-07-24. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  76. Prince of Wales supports Burnley football club. telegraph.co.uk, 2012-02-15. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
  77. Katie Nicholl, Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 118, ISBN 978-83-8123-232-6.
  78. Rybarczyk 2022 ↓, s. 74.
  79. Grant 1997 ↓, s. 90.
  80. Prince George provokes giggles in new video with the Queen, Charles and William [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  81. The Prince Of Wales Attends The Wedding Of Crown Prince Haakon Of... News Photo – Getty Images [online], gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  82. Royal Wedding of the Prince Willem-Alexander with Maxima Zorreguieta... News Photo – Getty Images [online], gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  83. Prince Charles of England and Albert of Monaco during Royal Wedding... News Photo – Getty Images [online], gettyimages.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  84. PRINCE CLAUS OF THE NETHERLANDS LAID TO REST. [w:] Royalty [on-line]. hellomagazine.com, 2002-10-14. [dostęp 2023-05-08]. (ang.).
  85. King Michael: Romania bids farewell to former monarch. [w:] Europe [on-line]. bbc.com, 2017-12-16. [dostęp 2023-05-08]. (ang.).
  86. Prince William talks about future responsibilities in new documentary about Prince Charles [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  87. Royal surprise: Prince Charles shares first Instagram post – and it’s very personal [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  88. Portrait of Queen and three heirs marks the start of a new decade [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  89. British Council [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  90. British Red Cross Society [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  91. Marie Curie [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  92. Royal Academy of Culinary Arts [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  93. Scottish Ballet [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  94. The British Film Institute [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  95. The Royal Opera [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  96. The Royal Opera House [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  97. The Royal Television Society [online], princeofwales.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  98. Prince Charles At 71: Breaking Records As ‘King In Waiting,’ In Photos [online], forbes.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  99. Britain′s eternal heir to the throne: Prince Charles at 70 [online], dw.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  100. Prince Charles: Will Prince Charles be the oldest King to be crowned? [online], express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  101. Gordon Rayner: Prince of Wales will be oldest monarch crowned. telegraph.co.uk, 2013-09-19. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
  102. 15 Things That Will Happen When Queen Elizabeth II Dies [online], cheatsheet.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  103. The Accession Council [online], privycouncil.independent.gov.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  104. Will Prince Charles Change His Name When He Becomes King? [online], townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  105. Will Charles be the disestablishment king? [online], catholicherald.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  106. Queen Elizabeth may abdicate the throne in 18 months [online], jpost.com [dostęp 2020-04-13].
  107. Why Queen Elizabeth Will Never Give Up the Throne [online], rd.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  108. Queen ‘close’ to abdication as Prince Charles ‘running Royal Family’, expert claims [online], express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  109. Queen Elizabeth II news: The TWO reasons the Queen would never abdicate [online], express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  110. King Charles III, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  111. Grandsons hold vigil as public files past [online], theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  112. Rybarczyk 2022 ↓, s. 328.
  113. Rybarczyk 2022 ↓, s. 328–329.
  114. Prince Harry Reveals the Moment He asked Prince Charles to Walk Meghan Markle Down the Aisle [online], townandcountrymag.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  115. How Prince Harry Asked Prince Charles to Walk Meghan Markle Down the Aisle [online], harpersbazaar.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  116. The moment Prince Charles agreed to walk Meghan down the aisle, revealed by Harry and Camilla [online], telegraph.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  117. Watch the key dates in Prince Harry and Meghan Markle’s Megxit announcement [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  118. Prince Harry’s relationship with dad Prince Charles is ‘rock solid’ despite Megxit – The Sun [online], thesun.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  119. Prince Harry SNUB: The close bond Prince Charles and William have formed after Megxit [online], express.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  120. Królowa Elżbieta II nie wygłosiła mowy tronowej. Zastąpił ją książę Karol. tvn24.pl, 10 maja 2022. [dostęp 2022-05-11].
  121. https://www.bbc.com/news/uk-61585886.
  122. https://www.reuters.com/world/uk/prince-charles-william-head-balmoral-be-with-queen-2022-09-08/.
  123. Queen wants Camilla to be Queen Consort when Charles becomes king [online], the Guardian, 5 lutego 2022 [dostęp 2022-09-09] (ang.).
  124. https://www.theguardian.com/uk-news/2022/sep/08/prince-charles-heir-to-king-death-beloved-mother-queen-elizabeth-ii.
  125. http://www.theguardian.com/uk/2005/dec/27/monarchy.michaelwhite.
  126. https://news.sky.com/story/king-charless-statement-after-queens-death-a-moment-of-the-greatest-sadness-for-me-12693165.
  127. Król Karol III przyjął na pierwszej audiencji premier Liz Truss. tvn24.pl. [dostęp 2022-09-10].
  128. Orędzie króla Karola III do narodu. „Będę służyć wam z szacunkiem, lojalnością i miłością”. tvn24.pl, 9 września 2022. [dostęp 2022-09-10].
  129. Karol III formalnie ogłoszony królem Wielkiej Brytanii. rp.pl. [dostęp 2022-09-10].
  130. Charlotte Dunn, The Coronation of His Majesty The King [online], The Royal Family, 11 października 2022 [dostęp 2022-10-12] (ang.).
  131. Rishi Sunak po audiencji u króla, oficjalnie jest premierem. Wkrótce "zniknie za czarnymi drzwiami". gazeta.pl. [dostęp 2022-10-25].
  132. Kristen Grieshaber, Danica Kirka: King Charles III makes world debut as tour starts in Germany. apnews.com, 2023-03-29. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
  133. In Pictures: King Charles's state visit to Germany. [w:] News [on-line]. bbc.com, 2023-03-31. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
  134. Koronacja Karola III - parada w deszczu, tłumy wzdluż trasy i nieliczne protesty [ZDJĘCIA]. [w:] Świat [on-line]. pap.pl, 2023-05-07. [dostęp 2023-05-07]. (pol.).
  135. Coronation: King Charles and Queen Camilla crowned in historic ceremony. [w:] UK [on-line]. bbc.com, 2023-05-06. [dostęp 2023-05-07]. (ang.).
  136. ŁGa: Król Karol III w nowej roli. Brytyjski monarcha wygłosił mowę tronową. [w:] Świat [on-line]. onet.pl, 2023-11-07. [dostęp 2023-11-10]. (pol.).
  137. The Glasgow Herald – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  138. Prince Charles And Camilla: Why Did He Marry Diana Instead? – HistoryExtra [online], historyextra.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  139. Grant 1997 ↓, s. 37–38.
  140. a b c Grant 1997 ↓, s. 38.
  141. Grant 1997 ↓, s. 39, 52.
  142. Grant 1997 ↓, s. 28.
  143. Grant 1997 ↓, s. 35.
  144. Grant 1997 ↓, s. 34–36.
  145. Grant 1997 ↓, s. 36.
  146. Grant 1997 ↓, s. 37.
  147. Princess Diana and Prince Charles engagement announcement: the highlights – 9Honey [online], honey.nine.com.au [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  148. Inside Princess Diana’s Royal Wedding Fairy Tale [online], vanityfair.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  149. BBC One – The Royal Wedding of HRH The Prince of Wales and the Lady Diana Spencer, Prince Charles’ engagement announcements [online], bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  150. a b Grant 1997 ↓, s. 39.
  151. Charles and Diana marry [online], news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13].
  152. a b Grant 1997 ↓, s. 42.
  153. Grant 1997 ↓, s. 42–43.
  154. Grant 1997 ↓, s. 41.
  155. Why Prince Charles Blames Prince Philip For His Unhappy Marriage to Princess Diana [online], cheatsheet.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  156. Rybarczyk 2022 ↓, s. 255.
  157. Katie Nicholl, Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 32, ISBN 978-83-8123-232-6.
  158. https://www.facebook.com/watch/?v=316150582091312.
  159. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/21/newsid_2518000/2518435.stm.
  160. Grant 1997 ↓, s. 45.
  161. Video: 1982: How Prince William’s birth was announced – Telegraph [online], telegraph.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25] (ang.).
  162. a b c Katie Nicholl, Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 14–15, ISBN 978-83-8123-232-6.
  163. Princess Diana is expecting her second child in September,... – UPI Archives [online], upi.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  164. Princess Of Wales Gives Birth To Her Second Son – The New York Times [online], nytimes.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  165. Katie Nicholl, Harry. Biografia, Wydawnictwo Prószyński Media Sp. z o.o., 2018, s. 13, ISBN 978-83-8123-232-6.
  166. SPECIAL: PRINCESS DIANA, 1961-1997 [online], time.com [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2005-03-31].
  167. Gadsden Times – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  168. Grant 1997 ↓, s. 49, 51, 54.
  169. Rybarczyk 2022 ↓, s. 263, 265, 268.
  170. Rybarczyk 2022 ↓, s. 275.
  171. Separation of Charles and Diana announced – HISTORY [online], history.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  172. Grant 1997 ↓, s. 65.
  173. Sarasota Herald-Tribune – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  174. Charles and Camilla’s romance [online], news.bbc.co.uk [dostęp 2020-04-13].
  175. Grant 1997 ↓, s. 66.
  176. Grant 1997 ↓, s. 67.
  177. Grant 1997 ↓, s. 67–68.
  178. Prince Charles and Camilla Parker Bowles split shock [online], newidea.com.au [dostęp 2020-04-13].
  179. http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/20/newsid_2538000/2538985.stm.
  180. a b Rybarczyk 2022 ↓, s. 283.
  181. http://www.bbc.co.uk/news/special/politics97/diana/accident.html.
  182. Prince Charles Arrives in Paris to Take Diana's Body Home [online], archive.nytimes.com [dostęp 2020-04-13].
  183. Rybarczyk 2022 ↓, s. 329.
  184. Royal baby: Kate gives birth to boy – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  185. Royal baby: Duchess of Cambridge gives birth to a boy – as it happened [online], theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  186. An honest woman at last [online], mattoid.com [dostęp 2020-04-13].
  187. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/264574.stm.
  188. House of Commons Hansard Written Answers for 17 Mar 2005 (pt 32) [online], publications.parliament.uk [dostęp 2020-04-13].
  189. a b Charles and Camilla to marry [online], theguardian.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  190. Prince Charles Postpones Wedding to Attend Funeral. nytimes.com, 2005-04-04. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
  191. Reading Eagle – Google News Archive Search [online], news.google.com [dostęp 2020-04-13].
  192. a b c d e f g h Mark Oliver, agencies: Charles and Camilla wed. [w:] UK news [on-line]. theguardian.com, 2005-04-09. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
  193. a b c d e f g h Charles, Camilla Married in Royal Wedding. [w:] World [on-line]. dw.com, 2005-04-09. [dostęp 2022-10-16]. (ang.).
  194. Royal newlyweds break off honeymoon to meet pupils.. thefreelibrary.com, 2005-04-15. [dostęp 2022-10-14]. (ang.).
  195. Rybarczyk 2022 ↓, s. 68, 285.
  196. Rybarczyk 2022 ↓, s. 68–69.
  197. Prince Charles’ friendship with Peter Ball ‘well known’ – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  198. Peter Ball abuse inquiry: Prince Charles ‘misled’ by bishop – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  199. Prince Charles to give evidence at Peter Ball abuse inquiry – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  200. Abuse inquiry seeks Peter Ball statement from Prince Charles – BBC News [online], bbc.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  201. Coronavirus: Prince Charles tests positive for COVID-19 [online], news.sky.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  202. Prince Charles has tested positive for coronavirus – Wales Online [online], walesonline.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25].
  203. Prince Charles tests positive for coronavirus – Manchester Evening News [online], manchestereveningnews.co.uk [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-25].
  204. Clarence House issues health update for the Prince of Wales – Royal Central [online], royalcentral.co.uk [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  205. Coronavirus latest: Prince Charles in good health and out of self-isolation [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  206. Prince Charles shares glimpse into cosy home office as he opens up about COVID-19 experience [online], hellomagazine.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  207. A statement from Buckingham Palace [online], royal.uk, 5 lutego 2024 [dostęp 2024-02-05].
  208. Maciej Nycz (oprac.), Karol III ma raka. Jest oficjalny komunikat [online], RMF24, 5 lutego 2024 [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  209. Waldemar Stelmach (oprac.), Król Karol i księżna Kate wyszli ze szpitala [online], RMF24, 29 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  210. Prince Charles Island [online], thecanadianencyclopedia.ca [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  211. a b c Who will be the next Duke of Edinburgh? [online], cbsnews.com [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  212. a b c Prince Charles inherits the title Duke of Edinburgh following the death of Prince Philip [online], Royal Central, 11 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-12] (ang.).
  213. What are Prince Charles’s medals for?. bbc.co.uk, 15 listopada 2006. [dostęp 2010-10-02]. (ang.).
  214. Zimbabwe Independence Celebrations – Książę Walii udekorowany Medalem Niepodległości (ang.) [dostęp 2013-11-04].
  215. Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2015-05-27]. (duń.).
  216. Camilla's the belle of the Berlin ball! King Charles and his glittering Queen consort - in the late Queen’s diamond necklace - attend first State Banquet of his reign as he celebrates Germany and UK 'standing together' as they help Ukraine face Putin [online], dailymail.co.uk, 29 marca 2023 [dostęp 2023-04-05] (ang.).
  217. King Charles and the Queen Consort in Germany attend their first state banquet in reign [online], stuff.co.nz, 30 marca 2023 [dostęp 2023-04-05] (ang.).
  218. Stephanie Petit i Monique Jessen: Queen Camilla Has a Glamorous Tiara Debut in Queen Elizabeth's Ruby and Diamond Headpiece. people.com, 21 listopada 2023. [dostęp 2023-11-22]. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Oficjalna strona Brytyjskiej Monarchii

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się