Rozmieszczenie języków lapońskich: 1. południowolapoński, 2. ume, 3. pite, 4. lule, 5. północnolapoński, 6. skolt, 7. inari, 8. kildin, 9. ter. Obszar ciemniejszy oznacza gminy, w których języki lapońskie są językami urzędowymi.

Języki lapońskie[1][2], języki saamskie[3], języki saami – grupa języków ugrofińskich (rodzina uralska), różniących się jednak dość znacznie od pozostałych języków ugrofińskich i nie zaliczanych do żadnego z trzech głównych zespołów językowych, to znaczy bałtycko-fińskiego, permskiego ani wołżańskiego[1]. Posługuje się nimi około 35 tysięcy Lapończyków, zamieszkujących Laponię na dalekiej północy Skandynawii. Pozostałe około 100 tys. Lapończyków mówi językami urzędowymi krajów, w których mieszkają. Poza językiem północnolapońskim wszystkie są zagrożone wymarciem.

W Norwegii, Szwecji i Finlandii języki lapońskie mają status regionalnych języków urzędowych.

Piśmiennictwo w tych językach istnieje od XVII wieku. Języki lapońskie zachodnie w Norwegii, Szwecji i części Finlandii zapisywane są alfabetem łacińskim, a lapońskie wschodnie w Rosji i częściowo w Finlandii grażdanką.

Klasyfikacja języków lapońskich

Podane liczby oznaczają liczbę aktywnych użytkowników języka.

Klasyfikacja podana za Saami Linguistics, która jednak nie obejmuje wymarłego języka kemi.

Piśmiennictwo

Pierwsze utwory napisane w językach lapońskich (pochodzące z XVIII wieku[1]) były drukami religijnymi: przekład Biblii, katechizm, modlitewniki, zbiory pieśni, kalendarze i abecadła. Liczba wydawnictw tego typu była bardzo duża. Obecnie książki i gazety lapońskie ukazują się w dwóch językach literackich: w języku północnolapońskim w Norwegii i Szwecji oraz w języku inari w Finlandii[6]. Oprócz podręczników i gazet istnieje samodzielna literatura lapońska.

Przypisy

  1. a b c d e Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. 6: Kont–Mam. Warszawa: PWN, 1965, s. 388.
  2. Karin Bojs: Moja europejska rodzina: Pierwsze 54000 lat. Insignis, 2018.
  3. Katarzyna Wojan. O etymologii etnonimiki Saamów/Lapończyków w świetle europejskiej historiografii. „Studia Scandinavica”. 1(21)/2017. s. 81. 
  4. a b c d e f g h M. Paul Lewis: Ethnologue: Languages of the World. Wyd. 16. Dallas, Tex.: SIL International, 2009. (ang.). (jęz. południowolapoński • pite • lule • północnolapoński • skolt • inari • kildin • akkala).
  5. a b c Lisa Karpowa: The 5 Smallest Languages of the World. 18.02.2010. [dostęp 2011-10-31]. (ang.).
  6. Péter Hajdú: Narody i języki uralskie. Warszawa: PWN, 1971. Oryginał: Finnugar népek és nyelvek. Budapest: 1962.

Bibliografia

  • Ida Toivonen, Diane Carlita Nelson: Saami Linguistics. Amsterdam ; Philadelphia: John Benjamins Pub., 2007. ISBN 978-90-272-4803-9.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się