Jadwisin
wieś
Ilustracja
Pałac Radziwiłłów w Jadwisinie
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

legionowski

Gmina

Serock

Liczba ludności (2021)

1047[2]

Strefa numeracyjna

22

Kod pocztowy

05-140[3]

Tablice rejestracyjne

WL

SIMC

0008237[4]

Położenie na mapie gminy Serock
Mapa konturowa gminy Serock, na dole znajduje się punkt z opisem „Jadwisin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Jadwisin”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Jadwisin”
Położenie na mapie powiatu legionowskiego
Mapa konturowa powiatu legionowskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Jadwisin”
Ziemia52°28′46″N 21°02′27″E/52,479444 21,040833[1]

Jadwisinwieś w Polsce położona na wysokim brzegu Narwi w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Serock[4][5].

Jadwisin leży na północno-wschodnim skraju Kotliny Warszawskiej przy drodze krajowej 61 w odległości 17 km od granic Warszawy, 1  km od centrum Zegrza, 4 km od centrum Serocka. Cała miejscowość leży w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jest to miejscowość o charakterze letniskowo-rekreacyjnym znajdująca się nad samym brzegiem Zalewu Zegrzyńskiego (3 km linii brzegowej). Na terenie miejscowości leżą 2 rezerwaty przyrody, 100 ha lasu liczy rezerwat przy Pałacu Radziwiłłów i rezerwat Wąwóz Szaniawskiego ok. 14 ha i 34 ha otuliny lasu.

Na terenie wsi zlokalizowane są przystanie żeglarskie, oddział Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, pałac Radziwiłłów w stylu renesansu francuskiego oraz park krajobrazowy powstały ok. 1900 roku[6]. Przez miejscowość wytyczona jest ścieżka rowerowa oraz trakt spacerowy z Zegrza do Serocka. Okolica stwarza możliwości uprawiania sportów wodnych, turystyki, wędkarstwa i żeglarstwa.

Nazwa Jadwisin pochodzi od imienia Księżnej Jadwigi Radziwiłłowej z Rodu Krasińskich, która ziemie te dostała w spadku po ojcu z części dóbr Zegrze.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa warszawskiego.

Ważniejsze miejsca i zabytki

Pałac Jadwisin

Widok na Zalew Zegrzyński w Jadwisinie
Marina nad Zalewem w Jadwisinie

Zespół pałacowo-parkowy w Jadwisinie pochodzi z końca XIX wieku, otoczony jest 100 ha parkiem (rezerwatem przyrody). Stanowi on pozostałość puszczy serockiej. Został odtworzony z zachowaniem części o charakterze barokowym oraz angielskim.

Budynek pałacowy powstał na nieregularnym planie. Posiada kilka niesymetrycznie skomponowanych brył oraz ryzality zakończone trójkątnymi szczytami. Jest on w części: parterowy i piętrowy oraz posiada mieszkalne poddasze. Pałac charakteryzuje się podmurówką z polnych kamieni, tynkowanymi narożnikami oraz białymi obramowaniami okiennymi. Na części ścian występują czerwone ceramiczne płytki. Pokryty jest blaszanym mansardowym dachem, w który wkomponowane zostały drewniane lukarny. W części frontowej ulokowana została dwukondygnacyjna, kwadratowa wieża.

Neoklasycystyczny pałac zbudowano w latach 1896-1898 dla Radziwiłłów, Macieja i Jadwigi z Krasińskich. Książę Maciej pochodził z linii Radziwiłłów, tytułujących się hrabiami na Szydłowcu i Połoneczce. Zegrze pod Warszawą zyskał dzięki posagowi żony.

Projekt pałacu Radziwiłłów wykonał francuski architekt Franciszek Arveuf. Rezydencji został nadany styl nawiązujący do architektury francuskiej epoki renesansu.

Najpierw Radziwiłłowie zamieszkali w Zegrzu jednak po sprzedaniu części terenu dworskiego, który przeznaczono na budowę fortecy, przenieśli się do Jadwisina. Do wybuchu II wojny światowej pałac stanowił ich rezydencję. Podczas wojny na terenie parku byli tymczasowo grzebani żołnierze obu walczących stron. Po wojnie przeszedł w ręce Ministerstwa Oświaty. Ok. 1960 roku zlokalizowano w pałacu strzeżony ośrodek wypoczynkowy Urzędu Rady Ministrów. Obiekt był kilkakrotnie przebudowywany.

Obecnie (2009) w pałacu znajduje się Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Można organizować w nim konferencje oraz szkolenia. Jest on także udostępniony - z pewnymi ograniczeniami - turystom jako baza noclegowa. Aktualnie zabytek niszczeje (2015). Nazwa pałacu została potem oficjalnie zmieniona z "Pałacu Radziwiłłów" na "Pałac Jadwisin".

O zwrot pałacu w 2007 wystąpił syn ostatnich właścicieli - Albert Hieronim Radziwiłł[7].

Ruiny Dworku Szaniawskiego w Zegrzynku

Nad Zalewem Zegrzyńskim, w Zegrzynku, znajdują się ruiny dworku i zabudowań gospodarczych rodziny Szaniawskich. Dworek wzniesiony w 1838 roku, został zakupiony przez rodzinę Szaniawskich w II połowie XIX wieku. Tworzył w nim dramatopisarz i prozaik – Jerzy Szaniawski. Dworek spłonął 16 września 1977 roku. Po pożarze zostały schody, ruiny zabudowań gospodarczych oraz pozostałości bramy wjazdowej. Ruiny otoczone są starodrzewem parkowym. W dworku powstały dzieła Szaniawskiego m.in. Papierowy kochanek (1920), Żeglarz (1925), Adwokat i róże (1929), za który otrzymał Państwową Nagrodę Literacką i Most (1933).

Rezerwat przyrody Wąwóz Szaniawskiego

Powierzchnia rezerwatu to 11,5 ha lasu z utrwalonym przez roślinność wąwozem erozyjnym, z porastającym cały teren lasem grądowym oraz fragmentem zdziczałego parku. Chroni pozostałości parku podworskiego o charakterze naturalnym, zalesioną skarpę – krawędź wysoczyzny nad Narwią oraz wąwóz erozyjny, utworzony w wyniku rozmycia skarpy. Jest zabytkiem kultury narodowej, bowiem w dworku (spalonym w 1977 roku) mieszkał i tworzył dramaturg Jerzy Szaniawski (pamiątkowa tablica). Szlak 11, wąwozem wiedzie brukowana droga do domu wyp. PTTK w Zegrzynku (Obecnie Klub Zeglarski MILA). Walory wąwozu podnosi obecność ruin dworku Jerzego Szaniawskiego otoczonego resztkami drzewostanu parkowego. Droga dnem wąwozu prowadzi do przystani wodnej.

Figura św. Stanisława Kostki

Figura świętego Stanisława Kostki znajdująca się w Jadwisinie jest dziełem rzeźbiarza Ludwika Kauffmana tworzącego w I poł. XIX wieku. Święty Stanisław trzyma na rękach Dzieciątko Jezus. Inskrypcja na cokole brzmi: Pius IX Papież wszystkim wiernym odpustu dni 500 za pobożne odmówienie 3 Ojcze Nasz, 15 Zdrowaś Marya przy tej figurze, zaś odpustu zupełnego spowiadającym się i komunikującym u św. Stanisława Kostki w dniu udzielił roku Pańskiego 1850. (J.S.)

Klub Żeglarski Mateusza Kusznierewicza MILA (dawniej stanica wodna PTTK Zegrzynek)

Obecnie (2014) obiekt po remoncie, dawniej znany z restauracji. Kuchnię docenił premier Józef Cyrankiewicz. Pejzaże starorzecza Narwi, widoczne niegdyś z ośrodka w Zegrzynku, oglądać możemy obecnie tylko w filmach - m.in. Lotnej Andrzeja Wajdy. Na terenie przystani Zegrzynek zostały nakręcone filmy: Lotna reż. Andrzeja Wajdy oraz serial Zostać miss. Natomiast w Ośrodku Panorama (w remoncie, stan na maj 2009) film Gulczas, a jak myślisz... reż. J. Gruzy. Obecnie w Pałacu Radziwiłłów Telewizja Polska kręciła sceny do serialu Londyńczycy oraz Czas Honoru. W Klubie Kusznierewicza TVN kręcił bardzo piękne ujęcia do serialu "Aż po sufit".

Państwo Szaniawscy prowadzili tam elegancki ośrodek wypoczynku letniego dla śmietanki towarzyskiej. W dawnym PTTK Zegrzynek Mateusz Kusznierewicz powołał Akademię Żeglarską Mila Klub, która przywróciła dawny splendor i klimat Zegrzynka jako miejsca imprez i wypoczynku dla miłośników sportów wodnych.

Pozostałe obiekty

Zjazd z DK 61 do Jadwisina

Jadwisin jest także siedzibą oddziału naukowego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Zespół Oddziału współpracuje m.in. z rolnikami i instytucjami z branży ziemniaczanej. Jadwisin jest też siedzibą Stowarzyszenia Polski Ziemniak.

W Jadwisinie znajdują się również liczne pamiątki po taborze cygańskim, który był chlubą wsi w XIX wieku.

Znajduje się tu Szkoła Podstawowa z kilkoma boiskami i Biblioteka Publiczna na Osiedlu naukowców Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.

W Jadwisinie znajdują się 2 restauracje z zapleczem noclegowo-konferencyjnym: restauracja i grill w klubie Mila oraz restauracja w Ośrodku Geovita.

Kluby Żeglarskie

Na terenie miejscowości znajdują się 3 przystanie i porty jachtowe:

Środowiskowy Klub Żeglarski "Dolomit" Port w Jadwisinie obok PGNiG Geovita

Yacht Klub Polski w Jadwisinie koło Pałacu Radziwiłłów

Port Mila Akademia Żeglarska M.Kusznierewicza Zegrzynek - Jadwisin

Przez miejscowość biegnie ścieżka rowerowa łącząca Serock z Jadwisinem, ale nie dochodzi do Zegrza.

Odkrycia archeologiczne

W latach 70. XX wieku naniesiono teren Jadwisina na mapę obszarów objętych ochroną archeologiczną. Jest to rejon występowania zabytków z epoki brązu i okresu wpływów rzymskich. W latach 90. XX wieku umieszczono go na tzw. Zdjęciu Archeologicznym Polski. W wyniku przeszukiwania stanowisk, archeologowie wydobyli m.in. elementy ceramiki użytkowej, elementy ozdób metalowych, fragmenty monet z okresu rzymskiego (archeologowie datują pochodzenie pozyskanych materiałów na ok. II w.p.n.e. do III w.n.e.). Głębszej penetracji poddano fragment wykopaliska, w którego profilu archeologicznym pojawiły się pozostałości mieszkalnego obiektu namiotowego.

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 43102
  2. Statystyka ludności. Statystyka na dzień 2021-11-30 [online], Serock. Miasto i gmina [dostęp 2023-02-24] (pol.).
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 362 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Wielka Encyklopedia PWN, Jan Wojnowski (red.), t. 12, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2002, s. 353, ISBN 83-01-13736-3, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830376607.
  7. Radziwiłłowie domagają się zwrotu pałacu w Jadwisinie [online], www.money.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).

Linki zewnętrzne


Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się