Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Jassy
Jassy w 1701 roku
Prawosławna katedra metropolitalna
Monaster Trzech Świętych Hierarchów w Jassach
Jassy (rum. Iași , węg. Jászvásár ) – miasto w północno-wschodniej Rumunii (w historycznej Mołdawii ), nad rzeką Bahlui (dorzecze Prutu ); ośrodek administracyjny okręgu Jassy ; 308,8 tys. mieszkańców (2009).
Historia
Pierwsze wzmianki o Jassach w źródłach historycznych pochodzą z drugiej połowy XIV w. Od połowy XVI wieku Jassy były stolicą Hospodarstwa Mołdawskiego . W mieście tym działali wybitni pisarze i mężowie stanu, m.in. Miron Costin czy Dymitr Kantemir , którzy wnieśli wkład w rumuńską kulturę. W 1641 r. hospodar Bazyli Lupu założył tu Szkołę Państwową, a w klasztorze Trzech Świętych Hierarchów powstała drukarnia, która wydawała książki w języku rumuńskim. W 1686 roku wojsko polskie stoczyło bitwę pod Jassami (wojna polsko-turecka 1683-1699 ). W latach 1859–1862 Jassy były jedną z dwóch stolic Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny (obok Bukaresztu ). W latach 1916–1918 miasto pełniło funkcję stolicy Królestwa Rumunii . W czerwcu 1941 roku miał miejsce pogrom w Jassach [2] .
Gospodarka
W mieście rozwinął się przemysł metalowy, chemiczny, spożywczy, włókienniczy, drzewny, materiałów budowlanych oraz poligraficzny[3] .
Transport
W Jassach działa system tramwajowy , a w latach 1985–2006 funkcjonował także transport trolejbusowy .
Blisko centrum miasta znajduje się stacja kolejowa Jassy , dalej położona jest stacja Socola .
Poza miastem, na terenie okręgu Jassy położony jest Port lotniczy Jassy .
Demografia
Według spisu z 2002 r. miasto Jassy liczyło 320 888 mieszkańców. Skład etniczny według spisu z 2002 roku[4] :
Religie
Jassy są siedzibą prawosławnej metropolii Mołdawii i Bukowiny oraz podlegającej jej archieparchii Jass. W mieście znajduje się szereg zabytkowych cerkwi:
Oprócz cerkwi parafialnych w Jassach znajdują się prawosławne monastery: Trzech Świętych Hierarchów, Galata , Golia , Frumoasa, Cetățuia [9] , Podgoria Copou[29] .
W Jassach siedzibę ma również diecezja rzymskokatolicka Jass [30] . Posiada ona katedrę XVII-wieczną, a w jej sąsiedztwie nowy kościół[9] . Działają cerkiew staroobrzędowa (XIX w.)[31] oraz świątynia ormiańska (XIV w., przebudowana na pocz. XIX w.)[9] .
Czynna jest wielka synagoga w Jassach [32] , zachowała się także synagoga Merarilor[33] .
Sport
W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarski Politehnica Jassy , który został założony 27 kwietnia 1945 r. jako Sportul Studențesc Jassy . Obecnie klub gra w pierwszej lidze rumuńskiej , a swoje mecze rozgrywa na stadionie im. Emila Alexandrescu , którego pojemność wynosi 11 390 widzów[34] .
Galeria
Jassy
Pałac Kultury w Jassach z lotu ptaka
Pałac Kultury oraz cerkiew św. Mikołaja
Teatr Narodowy w Jassach
Uniwersytet Alexandru Ioan Cuza
Grand Hotel Traian w Jassach i Plac Unii
Hotel „Europa” w Jassach
Miasta partnerskie
Przypisy
↑ Dane na 1 stycznia 2009 r.. [dostęp 2012-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 lutego 2012)].
↑ przewodnik.onet.pl: Miasta – Jassy. [dostęp 2010-04-05]. (pol. ) .
↑ Jassy , [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-09-27] .
↑ Structura Etno-demografică a României [online], edrc.ro [dostęp 2017-11-24] .
↑ a b Biserica ‘Schimbarea la Fata’ – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Catedrala Mitropolitana din Iasi [online], crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Iasi :: Biserica Sf. Gheorghe – Mitropolia veche [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Biserica Sfantul Nicolae Domnesc [online], crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ a b c d e Primaria Iasi :: Biserici si manastiri [online], primaria-iasi.ro [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-05] .
↑ Biserica Duminica Tuturor Sfintilor – Banu – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica „Schimbarea la Fata – Socola” Iasi [online], biserica-socola.ro [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-08] .
↑ Iasi :: Biserica Barnovschi [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Iasi :: Biserica Vulpe [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Iasi :: Biserica Talpalari [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica Barboi [online], crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Iasi :: Biserica Sf. Ioan Botezatorul [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Iasi :: Biserica Sf. Dumitru Bals [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Biserica ‘Pogorarea Sf. Duh’ – Curelari – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Ansamblul bisericii 'Sf. Ioan cel Nou'- Nicorita – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Iasi :: Biserica 40 de Sfinti [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Biserica Sf. Teodor (str. Sfintii Teodori 14)-IASI [online], crestinortodox.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica Lozonschi – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica Sf. Haralambie – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica ‘Cuvioasa Paraschiva’ – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Iasi :: Biserica Sf. Nicolae Ciurchi [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Scurt Istoric Parohia Toma Cozma [online], parohiatomacozma.ro [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-17] .
↑ Biserica Buna Vestire – Biserica Blagovestenia din Muntenime – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Biserica ‘Sf. Treime’ – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Iasi :: Manastirea Podgoria Copou [online], biserici.org [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-09] .
↑ Episcopia Romano-Catolica de Iasi [online], ercis.ro [dostęp 2016-06-17] .strona główna serwisu
↑ Hram Sf. Maria [online] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-03] .
↑ Sinagoga Mare – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ Sinagoga Merarilor – Monument de arhitectura [online], monumenteiasi.ro [dostęp 2016-06-17] .
↑ www.politehnicaiasi.ro: Stadion – Informatii. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 listopada 2011)]. (rum. ) .
↑ Primăria Iași: Orașele înfrățite cu Municipiul Iași. [dostęp 2010-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 sierpnia 2011)]. (rum. ) .
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona internetowa miasta (rum. • ang. )
Opis i zdjęcia miasta na stronie TPR. tpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-02)]. (pol. • rum. )
Jassy , [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego , t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 494 .
MiastaMunicipii
MiastaOrașe
GminyComune