János Arany
Ilustracja
Miklós Barabás: János Arany (1884).
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1817
Nagyszalonta

Data i miejsce śmierci

22 października 1882
Budapeszt

Zawód, zajęcie

poeta

Narodowość

węgierska

podpis

János Arany (węg. Arany János, ur. 2 marca 1817 w Nagyszaloncie; zm. 22 października 1882 w Budapeszcie) – węgierski poeta[1][2], ojciec poety László Aranyego[3].

Życiorys

Arany pochodził ze zubożałej szlachty węgierskiej[1]. Uczył się w kolegium kalwińskim w Debreczynie[4]. Początkowo pracował jako nauczyciel, aktor i notariusz[2]. Poślubił córkę adwokata Juliannę Ercsey[4]. W roku 1846 debiutował swoim pierwszym poematem pt. Śmierć Budy i odniósł od razu duży sukces. W tym samym roku napisał też pierwszą część trylogii Toldi[1] (jego główne dzieło), za którą otrzymał nagrodę Kisfaludyego. Toldi opowiada historię bohatera z ludu, Miklósa Toldiego[5], trafiając tym samym w ówczesnego ducha czasu, budzącej się węgierskiej świadomości narodowej. Epos ten został oparty na wierszowanej kronice Pétera Ilosvai Selymesa z XVI wieku[1]. Inspiracją dla Aranya był János vitéz Petőfiego[5]. Epos składa się z dwunastu pieśni[5] i ma 1688 wersów[5]. By wyrazić swe poparcie dla węgierskiej rewolucji 1848, Arany napisał patriotyczne wiersze[6].

W latach 1848-1849 był współredaktorem periodyku propagandowego „Nep Baratja”[6].

Po klęsce rewolucji euforia ustąpiła miejsca pesymizmowi[1]. W 1854 r. napisał drugą część trylogii Zmierzch Toldiego[5], a w 1879 r. trzecią – Miłość Toldiego. W okresie tym zajmował się głównie liryką i epiką, które tworzyły dla niego związek między przekazywaną ustnie poezją ludową i abstrakcyjnym językiem sztuki.

Poematy Jánosa Aranya (Kevehaza, Sąd Boży, Wallijscy bardowie) tłumaczył na język polski Antoni Lange.

Przypisy

  1. a b c d e Janos Arany, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-10-27] (ang.).
  2. a b Arany János, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-10-27].
  3. Arany László, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 16.
  4. a b Arany János, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 14.
  5. a b c d e János Arany. mek.oszk.hu. [dostęp 2016-11-04]. (ang.).
  6. a b Arany János, [w:] Bożena Chicińska (red.), Mały Słownik Pisarzy Węgierskich, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977, s. 15.

Bibliografia

  • László Kálmán Nagy, Węgierski romantyzm na tle literatury polskiej XIX wieku.

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się