эрзянь кель
Obszar

Mordowia, Tatarstan, Baszkiria, Czuwaszja

Liczba mówiących

ok. 500 tys.

Pismo/alfabet

cyrylica

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Mordowia (Rosja)
UNESCO 3 zdecydowanie zagrożony↗
Ethnologue 5 rozwojowy↗
Kody języka
ISO 639-2 myv
ISO 639-3 myv
IETF myv
Glottolog erzy1239
Ethnologue myv
GOST 7.75–97 эрз 835
WALS moe
SIL MYV
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku erzja
Słownik języka erzja
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Trójjęzyczna tablica z nazwą ulicy w Sarańsku w językach: rosyjskim, moksza, erzja

Język erzja (эрзянь кель, eŕźań keĺ) – język używany przez Erzjan, jedną z dwóch grup Mordwinów, zamieszkujących wschodni skrawek europejskiej części Rosji: Mordowię, gdzie jest objęty statusem języka urzędowego, a także Tatarstan, Baszkirię, Czuwaszję oraz obwody: niżegorodzki, orenburski, penzeński, samarski, saratowski i uljanowski. Mordwini Erzja żyją także w diasporze na dalekim wschodzie Rosji, a poza granicami tego kraju – w Kazachstanie, Estonii i Armenii.

Kwestia, czy język erzja jest samodzielnym językiem, czy jak uważają niektórzy językoznawcy – dialektem języka mordwińskiego nie jest rozstrzygnięta; obecnie przeważa koncepcja istnienia dwóch języków mordwińskich: erzja i moksza.

Język mordwiński-erzja jest ważniejszym spośród języków/dialektów mordwińskich; używa go ok. 60% Mordwinów posługujących się językiem ojczystym, tj. ok. 600 tys. osób.

Język mordwiński-erzja jest kontynuacją prajęzyka proto-ugro-fińskiego, używanego w I tys. p.n.e. przez plemiona ugrofińskie zamieszkujące płn.-wsch. Europę. Na rozwój języka mordwińskiego-erzja silny wpływ wywarł język rosyjski; w mniejszym stopniu – języki tureckie i irańskie.

Język erzja, podobnie jak inne języki ugrofińskie, charakteryzuje się dużą liczbą przypadków; występuje ich 11.

Jednym z pisarzy i poetów tworzących w języku erzja był Czisław Żurawlow (Числав Журавлёв).

Alfabet

Alfabet erzjański powstał na bazie alfabetu rosyjskiego i składa się z 29 liter: а, б, в, г, д, е, ё, ж, з, и, й, к, л, м, н, о, п, р, с, т, у, ц, ч, ш, ы, ь, э, ю, я. Litery ф, х, щ i ъ występują tylko w zapożyczeniach.

Próba latynizacji

W dniu 25 marca 1932 r. w ramach procesu latynizacji języków narodów ZSRR, Wszechzwiązkowy Centralny Komitet Nowego Alfabetu przyjął dla języka erzja oparty na piśmie łacińskim alfabet mordwiński. Alfabet składał się z następujących liter: A a, Ә ә, B в, C c, Ç ç, D d, Э э, E e, F f, G g, Ь ь, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, Ө ө, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, Y y, V v, X x, Z z, Ƶ ƶ, ȷ, Rx, Lh (ostatnie dwie litery – tylko dla języka mokszańskiego). 19 maja 1932, po uzgodnieniach ze specjalistami miejscowymi, Niżno-Wołżański Komitet Nowego Alfabetu przyjął ten alfabet ze zmianami: A a, B в, C c, Ç ç, D d, Ә ә, F f, G g, Y y, I i, J j, K k, L l, M m, N n, O o, P p, R r, S s, Ş ş, T t, U u, V v, X x, Z z, Ƶ ƶ, Ь ь, Rx, Lh[1]. Mimo oficjalnego przyjęcia alfabetu łacińskiego nie poczyniono żadnych prób jego faktycznego wprowadzenia do użytku[2].

Fonetyka

Samogłoski

przednie środkowe tylne
wysokie i u
średnie e o
niskie ä~ɑ

Niska samogłoska jest opisywana jako środkowa lub tylna.

Spółgłoski

wargowe przednio-
językowe
środkowojęzykowe tylno-
językowe
przednio-
podniebienne
środkowo-
podniebienne
tylno-
podniebienne
zwarte p b t d tʲ dʲ k ɡ
zwarto-szczelinowe ʦ ʧ ʨ
szczelinowe (f) v s z ʃ ʒ ɕ ʑ (x)
nosowe m n ɲ
drżące r rʲ
boczne l ʎ
półsamogłoski j

Spółgłoski [f] i [x] występują tylko w zapożyczeniach.

Gramatyka

Zaimki

Zaimki osobowe

os. l.poj. l.mn.
1 мон ja минь my
2 тон ty тынь wy
3 сон on/ ona/ ono сынь oni/ one

Liczebniki

jedności 11–19 dziesiątki setki
1 вейке 11 кевейкее 10 кемень 100 сядо
2 кавто 12 кемгавтово 20 комсь 200 кавтосядт
3 колмо 13 кемголмово 30 кол(м)оньгемень 300 колмосядт
4 ниле 14 кемнилее 40 ниленьгемень 400 нилесядт
5 вете 15 кеветее 50 ведьгемень 500 ветесядт
6 кото 16 кемготово 60 кодгемень 600 котосядт
7 сисем 17 кемзисемге 70 сизьгемень 700 сисемзядт
8 кавксо 18 кемгавксово 80 кавксоньгемень 800 кавксосядт
9 вейксэ 19 кевейксэе 90 вейксэньгемень 900 вейксэсядт

Czasowniki

Bezokolicznik

Czasowniki w bezokoliczniku są zakończone na -мс lub -мо (-ме) np.:

симемс симеме pić
рамамс рамамо kupić
ловномс ловномо czytać

Badacze

Zobacz też

Przypisy

  1. G. Autow. Новый алфавит. Великая революция на востоке. – Saratów: Нижневолжское краевое изд-во, 1932. s. 61–64.
  2. Мордовская письменность - это... Что такое Мордовская письменность?, „Словари и энциклопедии на Академике” [dostęp 2017-10-18] (ros.).

Bibliografia

  • N. Aasmäe: An Introductory Course of the Erzya Language. Tartu: 2014. ISBN 978-9985-4-0800-1.
  • М.Д. Имайкина: Эрзянский язык. Саранск: 1996. ISBN 5-7103-0157-4.
  • М.В. Мосин: Русско-эрзянский разговорник. Саранск: 1993. ISBN 5-7595-0844-X.

Linki zewnętrzne

  • Własna strona amerykańskiego lingwisty Jacka Ruetera, poświęcona nauce języka erzja: http://www.ling.helsinki.fi/~rueter/ (języki erz., eng., fin.)

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się