| stan | |||||
| 29. stan od 28 grudnia 1846 | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: The Song of Iowa | |||||
| Dewiza: Our liberties we prize and our rights we will maintain | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
US-IA | ||||
| Gubernator |
Kim Reynolds (R) | ||||
| Powierzchnia |
145 746 km²[1] | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
21,90 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Iowa (ⓘwymowa:/ˈaɪ.əwə/) – stan w centralnej części Stanów Zjednoczonych. Jego granice wyznaczają rzeki Missisipi (na wschodzie), oraz Missouri i Big Sioux (na zachodzie).
Całe terytorium stanu zajmują rozległe równiny. Położony w centrum tzw. pasa kukurydzianego, jest największym w kraju producentem wieprzowiny i kukurydzy[3].
Liczy 3,2 mln mieszkańców, z czego ponad 700 tys. zamieszkuje obszar metropolitalny stolicy Des Moines.
Stał się 29. stanem w 1846 roku. Jego nazwa wywodzi się od rdzennych Amerykanów Ioway, którzy niegdyś zamieszkiwali ten region[4].
Pierwsi Europejczycy dotarli do terytorium przyszłego stanu Iowa w 1673. Byli to francuscy odkrywcy Louis Jolliet i Jacques Marquette. Do 1763 terytorium formalnie należało do Francji, będąc częścią Luizjany. Następnie do 1800 należało do Hiszpanii, potem do 1803 powróciło do Francji, by w końcu przejść w ręce Stanów Zjednoczonych w wyniku zakupu Luizjany. Pierwsi amerykańscy osadnicy oficjalnie przybyli na terytorium stanu w 1833. Stan został przyjęty do Unii 28 grudnia 1846[5]. W latach czterdziestych XIX wieku zaczęli napływać niemieccy imigranci, którzy z czasem stali się największą grupą migrantów w stanie[6].
Graniczy z Minnesotą na północy, Wisconsin i Illinois na wschodzie, na południu z Missouri, oraz z Nebraską i Dakotą Południową na zachodzie[4]. Jako stan Środkowego Zachodu, tworzy pomost między lasami na wschodzie i łąkami wysokich równin preriowych na zachodzie. Jej łagodnie pofałdowany krajobraz wznosi się powoli, gdy rozciąga się na zachód od rzeki Missisipi, która stanowi jego całą wschodnią granicę[7].
Na terenie stanu Iowa znajdują się 942 miasta (city), w tym 3 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 42 powyżej 10 000 mieszkańców, a 274 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[8].
Lista miast zamieszkanych przez 5000 lub więcej osób (2021 r.)[8]:
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Iowa liczy 3 190 369 mieszkańców, co oznacza wzrost o 144 014 (4,7%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[9]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,9% populacji, 23,1% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 49,8% ludności stanu stanowią kobiety[10].
Najpowszechniej używanymi językami są[11]:
Według danych z 2021 roku, 84,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (83% nie licząc Latynosów), 6,8% było rasy mieszanej, 3,6% to Afroamerykanie lub czarnoskórzy Amerykanie, 2,4% to Azjaci, 0,5% to rdzenna ludność Ameryki, 0,15% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 6,6% ludności stanu[12].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (31,3%), irlandzkiego (12,7%) i angielskiego (10,4%). Istnieją także duże grupy osób pochodzenia: meksykańskiego (153,9 tys.), „amerykańskiego” (139,4 tys.), norweskiego (132,2 tys.), holenderskiego (106,7 tys.), szwedzkiego (67,3 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (64,2 tys.), włoskiego (57,8 tys.), afrykańskiego lub arabskiego (55,6 tys.), francuskiego (55,2 tys.), czeskiego (49,1 tys.), europejskiego (48,6 tys.), duńskiego (43,9 tys.) i polskiego (37 tys.)[12].
.JPG)
Dane z 2014 r.[13]:
Największe wyznania religijne w stanie obejmują katolicyzm (18%) i luteranizm (14%)[17][13]. We wschodniej części stanu znajdują się dwa skupiska amiszów obejmujące około 8 tys. wyznawców[17][16].
Iowa jest stanem rolniczym gdzie 85% gruntów wykorzystywanych jest w celach rolniczych. Głównym źródłem dochodu z hodowli w stanie są świnie, zaraz za nimi plasuje się bydło mięsne – a Iowa hoduje więcej świń niż jakikolwiek inny stan. To także lider w produkcji mleka, kurczaków i jaj. Iowa prowadzi również w kraju pod względem uprawy kukurydzy i jest liderem w produkcji soi[4].
Przetwórstwo żywności jest największym przemysłem produkcyjnym w The Hawkeye State. Iowa ma jeden z największych młynów zbożowych w kraju i największy zakład przetwórstwa popcornu. Na drugim miejscu plasuje się produkcja maszyn – zwłaszcza maszyn rolniczych i budowlanych, a także sprzętu AGD[4].
Iowa jest największym producentem etanolu i biodiesla jako paliwo w kraju i ma około jednej czwartej całkowitej zdolności produkcyjnej etanolu w USA[18].
Większość energii elektrycznej w stanie pochodzi ze źródeł odnawialnych, prawie w całości z wiatru. Stan jest drugim po Teksasie największym producentem energii wiatrowej w kraju. Posiada znaczne zasoby węgla, a jego wydobycie zakończono w latach 90. XX wieku[18].
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
