Dawny japoński system miar i wag (jap. 尺貫法 shakkan-hō) – tradycyjny system jednostek miary. Nazwę wzięto od dwóch jednostek miary: długości shaku i masy kan.
System japoński został oparty na chińskim systemie miar. Chiński system został przejęty w roku 701 i niewiele zmieniony. Wiele tajwańskich jednostek miar jest opartych na systemie shakkan.
W 1924 roku system shakkan został zastąpiony systemem metrycznym, a oficjalne używanie starych jednostek miar zostało zakazane 31 marca 1966 roku. Jednakże stare jednostki są dalej używane w takich dziedzinach, jak: ciesielstwo, rolnictwo, tradycyjne rzemiosło. Również grunty i powierzchnie mieszkalne w stylu japońskim podaje się w dawnych jednostkach tsubo i tatami.
Do tradycyjnych japońskich jednostek miary długości i wagi należy monme (3,75 grama), który stał się jednym z uznanych na świecie standardów ważenia pereł.
Poniżej zaprezentowano najczęściej stosowane jednostki z ich odniesieniem do systemu metrycznego.
XII–XVI wiek
Miary długości
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zastosowanie
|
Zachodni odpowiednik
|
| rin
|
-
|
ogólna
|
0,303 mm
|
| bu
|
10 rin
|
ogólna
|
ok. 3,03 mm
|
| sun
|
10 bu
|
ogólna
|
ok. 3,03 cm
|
| shaku
|
10 sun
|
ogólna
|
ok. 30,303 cm
|
| gofuku-jaku
|
1 shaku i 2 sun
|
dla tkanin
|
ok. 36,363 cm
|
| kujira-jaku
|
ok. 1,25 shaku
|
dla tkanin
|
ok. 37,88 cm
|
| ken
|
6 shaku
|
ogólna
|
ok. 1,8 m (w zależności od regionu)
|
| chō
|
60 ken
|
dla obszarów ziemi
|
od 105,42 m do 109,09 m (w zależności od regionu)
|
| ri
|
36 chō
|
dla obszarów ziemi
|
od 3,9 km do 4,3 km (w zależności od regionu)
|
Miary powierzchni
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| tsubo / bu
|
1 ken kwadratowy
|
ok. 3,305 m²
|
| se
|
30 tsubo
|
ok. 1 a
|
| tan
|
10 se
|
ok. 10 a
|
| chō (60x50 ken)
|
10 tan
|
9917 m2
|
| ri kwadratowe
|
-
|
ok. 16 km²
|
Miary pojemności
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| shaku
|
-
|
1,80 cl
|
| gō
|
10 shaku
|
1,80 dl
|
| shō
|
10 gō
|
1,80 l
|
| to
|
10 shō
|
18 l
|
| koku
|
10 to
|
180 l
|
| hyō
|
4 koku
|
720 l (szczególnie dla ryżu)
|
Miary ciężaru
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| momme
|
-
|
3,75 g
|
| kin
|
od 100 do 180 momme (w zależności od regionu)
|
-
|
| kan
|
1000 momme
|
3,75 kg
|
Okres Meiji (1868–1912)
Miary długości
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| bu
|
10 rin
|
ok. 3,03 mm
|
| sun
|
10 bu
|
ok. 3,03 cm
|
| shaku
|
10 sun
|
ok. 30,303 cm
|
| ken
|
6 shaku
|
ok. 1,8182 m
|
| jō
|
10 shaku
|
ok. 3,03 m
|
| chō
|
60 ken
|
ok. 109,9 m
|
| ri
|
36 chō
|
ok. 3,927 km
|
Miary powierzchni
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| tatami
|
-
|
ok. 1,8 x 0,9 m
|
| tsubo
|
2 tatami
|
ok. 3,35 m² (tylko powierzchnia gruntu)
|
| tan
|
-
|
1000 m² (ok. 10 a)
|
| chō
|
10 tan
|
ok. 1 ha (10 000 m²)
|
| ri kwadratowe
|
-
|
ok. 16 km²
|
Miary pojemności
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| shō
|
-
|
1,80 l
|
| to
|
10 shō
|
18 l
|
| koku
|
10 to
|
180 l
|
| hyō
|
4 koku
|
720 l (tylko dla ryżu)
|
Miary ciężaru
| Nazwa
|
Odniesienie
|
Zachodni odpowiednik
|
| fun
|
-
|
0,375 g
|
| momme / monme
|
10 fun
|
3,75 g
|
| kin
|
-
|
ok. 600 g
|
| kan
|
1000 momme
|
3,75 kg
|
Bibliografia
- L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii u progu nowoczesności, PIW, Warszawa 1988, ISBN 83-06-01689-0
- L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii w epoce samurajów, PIW, Warszawa 1971
Linki zewnętrzne
- Traditional Japanese Units of Measurement for Length and Weight (2023) (ang.)
