ZB A, ZB B, ZB C, dowództwo, sztab, pododdział zabezpieczenia
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej – jednostka wojskowaWojsk Specjalnych (Jednostka Wojskowa 2305), sformowana 13 lipca 1990[1][2] w odpowiedzi na postrzelenie przez terrorystów 30 marca 1990 w Bejrucie dwojga Polaków w odwecie za pomoc polskiego rządu w emigracji Żydów z ZSRR do Izraela[3]. Tworzenie JW GROM rozpoczęto w 1990, przy wsparciu m.in. Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Niemiec[4].
Żołnierze JW GROM są przygotowani do prowadzenia operacji specjalnych, w tym: działań ratunkowych, akcji bezpośrednich, działań antyterrorystycznych zwłaszcza na terytoriach wrogich państw oraz innych objętych wojną, kryzysem itd. Jednostka jest polskim odpowiednikiem jednostek specjalnych: amerykańskich 1st Special Forces Operational Detachment „Delta” (tzw. Delta Force), SEALs DEVGRU – Naval Special Warfare Development Group, brytyjskiej SAS, izraelskiego Sajjeret Matkal[5].
Jednostka może wykonywać zadania:
leśne (taktyka zielona) – organizowanie doraźnych lub planowych pułapek, zasadzek, właściwe reagowanie na wymianę ognia, walka wręcz, ubezpieczone marsze, ciche poruszanie się z użyciem kamuflażu, wychodzenie z zasadzek, obserwacja, przenikanie, naprowadzanie ataków lotniczych, rozmieszczanie snajperów itp. Taktyka obejmuje również metody dotarcia do miejsca operacji drogą lotniczą, w tym zrzuty na spadochronach z dużej wysokości HALO i HAHO oraz zjazd na linach z helikoptera,
miejskie (taktyka czarna) – działania antyterrorystyczne na obszarze zurbanizowanym, zabudowanym, w tym w pomieszczeniach, pojazdach, samolotach, budynkach, ulicach, lotniskach, dworcach itp. Zespół CQB używany jest do walki z terrorystami na zagrożonym obszarze, zespół MOUT przejmuje i utrzymuje taki obszar,
wodne (taktyka niebieska) – działania pod wodą oraz na wodzie, w tym m.in. patrolowanie, nurkowanie, abordaże, także dotarcie do miejsca operacji drogą lotniczą lub wodną, w tym z użyciem helikoptera i/lub łodzi szturmowych[5].
Główne zadania JW GROM:
MOOTW – (ang. Military Operations Other Than War) operacje reagowania kryzysowego, operacje wojskowe inne niż wojna, w tym tzw. Non Combatment Evacuation – sprawne, bezpieczne i szybkie ewakuowanie osób z rejonów objętych walkami czy niepokojami społecznymi,
HR – (Hostage Rescue) odbijanie zakładników poza granicami kraju na potencjalnie wrogim terytorium,
Organizacja, liczba żołnierzy, szczegółowe dane dotyczące uzbrojenia i wyposażenia są ściśle tajne. Prasa zachodnia informowała, że w 2012 w jednostce służyło prawdopodobnie ok. 450 żołnierzy, w dwóch pododdziałach bojowych, a także komórkach sztabowych, logistycznych, informacyjnych, transportowych itp. Pierwsi dowódcy deklarowali, że jednostka samodzielnie pozyskuje niezbędne dane, posiada własny bank informacji na temat m.in. potencjalnych przeciwników.
Dowództwo, sztab i większość struktur zlokalizowane są w Warszawie w dzielnicy Rembertów. Jednostka składa się z pododdziałów, w tym: stołeczny Zespół Bojowy A realizujący działania lądowe, Zespół Bojowy B w Gdańsku, działający na akwenach i Zespół Bojowy C. Organizacja jednostki wojskowej wzorowana jest na strukturze brytyjskiego 22nd SAS Regiment oraz tzw. 1st Special Forces Operational Detachment Delta (w mass mediach – Delta Force, w Departamencie Obrony USA – dawniej Combat Applications Group [CAG], obecnie Army Compartmented Elements [ACE]). Organizacja przypomina australijski SAS Regiment, są w niej pododdziały specjalistyczne zamiast plutonów poszczególnych specjalności, jak np. w brytyjskim 22 pułku SAS.
Wśród żołnierzy jednostki znajdują się tzw. operatorzy, czyli dowódcy zespołów (pododdziałów) bojowych. Każdy z nich ma co najmniej dwie specjalności, np. operatora radiostacji, strzelca wyborowego, sapera, chemika, ratownika medycznego, kierowcy. Ponadto żołnierze pododdziałów zabezpieczenia: analitycy, elektronicy, informatycy, specjaliści od materiałów wybuchowych (Explosive Ordnance Disposal – EOD (saperzy). W składzie zespołów bojowych są specjaliści m.in. od wybuchowego wdzierania się do szturmowanych pomieszczeń) (Method of Entry, MoE) oraz technicy różnych specjalności. Najmniejszą komórką organizacyjną jest zazwyczaj sześcioosobowa sekcja, wchodzi w skład grupy, ta w skład zespołów. Jednostka posiada dwa własne śmigłowce Black Hawk[6], a także tzw. Wysuniętych Nawigatorów Naprowadzania Lotnictwa (ang. JTAC). W jednostce wykorzystuje się psy służbowe rasy owczarek belgijski[7].
Istnieje kilka wytłumaczeń pochodzenia nazwy jednostki. Oficjalnie wywodzi się ją jako skrótowiec od „Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego”[19]. Według innej wersji ma ona nawiązywać do imienia gen. Gromosława Czempińskiego, funkcjonariusza SB, UOP, który uczestniczył w operacji wywiadowczej, o filmowej nazwie Operacja Samum (niemającej wspólnego z opisywaną JW, w operacji której uczestnikami było kilku ówczesnych oficerów JW 2305, m.in. ppłk Jacek Bartosiak, będący później szefem wyszkolenia strzeleckiego i snajperem w jednostce) – według tej samej wersji, wdzięczni za jej sukces Amerykanie sfinansowali stworzenie jednostki 2305[20] lub od Grupy Realizacyjnej Operacji Most, w skład której wchodzili m.in. funkcjonariusze Departamentu I MSW m.in. Gromosław Czempiński, Sławomir Petelicki, zajmujący się ochroną transportu dużej liczby Żydów z ZSRR przez Polskę do Izraela w latach 90 XX w.
Historia
Od utworzenia w 1990 do 1999 była to jednostka typu wojskowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, jako pododdział ochronny i kontrterrorystyczny. W latach 1990–1992 Grupa Realizacyjna Operacji Most ochraniała transport Żydów z ZSRR do Izraela tranzytem przez Polskę, po zakończeniu tego zadania ówczesny minister SW Antoni Macierewicz zdecydował zachować zdolności, jakie nabyła jednostka. W 1994 uczestniczyła w Operacji Uphold Democracy, wykonując zadania ochronne. Była to pierwsza operacja zagraniczna jednostki.
2002–2004 – w Islamskim Państwie Afganistanu, Bahrajnie, Republice Kirgiskiej, Kuwejcie, na Oceanie Indyjskim,
2002–2003 – na wodach Zatoki Perskiej: abordaże na statki, nadzór nad realizacją embarga ONZ na handel ropą naftową z Irakiem,
2003–2004 – Iraqi Freedom: zdobycie abordażem terminalu naftowego KAAOT w porcie Umm Kasr (Basra), zdobycie zapory wodnej Mukarayin, operacje specjalne, poszukiwanie oraz neutralizacja współpracowników Husajna, członków terrorystycznej Al – Kaidy (z amerykańskiej talii kart),
2002–2004, 2007–2013 – Afganistan, operacje na terenie kraju, uwolnienie 20 zakładników, ochrona polskich żołnierzy w Bagram, ochrona VIP-ów,
2021 – Afganistan, ewakuacja ponad tysiąca osób, w tym VIP, obywateli państw sojuszniczych oraz współpracujących z sojusznikami i organizacjami międzynarodowymi obywateli Afganistanu; m.in. współpracowników Litwy, Łotwy, Holandii, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
W 2013 jednostkę odznaczono Medalem „Za zasługi dla Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ”[24].
Fundacje
W 1997 powstała Fundacja Byłych Żołnierzy Jednostek Specjalnych G.R.O.M., a jej pomysłodawcą był Sławomir Petelicki[25]. Należą do niej byli członkowie elitarnych jednostek specjalnych, którzy oferują szersze wykorzystanie swoich umiejętności i doświadczenia. Prezesem fundacji jest ppłk rez. Adam Lizoń, a w składzie zasiadają m.in. Romuald Szeremietiew i Janusz Cisek[26].
24 stycznia 2011 powstała Fundacja „Sprzymierzeni z GROM”[27], której podstawowym celem jest pomoc weteranom i żołnierzom głównie sił specjalnych oraz funkcjonariuszom innych służb mundurowych, a także wspieranie edukacji historycznej młodzieży. W Radzie Fundacji zasiada m.in. Piotr Gąstał, były dowódca JW GROM[28].
W kulturze masowej
W 2001 książka Huberta Królikowskiego pt. Wojskowa Formacja Specjalna GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej była na liście dziesięciu najlepiej sprzedających się książek polskich autorów[29].
Jednostka ta pojawiła się w grze komputerowej Medal of Honor: Warfighter wyprodukowanej przez Danger Close, wydana w Polsce przez Electronic Arts Polska.
O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka GROM Siła i Honor autorstwa Michała Komara w rozmowie z gen. bryg. Sławomirem Petelickim.
O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka Szturman autorstwa Dominika Rutkowskiego w rozmowie z Ppłk Krzysztofem Przepiórką, opowiadająca o kulisach powstania i funkcjonowania GROM-u.
O historii Jednostki Wojskowej GROM i sukcesach GROM-owców na misjach zagranicznych powstał film dokumentalny GROM Prawdziwa Historia.
Wspomnienia ze służby w Jednostce Wojskowej GROM spisali i wydali byli żołnierze jednostki: Andrzej K. Kisiel (współautor: Marcin Rak) Trzynaście moich lat w JW GROM[30] oraz książki byłego operatora o pseudonimie Naval: Przetrwać Belize[31], Ostatnich gryzą psy[32], Zatoka[33], Camp Pozzi[34] i Chłopaki z Marsa[35].
W grach komputerowych z serii Rainbow Six pojawiają się fikcyjne postacie: Kazimiera Rakuzanka, Ela Bosak, i Zofia Bosak które przedstawione są jako operatorki JW GROM[36][37].
Jednostka GROM została także wspomniana, po prośbach graczy, w grze Call of Duty: Modern Warfare, w sklepie za opłatą (punkty COD) można było zakupić skórkę operatora GROM, a także zestaw kosmetycznych dodatków (m.in. broń, emblemat itp.).
↑HubertH.KrólikowskiHubertH., Koncepcja i tworzenie JW GROM jako jednostki sił operacji specjalnych, „Bezpieczeństwo” (nr 2 (XXXIX)), 2020, ISSN 2451-0718.brak strony (czasopismo)
↑ abcEugeniuszE.JanułaEugeniuszE., Eugeniusz Januła: GROM – szpica polskich wojsk specjalnych [online], geopolityka.org [dostęp 2020-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-28](pol.).
↑Black Hawk na potrzeby GROM-u [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-12-31].
↑K9 GROM | Special-Ops.pl – Portal Ludzi Akcji [online], www.special-ops.pl [dostęp 2018-07-27](pol.).
↑Ireneusz Chloupek. Ojciec. „Special Ops”. 30 lat JW GROM. s. 38-42.
↑ abStefan Bałuk „Starba”: Jednostka wojskowa 2305. zeszytykombatanckie.pl. [dostęp 2022-03-10].
↑Nowe wyznaczenia na stanowiska. mon.gov.pl, 8 września 2016. [dostęp 2016-09-08].
↑Komunikat MON. mon.gov.pl, 14 marca 2017. [dostęp 2017-03-16].
↑ abNajpierw zatrzymania, teraz zmiana na stanowisku dowódcy GROM [online], www.tvp.info [dostęp 2019-12-23](pol.).
↑Zatoka. GROM na wodach Zatoki Perskiej [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03](pol.).
↑Camp Pozzi. GROM w Iraku [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03](pol.).
↑Chłopaki z Marsa [online], Wydawnictwo Bellona [dostęp 2021-08-03](pol.).
↑Polska i Polacy w grach komputerowych [cz. 2]. Wałęsa, Kopernik i żołnierze AK, „Gadżetomania.pl” [dostęp 2017-10-03](pol.).
↑Operatorka Ela w nowym filmie z Rainbow Six Siege, „Eurogamer.pl” [dostęp 2017-10-04](pol.).
Bibliografia
strona JW 2305
strona o GROM. grom.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-27)].
Juliusz Ćwieluch: Pogrom u specjalsów. Gazeta.pl Wiadomości, 26 marca 2010. [dostęp 2010-03-27]. (pol.).
IzabelaI.LeszczyńskaIzabelaI., Życie komandosów zagrożone przez MON? [online], Dziennik.pl, 24 czerwca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-06-26].
dr hab. Sławomir Bylina: Siła i Ogień. Społeczno-militarne uwarunkowania Jednostki Wojskowej AGAT w Gliwicach im. Gen. Dyw. Stefana Roweckiego „Grota”. Warszawa: Difin Sp. z.o.o., 2021. ISBN 978-83-8270-002-2.
Dominik Rutkowski: Szturman. Warszawa: Czerwone i Czarne Sp. z o. o. S.K.A., 2017. ISBN 978-83-7700-296-4.
Linki zewnętrzne
Artykuł o jednostce wojskowej GROM
Artykuł i zdjęcia dot. JW GROM na stronie elitadywersji.org