lia-tetun
Obszar

Timor Wschodni, Indonezja (głównie wyspa Timor)

Liczba mówiących

750–800 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Timor Wschodni
Organ regulujący Narodowy Instytut Językoznawstwa
Ethnologue 5 rozwojowy↗
Kody języka
ISO 639-2 tet
ISO 639-3 tet
IETF tet
Glottolog tetu1245
Ethnologue tet
BPS 0119 2
WALS ttn
SIL tet
Występowanie
Ilustracja
Tetun-Dili w Timorze Wschodnim
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku tetum
Słownik języka tetum
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język tetum (lia-tetun, tetun) – język austronezyjski używany głównie w Timorze Wschodnim, gdzie wraz z portugalskim jest objęty statusem języka urzędowego[1]. Szacunkowo posługiwać się nim może ok. 750–800 tys. osób. Jest używany także w Indonezji (szczególnie w indonezyjskiej części wyspy Timor – Timorze Zachodnim).

Tetum dzieli się na cztery główne dialekty: Tetun-Dili lub Tetun-Prasa, którym posługuje się ludność zamieszkująca Dili i okolice, Tetun-Terik, którym posługuje się ludność południowo-wschodniej części Timoru Wschodniego, Tetun-Belu, którym posługuje się ludność zamieszkująca tereny od cieśniny Ombai po morze Timor, oraz Nana’ek, którym posługuje się ludność Metinaro. W dialekcie Tetun-Dili szczególnie mocno są zaznaczone wpływy języka portugalskiego. Według Ethnologue jest to odrębny język kreolski[2]. Dialekt ten jest zrozumiały na całym terytorium Timoru Wschodniego – pełni funkcję krajowej lingua franca[1]. W powszechnym użyciu jest także język indonezyjski[1].

Kościół katolicki przyjął tetum jako język liturgiczny[3].

Fonologia

W taki oto sposób przedstawia się zasób samogłoskowy języka tetum:

Fonemy samogłoskowe języka tetum
przednie centralne tylne
przymknięte i u
średnie e o
otwarte ä

W języku tetum /a/ /i/ oraz /u/ wymawia się stosunkowo niezmiennie, natomiast na wymowę /e/ i /o/ mają wpływ głoski, którymi są otoczone. Przykładowo ich dźwięk jest nieco wyższy, kiedy w następnej sylabie znajdują się głoski /u/ lub /i/[4].

Gramatyka

 Osobny artykuł: Gramatyka języka tetum.

Tetum nie jest językiem fleksyjnym, czym odróżnia się np. od wielu języków indoeuropejskich. W gramatyce tetum występuje jednak szereg reguł zapożyczonych bezpośrednio z języka portugalskiego.

Słownictwo

Tetum jest językiem malajsko-polinezyjskim, co powoduje, że jego podstawowe słownictwo wywodzi się właśnie ze rdzeni austronezyjskich. Jednak w ciągu wieków tetum przejął bardzo wiele słów z języka portugalskiego, np.:

  • aprende – uczyć się (od aprender);
  • eskola – szkoła (od escola);
  • istoria – historia (od historia);
  • paun – chleb (od pão)[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Tyler M. Heston, The segmental and suprasegmental phonology of Fataluku, praca doktorska, University of Hawaiʻi at Mānoa, 2015, s. 2–3, OCLC 1257952306 [dostęp 2020-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-05] (ang.).
  2. ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Tetun Dili, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
  3. ↑ Robert B. Kaplan, Richard B. Baldauf: Language Planning in the Asia Pacific: Hong Kong, Timor-Leste and Sri Lanka. Routledge, 2013. ISBN 978-1-317-98179-4. OCLC 1053715502. [dostęp 2022-08-25]. (ang.).
  4. ↑ Geoffrey Hull: Tetum, Language Manual for East Timor. Academy of East Timor Studies, Faculty of Education & Languages, University of Western Sydney, Macarthur, 1999. (ang.).
  5. ↑ A Traveller’s Dictionary in Tetun-English and English-Tetun.

Linki zewnętrzne

  • National Institute of Linguistics, National University of East Timor. asianlang.mq.edu.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-19)]. (ang.).
  • Gramatyka jęz. tetum. vcsymposium.massey.ac.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-04-20)]. (ang.).
Języki Timoru Wschodniego
Języki urzędowe
Języki robocze
Języki regionalne

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się