Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Sudawia
Jaćwież, także Sudawia (Sudowia)[2] – ziemie zajmowane do ok. XIII wieku przez bałtyjskie plemię Jaćwingów.
Granice i obszar
Granice i obszar Jaćwieży są przedmiotem dyskusji wśród badaczy[3]. Wynika to z niewielkiej ilości dostępnych przekazów – skąpe źródła z XIII i XIV wieku dają tylko minimalne dane, pozwalające zorientować się w położeniu geograficznym Jaćwieży u schyłku jej istnienia w XIII wieku[4]. W wyznaczaniu obszaru Jaćwieży pomocne są badania archeologiczne, badania nad późniejszym osadnictwem polskim, ruskim i litewskim na ziemiach pojaćwieskich, a także występowanie nazw geograficznych pochodnych od nazw Jaćwingów, Sudowów i Dajnowa[5].
Większość granic Jaćwieży miało charakter naturalny – tworzyły je bory, moczary i rzeki[6]. W miejscach zwężenia borów i moczarów granice umacniano prawdopodobnie zasiekami ze zwalonych pni i gałęzi[6]. Szlaki drożne wnikały na teren Jaćwieży w niewielu miejscach[6]. Szlakami tymi posługiwali się Jaćwingowie podczas wypraw na ziemie sąsiadów, a także oddziały nieprzyjaciół najeżdżające ziemie Jaćwieży[6].
Grodziska jaćwieskie w granicach Polski, Litwy i okręgu kaliningradzkiego wg M. Engel i C. Sobczak[7]
Hipotezy
W literaturze przedmiotu spotykane są m.in. poniższe propozycje granic Jaćwieży:
środkowy bieg Szeszupy na północy, środkowy bieg Niemna na wschodzie, dorzecze Biebrzy i Supraśli na południu, linia Wielkich Jezior Mazurskich na zachodzie (M. Engel, P. Iwanicki, G. Iwanowska, C. Sobczak)[3]
MarcinM.EngelMarcinM. i inni, Grodziska Jaćwieży w perspektywie badań Działu Archeologii Bałtów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, [w:] Archaeologica Hereditas, t. 2, Warszawa; Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 2013, s. 45–63, ISBN 978-83-932546-7-5.
Aleksander Kamiński: Jaćwież. Terytorium, ludność, stosunki gospodarcze i społeczne. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1953.
