Islandia, ze względu na klimat (wysokie opady atmosferyczne) i urozmaiconą rzeźbę terenu, charakteryzuje się dużą jeziornością. W większości są to niewielkie jeziora. Spośród nich około 200 ma powierzchnię większą niż 1 km², a 27 - większą niż 5 km²[1]. Łącznie jeziora zajmują powierzchnię 2757 km²[2]. Najczęstszym typem jezior spotykanych na wyspie to jeziora polodowcowe, lodowcowe i wulkaniczne, znaleźć także można jeziora przybrzeżne i zaporowe[1]. Górzysty krajobraz sprzyja także budowie sztucznych zbiorników wodnych.

Hydronimami najczęściej używanymi w nazwach islandzkich jest vatn (isl. "woda, jezioro") i lón (isl. "laguna").

Typologia jezior islandzkich

Jeziora lodowcowe i polodowcowe

Jezioro polodowcowe rynnowe - Lagarfljót
Jezioro lodowcowe proglacjalne - Jökulsárlón

Wśród jezior o genezie polodowcowej można wymienić jeziora[1]:

  • rynnowe – najczęstszy typ jezior polodowcowych na wyspie, o kształcie owalnym lub wydłużonym; powstały one w rynnach polodowcowych wydrążonych przez wody podlodowcowe podczas ruchów lodowców; przykładem takiego jeziora jest Lagarfljót we wschodniej części wyspy oraz szereg jezior na płaskowyżu Arnarvatnsheiði w zachodniej Islandii położonych na zachód od lodowca Langjökull,
  • wytopiskowe – jeziora polodowcowe powstałe w zagłębieniu utworzonym po wytopieniu się brył martwego lodu; są zwykle małe i okrągłe,
  • cyrkowe – jeziora polodowcowe powstałe w obszarach górskich w obrębie cyrku lodowcowego po ustąpieniu lodowca,
  • proglacjalne – jeziora lodowcowe położone na przedpolu lodowca, zasilane głównie przez wody z topniejącego lodowca, często zatamowna przez morenę czołową; przykładami takich jezior są: Jökulsárlón, Hvítavatn, Gígjökulslón i Fjallsárlón,
  • zastoiskowe - jeziora lodowcowe, które powstają przez zatamowanie wolnej od lodu doliny przez czoło lodowca; jeziora takie są częstym źródeł powodzi typu jökulhlaup, kiedy wody jeziora przerwą lodową tamę; przykładem takiego jeziora wywołującego regularnie tego rodzaju powodzie jest Grænalón,

Jeziora wulkaniczne

Jezioro wulkaniczne kraterowe - Víti w kraterze wulkanu Krafla

Do islandzkich jezior o genezie wulkanicznej należy zaliczyć jeziora[1]:

  • zaporowe - powstałe, gdy potok lawy zatamował dolinę rzeczną lub obniżenie terenu; najbardziej znanym jeziorem tego rodzaju na wyspie jest Mývatn; innym typem są jeziora powstałe w okresie lodowcowym w trakcie szczelinowych erupcji subglacjalnych tworzących góry tufowe tamujące później odpływ wody; do tego rodzaju należą Kleifarvatn i Langisjór,
  • kraterowe (maar) – powstają, gdy krater wulkanu jest na tyle głęboki, by gromadziły się w nim wody podziemne; przykładami tego rodzaju jezior są Víti w kraterze wulkanu Krafla, Víti w kraterze wulkanu Askja, Ljótipollur, Grænavatn, Kerið oraz zespół jezior Veiðivötn,
  • kalderowe – powstałe w kalderze wulkanicznej; przykładem takiego jeziora jest jezioro subglacjalne Grímsvötn, położone pod lodowcem Vatnajökullaktywność geotermalna nad dnie jeziora powoduje zwiększanie się jeziora, które co jakiś czas wylewa się w postaci dużych powodzi jökulhlaup,

Jeziora przybrzeżne

Jezioro przybrzeżne lagunowe - Hóp
  • lagunowe – powstają, gdy zatoka morska stopniowo odcinana jest od pełych wód przez mierzeję; wody słone napływają niewielkimi cieśninami, ale mieszają się ze spływającymi z lądu wodami słodkimi; do tego rodzaju jezior należą: Hlíðarvatn, Hóp, Hraunsvatn, Lónsvík i Hornafjörður,
  • duże eustaria rzek tamowana przez piaski i żwiry niesione przez rzekę; przykładem jest ujście rzeki Ölfusá.

Największe jeziora Islandii[2][3]

Wybrane jeziora naturalne pod względem powierzchni

Lp. Nazwa Powierzchnia w km²
1 Þingvallavatn 82
2 Lögurinn 53
3 Mývatn 37
4 Hvítárvatn 30
5 Hópið 30
6 Langisjór 26
7 Grænalón 18
8 Skorradalsvatn 15
9 Apavatn 13
10 Svínavatn 12
11 Öskjuvatn 11

Jeziora naturalne według głębokości

Lp. Nazwa Głębokość w m
1 Jökulsárlón 260
2 Öskjuvatn 220
3 Hvalvatn 160
4 Þingvallavatn 114
5 Þórisvatn 113
6 Lögurinn 112
7 Kleifarvatn 97
8 Hvítárvatn 84
9 Langisjór 75

Wybrane sztuczne zbiorniki wodne według powierzchni

Lp. Nazwa Powierzchnia w km²
1 Þórisvatn 83-88
2 Kvíslavatn 20
3 Sultartangalón 19
4 Sigöldulón 14

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Ari Trausti Guðmundsson: Living Earth. Outline of the Geology of Iceland. Reykjavík: Mál og menning, 2015. ISBN 978-9979-3-3360-9.
  2. a b Ísland í tölum. Icelandic Statistics. [dostęp 2018-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. (isl.).
  3. Statistical Yearbook of Iceland 2015. Hagstofa Íslands, 2015. [dostęp 2018-12-02]. (ang.).



Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się