Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach:
Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Pehm urodził się w dunajskoszwabskiej[1] rodzinie właścicieli ośmiohektarowej winnicy. Jego rodzicami byli József Pehm i Borbála Kovács. Miał sześcioro rodzeństwa, spośród którego dwóch bliźniaków zmarło bardzo wcześnie, a jedna z sióstr w wieku ośmiu lat; był najstarszy z rodzeństwa. Pięć klas szkoły gminnej ukończył w Mindszent.
Dzięki pomocy rodziców i wrodzonym zdolnościom ukończył szkołę gminną w Mindszent, jednak, jak pisał we wspomnieniach, nauczył się nieporównanie mniej niż jego rówieśnicy z miasta. Po pierwszej komunii został ministrantem i dzięki pomocy proboszcza został przyjęty do gimnazjum norbertanów w Szombathely. W ciągu pierwszych 2–3 lat gimnazjum nadrobił zaległości i w ostatnich klasach był znakomitym uczniem – maturę zdał jako prymus. Dużo czytał, interesował się historią i literaturą piękną.
W gimnazjum József Pehm poczuł powołanie do stanu kapłańskiego i zaczął się zagłębiać w tajniki wiary. Został prefektem kongregacji młodzieżowej.
Kapłaństwo
Bezpośrednio po maturze Pehm związał się z Kościołem, wstępując do seminarium duchownego w Szombathely. Wiedza teologiczna zjednała mu sympatię i szacunek nauczycieli. Zwrócił na niego uwagę m.in. biskup sufragan z Szombathely János Mikes, który chciał wysłać kleryka na studia teologiczne do wiedeńskiego Pazmaneum – miejsca kształcenia najwybitniejszych węgierskich teologów. Pehm odmówił, uważając, że jego znajomość teologii jest jeszcze zbyt słaba. Biskup przez kilka lat nie mógł mu wybaczyć tej decyzji.
12 czerwca 1915 József Pehm otrzymał święcenia kapłańskie od biskupa Mikesa. Posługę duchowną zaczął jako wikary przy proboszczu Béli Geiszlingerze w parafii Felsőpáty. Zdobył w tym czasie rozgłos jako autor książki „Édesanya” („Mateczka”), wydanej dwukrotnie w 1916 i cieszącej się popularnością.
1 lutego 1917 ks. József Pehm został nauczycielem w gimnazjum w pobliskim Zalaegerszeg, gdzie później przez długie lata był proboszczem. Tam za namową rodziców, biskupa i znajomych objął redakcję komitatowej (wojewódzkiej) gazety „Vármegyei Újság” i został rajcą miejskim. Później ks. Pehm założył własną gazetę „Zalamegyei Újság”.
Podczas rewolucji na Węgrzech w 1919 stracił dziadka, a sam dostał się do komunistycznej niewoli. Za namową eskortującego go sierżanta uciekł, ale po drodze w Zalalövő znów został uwięziony przez czerwonych żandarmów. 15 maja 1919 wypuszczono go, ale wbrew zakazom komunistycznych władz odprawił mszę i znów go aresztowano. Wolność odzyskał dopiero na początku sierpnia 1919, po upadku rebelii.
Nagrobek ks. kardynała Józsefa Mindszentyego
W wieku 27 lat ks. József Pehm został proboszczem parafii pw. św. Marii Magdaleny w komitackim mieście Zalaegerszeg, liczącym wówczas 16 tys. mieszkańców. Parafia obejmowała barokową farę z połowy XVIII wieku i mały kościółek w dzielnicy willowej Kertváros (dziś jest tam tablica pamiątkowa ku czci kardynała). Parafia obejmowała również szereg podmiejskich osiedli i wsi: Zalabesnyő, Szenterzsébethegy, Ebergény, Ságod oraz Vorhota. Prócz tego proboszcz Pehm zastępował chorych proboszczów w jednoosobowych parafiach w Kadarkút, Zalaszentgrót, Zalabér, w rodzinnej wsi Zalamindszent, w miejscowości pielgrzymkowej Búcsúszentlászló, w Kisbucsa, Zalaszentmihály, Pacsa i innych.
W 1924 ks. Pehm został mianowany przez biskupa opatem tytularnym klasztoru Pornó, a w 1937 został prałatem papieskim.
Biskup, arcybiskup, kardynał, prymas Węgier
4 marca 1944 ks. prałat József Pehm został mianowany przez papieża Piusa XIIbiskupem Veszprém i otrzymał sakrę biskupią. Wtedy przyjął nazwisko Mindszenty („pochodzący z Mindszent”). W tym czasie dużo podróżował i często zmieniał miejsce pobytu. Jak pisał: „sytuacja była tak pogmatwana, że urząd komitacki w Zalaegerszeg musiał mi wystawić paszport”. Do Veszprém przyjechał 29 marca 1944, w dniu swoich 52. urodzin, dziesięć dni po zajęciu Węgier przez III Rzeszę, niemal po kryjomu. Był wówczas poszukiwany przez gestapo z powodu pomocy, której udzielał polskim uchodźcom. Z początku go nie odnaleziono, bo poszukiwano Józsefa Pehma, nie Józsefa Mindszentyego. Jednakże już kilka dni później biskup Mindszenty wraz ze swym sekretarzem ks. László Lékaim został uwięziony przez gestapo w jednym z najsurowszych zakładów karnych na Węgrzech – w więzieniu w Sopronkőhida, skąd został uwolniony dopiero w lipcu 1944 po interwencji regenta Miklósa Horthyego. Biskup i jego sekretarz zostali powtórnie uwięzieni w Sopronkőhida 27 listopada 1944, po przewrocie Szálasiego. Wraz z nim więziono trzech byłych premierów (księcia Maurycego Esterházyego, Miklósa Kállayego i Gézę Lakatosa) oraz wielu parlamentarzystów, sędziów, oficerów, artystów, księży i uczonych.
Po śmierci prymasa Justyniana Serédiego papież Pius XII, 15 września 1945 r., mianował biskupa Mindszentyego arcybiskupem Ostrzyhomia i prymasem Węgier, a 18 lutego 1946 roku abp Mindszenty otrzymał jako jeden z trzydziestu dwóch hierarchów kapelusz kardynalski z tytułem prezbitera Santo Stefano al Monte Celio.
Po przejęciu władzy przez komunistów pod kierownictwem Rákosiego w 1947 i rozpętaniu policyjnego terroru, po pięciogodzinnej rewizji w pałacu prymasowskim, 26 grudnia 1948 prymas Mindszenty został aresztowany przez ÁVH. Na wieść o tym papież Pius XII, 2 stycznia 1949 r., wydał List Acerrimo Moerore, w którym potępił akt aresztowania prymasa, a biskupów węgierskich prosił o zachowanie wiary i jedności wobec komunistycznych prześladowań. Torturowany Mindszenty stanął 3 lutego 1949 r. przed sądem i po trwającym zaledwie pięć dni procesie pokazowym został skazany za zdradę stanu na dożywotnie więzienie. Zarzucono mu, że sprzeciwiał się wprowadzeniu na Węgrzech republiki i polityce państwa komunistycznego, m.in. nacjonalizacji szkół katolickich, następnie - wspieranie rządów faszystowskich oraz współudział w eksterminacji węgierskich Żydów. 12 lutego 1949 r. Pius XII ekskomunikował wszystkich odpowiedzialnych za uwięzienie i proces prymasa. 20 lutego 1949 r. na wezwanie Piusa XII na placu Świętego Piotra w Rzymie zebrały się dziesiątki tysięcy wiernych w geście poparcia dla uwięzionego prymasa. Po aresztowaniu kardynała archidiecezją przejściowo zarządzał bp dr János Drahos, po którego śmierci 15 czerwca 1950 kapituła ostrzyhomska wybrała zarządcą archidiecezji biskupa Zoltána Meszlényiego.
Prymas Mindszenty został uwolniony podczas rewolucji węgierskiej 30 października 1956 r., a 1 listopada wygłosił przemówienie radiowe, w którym udzielił swojego poparcia powstańcom. Po interwencji radzieckiej, 4 listopada 1956, stłumieniu oporu i zajęciu Węgier przez Armię Radziecką prymas wraz ze swym sekretarzem ks. Egonem Turchánym schronił się w Poselstwie Stanów Zjednoczonych w Budapeszcie, gdzie przebywał przez następne 15 lat po udzieleniu mu azylu przez prezydenta Dwighta Eisenhowera. Amerykanie oddali do dyspozycji Mindszentyego dwa pokoje i mógł on się poruszać jedynie po wyznaczonym terenie. Nie mógł spotykać się z żadną osobą ani rozmawiać z Węgrami zatrudnionymi w ambasadzie. Nawet kontakt ze Stolicą Apostolską mógł się odbywać jedynie za amerykańskim pośrednictwem. Rząd węgierski nie ukrywał, że nadal traktuje prymasa jako wroga, czego wyrazem była straż przy ambasadzie, najpierw wojskowa, a później milicyjna. Mindszenty mógł tylko cztery razy do roku spotykać się ze swoją matką i siostrą. Później odwiedzali go też i inni członkowie rodziny, ale zawsze w tych spotkaniach asystowali pracownicy ambasady. Bez świadków mógł rozmawiać jedynie ze swoim spowiednikiem.
Rząd Jánosa Kádára po 1956 przywrócił system kontroli nad Kościołem. Nominacje kościelne znów miały być zatwierdzane przez urzędy państwowe. Przywrócono stanowiska duchownym skompromitowanym współpracą z reżimem, choć wielu z nich miało nałożone kary kościelne. Reaktywowano organizację księży patriotów, która przyjęła nazwę Opus Pacis(inne języki). Sytuacja nie uległa zmianie nawet wtedy, gdy Pius XII ekskomunikował dwóch jej liderów: Miklósa Beresztoczego(inne języki) i Richarda Horvátha(inne języki), którzy odmówili złożenia mandatów parlamentarnych i nie chcieli przerwać działalności politycznej. Wiosną 1958 premier Węgier Gyula Kállai publicznie wsparł działania duchownych zaangażowanych w ruch Opus Pacis, wyraził też przekonanie, że biskupi zapewnią jego członkom dostęp do odpowiedzialnych stanowisk kościelnych. Z grona „księży pokoju” wywodzili się wszyscy duchowni, którzy w późniejszym czasie przejęli kierownictwo węgierskich diecezji.
Pomimo tych dramatycznych okoliczności, za pontyfikatu Pawła VI dyplomacja watykańska podjęła rozmowy z władzami węgierskimi, które miały na celu osiągnięcie porozumienia. 15 września 1964 zawarta została ugoda, której sygnatariuszami byli minister József Prantner, dyrektor Urzędu ds. Wyznań, oraz abp Agostino Casaroli. Tekst tego dokumentu nie został nigdy opublikowany. Kard. Mindszenty ocenił to porozumienie bardzo krytycznie. Uważał, że dyplomaci watykańscy wykazali się naiwnością i zostali oszukani przez komunistów.
W 1967 USA przywróciły stosunki dyplomatyczne z Węgierską Republiką Ludową, do Budapesztu przyjechał ambasador Martin J. Hillenbrand. Na wiadomość o tym prymas zapowiedział, że natychmiast opuści ambasadę. Pod wpływem perswazji m.in. Franza Königa zdecydował się pozostać na miejscu. Oceniał jednak, że wszystko zmierza w niewłaściwym kierunku, że jego racje są ignorowane, a on sam czuł się coraz bardziej kłopotliwym gościem. Rozwiązanie tej sytuacji stało się możliwe dopiero po ociepleniu stosunków między Stolicą Apostolską a Związkiem Radzieckim. Prymas Mindszenty twardo odmawiał jakichkolwiek, choćby pozornych ustępstw na rzecz komunistów. Ostatecznie jednak papież Paweł VI interweniował u władz węgierskich, które 27 września 1971 zgodziły się na przejazd prymasa przez Węgry do Rzymu. Towarzyszył mu nuncjusz apostolski w Wiedniu abp Opilio Rossi. Na podwiedeńskim lotnisku Schwechat czekał na nich abp Casaroli. Dopiero później okazało się, że w trakcie poufnych negocjacji dyplomaci watykańscy obiecali rządowi węgierskiemu, że Mindszenty nie będzie się wypowiadał publicznie i nie opublikuje swoich pamiętników. Prymas nic o tym nie wiedział. 23 października 1971 prymas przeniósł się do Wiednia, aby być bliżej ojczyzny. Przed wyjazdem jeszcze koncelebrował mszę z papieżem.
W lutym 1974, Paweł VI, pomimo wcześniejszych zapewnień, pozbawił kardynała urzędu arcybiskupa Ostrzyhomia i tytułu prymasa Węgier. Sam zaś Paweł VI zwykł go nazywać „ofiarą historii”, a nie „ofiarą komunizmu”.
Pozbawiony godności prymasa Węgier, ostatnie lata życia Mindszenty spędził na emigracji w Wiedniu, w Pázmáneum(inne języki), często wyjeżdżając do znanego miejsca pielgrzymek w Mariazell. Tam też został pochowany po śmierci 6 maja 1975 w Wiedniu.
Kardynał József Mindszenty został zrehabilitowany przez rząd węgierski w 1989. W maju 1991 jego szczątki sprowadzono z Mariazell i uroczyście umieszczono w Krypcie Prymasowskiej archikatedry w Ostrzyhomiu.
Pomnik Józsefa Mindszenty przed Bazyliką Ostrzyhomską
↑Georg Wildmann: Der Volksaufstand 1956 in Ungarn und das Schicksal Kardinal Mindszentys. [dostęp 2017-08-19]. (niem.).
Bibliografia
Portré dr. Lékai Lászlóról: A megnyesett fa kizöldül. Budapeszt: Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó, 1984. ISBN 963-223-317-4. (węg.).brak strony w książce
Adriányi Gábor: A prímási szék megüresedetté nyilvánítása 1974-ben. [dostęp 2007-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-07)].
József Antall. Polonia Semper Fidelis!. „Magyar-Lengyel Kurír”, s. 7, 1947. Budapeszt.
Józef senior Antall. Beszélgetés dr.Antall Józseffel a lengyelmentés kulisszatitkairól. „Magyar-Lengyel Kurir, Budapeszt”, s. 5–6, 1 grudnia 1946.
Stefan Badeni: Wczoraj i przedwczoraj. Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas London, W.2, 1963.brak strony w książce Tom 60. serii Czerwonej Biblioteki Polskiej.
Adam Bahdaj: Na Węgrzech. Warszawa, 1946.brak strony w książce nr5
Adam Bahdaj. Życie kulturalne uchodźstwa polskiego na Węgrzech. „Tygodnik Powszechny Warszawa”, 1945.brak numeru strony nr 39
Adam Bahdaj. Życie uchodźstwa polskiego na Węgrzech. „Odrodzenie Warszawa”, 1945.brak numeru strony nr 34
Endre Bakó. Huszonnégyszer Magyarországon. „Hajdú-Bihari Napló Debreczyn”, 6 października 1973.brak numeru strony
Miklós Beresztóczy. Polak, Węgier dwa bratanki…. „Katolikus Szó Budapeszt”, 1969.brak numeru strony nr6
Béla Bethlen: Észak Erdély kormánybiztosa voltam. Zrinyi Katonai Kiadó – Budapeszt, 1989. ISBN 963-327-043-X.brak strony w książce
István Bethlen: Emlékirata 1944. Zrinyi Katonai Kiadó – Budapeszt, 1988. ISBN 963-326-946-6.brak strony w książce
László Bókay. Huszonöt éves a római Magyarok Nagyasszonya kápolna. A magyarok kápolnája az Örök Város szívében. „Új Ember Magazin Budapeszt”, październik 2005.brak numeru strony rocznik II,nr 10.
Agostino Casaroli: Il martirio della pazienza la Santa Sede e i paesi comunisti *1963-89. Giulio Einaudi editore S.P.A., Torino, 2000.brak strony w książce
Agostino Casaroli: A türelem vértanúsága. A Szentszék és a kommunista államok *1963-1989. Szent István Társulat Budapeszt, 2001. ISBN 963-361-211-X.brak strony w książce
Helena Csorba, Irena Michalak. Słowo polskie na Węgrzech–Bibliografia poloniców węgierskich 1939–1945. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego Warszawa”, 1958.brak numeru strony t.IV.
Gábor Czene. Ügynökök és vértanúk egyháza. Levéltári kutatásairól nyilatkozik Szabó Gyula plébános. „Népszabadság Budapeszt”, 26 lutego 2005.brak numeru strony – jak szkodzi kościołowi postkomunistyczna propaganda.
János Dobszay: Mozaikok a Regnum életéből. Szent István Társulat Budapeszt, 1996.brak strony w książce
László Emődi: A Regnum Marianum története. Wien, 1989.brak strony w książce
Máté Gárdonyi. A Magyar Katolikus Egyház önértelmezése a pártállam idején. „Vigilia Budapeszt”.brak numeru strony
Gyula Havasy: A magyar katolikusok szenvedései 1944-1989. Budapeszt, 1990.brak strony w książce
Károly Hetényi Varga: Papi sorsok a horogkereszt és a vörös csillag árnyékában I-III. Lámpás Kiadó Abaliget, 1993-1996.brak strony w książce
Gusztáv Hennyey: Magyarország sorsa Kelet és Nyugat között. Egy volt magyar királyi külügyminiszter visszaemlékezései. Európa História- Budapeszt, 1992. ISBN 963-07-5469-X.brak strony w książce
Gusztáv Hennyey: Ungarns Schicksal zwischen Ost und West. Von Hase & Koehler Verlag – Mainz – Ungarisches Institut München, 1975. ISBN 963-07-5469-X.brak strony w książce
Miklós Horthy: Emlékirataim. Buenos Aires, 1953.brak strony w książce
Miklós Horthy: Emlékirataim. Európa História- Budapeszt, 1990.brak strony w książce
András Hóry: Kulisszák mögött. Wien, 1965.brak strony w książce
András Hóry: Bukaresttôl Varsóig. Gondolat Kiadó – Budapeszt, 1987. ISBN 963-281-798-2.brak strony w książce
Gábor Jakab. Új kereszút Eszterházán. Udvardi Erzsébet Magyar Örökség Díjas. „Hitvallás – A Győri Egyházmegye lapja Gyōr”, 11 listopada 2002.brak numeru strony Rocznik III. numer 11
Gábor Jakab. Lyoni beszélgetés Pápai Lajos püspök atyával. Egyre több helyen kapcsolódnak be. A Könnyező Szűzanya tiszteletébe. A győri Könnyező Szűzanya kegyképének másolatát helyezte el püspök úr július 23-án a lyoni fourviere-i bazilikában. „Hitvallás – A Győri Egyházmegye lapja Gyōr”, wrzesień 2006.brak numeru strony Rocznik VII. nr 9
Mihály Jungerth-Arnóthy: Moszkvai napló. Zrinyi Katonai Kiadó – Budapeszt, 1989. ISBN 963-327-049-9.brak strony w książce
Miklós Kállay: Magyarország ministerelnöke voltam 1942-1944. Európa – História – Budapeszt, 1991. ISBN 963-07-5340-5.brak strony w książce
István Kamarás: Lelkierőmű Nagymaroson. Budapeszt, 1989.brak strony w książce
István Kamarás: Búvópatakok. Budapeszt, 1992.brak strony w książce
István Kamarás: Bensőséges bázisok. Budapeszt, 1994.brak strony w książce
András Laczkó: Menekülés a jövőért. Lengyel sorsok Magyarországon 1939–1945. Kiadja a Boglárlellei Városi Tanács, Boglárlelle, 1989. ISBN 963-03-2669-8.brak strony w książce
István Lagzi: Droga żołnierza polskiego przez węgierską granicę w latach 1939–1941. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1987. ISBN 83-210-0660-4.brak strony w książce
István Lagzi: Uchodźcy polscy na Węgrzech w latach drugiej wojny światowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa, 1980. ISBN 83-11-06490-3.brak strony w książce
Árpád Lajtos: Emlékezés a 2.magyar hadseregre 1942-1943. Zrinyi Katonai Kiadó – Budapeszt, 1989. ISBN 963-326-928-8.brak strony w książce
Jenő Lévai. A magyarországi lengyel bázis története. „Magyar Nemzet Budapeszt”, 1970.brak numeru strony nr 184
Stanisław Maczek: Od podwody do czołga. Wspomnienia wojenne 1918-1945. Tomar Publishers – Edinburgh, 1961.brak strony w książce
Irena Michalak. Bibliografia poloniców węgierskich 1939–1945. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego – Warszawa”, 1958.brak numeru strony t.IV.nr3
József Mindszenty: Emlékirataim. Verlag Ullstein GMBH Berlin-Wien, 1974.brak strony w książce
József Mindszenty: Emlékirataim. Szent István Társulat Az Apostoli Szentszék Kiadója – Redemtore di Sedes Apostolica, Budapeszt, 1989.brak strony w książce
József Mindszenty: Emlékirataim. Toronto, 1974.brak strony w książce
Leon Orłowski. Wspomnienia z Budapesztu. „Kultura (Paryż)”, 1952.brak numeru strony nr10
Tamás Pallós. Húszéves az első hazai katolikus szeretetotthon. „Új Ember, Budapeszt”, 12 sierpnia 2001.brak numeru strony nr32
Tamás Papp. Jelmondatában óriási remény rejlik. Húsz éve hunyt el Lékai László bíboros. „Új Ember, Budapeszt”, 25 czerwca 2006.brak numeru strony rocznik LXII. Nr 26. (3019.)
Arnold Pataky: Emlékbeszéd Hanauer Árpád István fölött – A Szent István Akadémia emlékbeszédei. Budapeszt, 1942. A veszprémi papnevelő-intézet emlékkönyve, Veszprém, 1986.brak strony w książce
János Pfeiffer: A veszprémi egyházmegye történeti névtára (1630–1950). Dissertationes Hungariae ex historia ecclesiae, 8). München, 1987.brak strony w książce
János Pfeiffer: A veszprémi egyházmegye legrégibb egyházlátogatásai (1554–1760). Veszprém, 1947.brak strony w książce
István Pirigyi: A Hajdúdorogi Egyházmegye története. Az egyházmegye felállítása. Hajdúdorogi Bizánci Katolikus Egyházmegye Jubileumi Évkönyve 1912-1987. Hajdúdorogi Bizánci Katolikus Egyházmegye Hajdúdorog, 1987.brak strony w książce
Mihály Rajz, Tibor Korompay: Megemlékezés Dr.Hanauer Árpád István váci megyéspüspökről. (1869-1942). Szent István Társulat – Az Apostoli Szentszék Kiadója – Redemtore di Sedes Apostolica, Budapeszt. ISBN 963-360-821-1.brak strony w książce
Jan Reychman. Dzieje Polonii węgierskiej. „Problemy Polonii zagranicznej”, 1968. Warszawa.brak numeru strony tom V.
Reinhard Raffalt: Wohin steuert der Vatikan?. München, 1973.brak strony w książce
Péter Ruffy: Varsói hajnal. Budapeszt: Kossuth Könyvkiadó, 1961.brak strony w książce
István Soltész. A korona kalandos hazatérése. Dokumentumok és korabeli titkos iratok 2. rész. „Új HORIZONT”, 2001. Budapeszt.brak numeru strony rocznik XXIX, nr 2.
Kazimierz Stasierski. Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939–1945. „Przegląd Historyczny”, 1961. Warszawa.brak numeru strony
Kazimierz Stasierski: Szkolnictwo polskie na Węgrzech w czasie drugiej wojny światowej. Poznań, 1969.brak strony w książce
Hans Jakob Stehle: Geheimdiplomatie im Watykan (Vatikan. Die Presse und die Kommunisten). Zürich, 1998.brak strony w książce
Konrád Szántó: A kommunizmusnak sem sikerült. A magyar katolikus egyház története 1945-1991. (Vatikan. Die Presse und die Kommunisten). Miskolc, 1992.brak strony w książce
Tibor Talpassy. Bajcsy-Zsilinszky és a lengyelek. „Magyar Nemzet”, 1975. Budapeszt.brak numeru strony nr32
Ferenc Tomka. Az egyházban levő változásokról. „Vigilia”, Rok 1972. Budapeszt.brak numeru strony nr 37 strony = 505-510
Ferenc Tomka: Intézmény és karizma az egyházban. Vázlatok a katolikus egyház szociológiájához. Budapeszt: 1991.brak strony w książce
Jenő Ungvári. Szakasits Árpád beszél az 1944. évi tervbevett németellenes munkásfelkelésről és a magyarországi lengyelek szerepéről a mozgalomban. „Magyar-Lengyel Kurír”, 31 stycznia 1947. Budapeszt.brak numeru strony
Endre Várkonyi. Ember maradt a legnehezebb időkben. Antall József emlékezete. „Magyar Nemzet”, 24 lipca 1984. Budapeszt.brak numeru strony
Endre Várkonyi. Múlt idők tanúi. Dr. Antall József. Menekültügy Magyarországon. „Magyarország”, 1974. Budapeszt.brak numeru strony nr 36.
Magyar-lengyel kulturális kapcsolatok – Polsko-węgierskie stosunki kulturalne 1948-1978 – A Magyar Tudományos Akadémia Irodalomtudományi Intézete – Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk – Wrocław-Warszawa-Kraków, 1969.
„Początki prasy polskiej na Węgrzech” – Kwartalnik prasoznawczy, rok 1958, nr 4.
„Polak-Węgier dwa bratanki” – Slavica rok 1964, s. 81–106.
Studia z dziejów polsko-węgierskich stosunków literackich i kulturalnych – Instytut badań literackich Polskiej Akademii Nauk – Katedra Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Uchodźcy polscy na Węgrzech w czasie wojny, Athenaeum, Budapeszt 1946.
