Imre Kertész (ur. 9 listopada 1929 w Budapeszcie, zm. 31 marca 2016 tamże[1][2]) – węgierski pisarz żydowskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2002[3].
Życiorys
Urodził się w rodzinie żydowskiej. W 1944 w wieku 15 lat został wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, później przeniesiony do Buchenwaldu[3]. Cała jego rodzina – oprócz matki – zginęła w czasie wojny. Doświadczenia te wywarły decydujący wpływ na jego późniejszą twórczość.
W 1945 powrócił na Węgry, gdzie od 1948 pracował jako dziennikarz w gazecie „Világosság”. Z pracy został zwolniony w 1951 roku, gdy czasopismo stało się oficjalnym organem węgierskiej partii komunistycznej. Potem pracował m.in. w służbach prasowych Ministerstwa Przemysłu, skąd również go zwolniono w 1953 roku. Od tego czasu poświęcił się głównie pisaniu i wykonywaniu tłumaczeń. W latach 50. i 60. tłumaczył z niemieckiego (Nietzsche, Freud, Hofmannsthal, Schnitzler, Roth, Wittgenstein i Canetti).
Kertész mieszkał wraz z żoną w Berlinie.
Los utracony
W latach 70. napisał powieść Los utracony, w której opisał doświadczenia chłopca w nazistowskich obozach koncentracyjnych: w Auschwitz, w Buchenwaldzie i podobozie mieszczącym się w Zeitz.
W 2005 książka doczekała się filmowej adaptacji pod tym samym tytułem. Reżyserii podjął się węgierski operator, pracujący również za granicą, Lajos Koltai.
Los utracony oraz dwie kolejne powieści Fiasko i Kadysz za nienarodzone dziecko stanowią tzw. „trylogię ludzi bez losu”.
Nagrody i wyróżnienia
Był laureatem wielu nagród literackich – zarówno węgierskich, jak i zagranicznych, m.in. Brandenburger Literaturpreis (1995), Leipziger Buchpreis (1997) oraz WELT-Literaturpreis (2000).
W 2002 otrzymał literacką Nagrodę Nobla „za pisarstwo, które wynosi doświadczenia jednostki ponad przeciwieństwa brutalnej historii”.
W 2014 roku otrzymał najwyższe węgierskie odznaczenie – Wielki Krzyż Orderu św. Stefana.
Dzieła
- 1975: Los utracony (Sorstalanság)
- 1977: A nyomkereső
- 1988: Fiasko (A kudarc)
- 1990: Kadysz za nienarodzone dziecko (Kaddis a meg nem született gyermekért)
- 1991: Angielska flaga (Az angol lobogó)
- 1992: Dziennik galernika (Gályanapló)[4]
- 1993: A holocaust mint kultúra[4]
- 1993: Jegyzõkönyv[5]
- 1997: Ja, inny. Kronika przemiany (Valaki más: a változás krónikája)[6]
- 1998: A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt[7]
- 2001: Język na wygnaniu (A száműzött nyelv)[8]
- 2003: Likwidacja (Felszámolás)[9]
- 2006: Dossier K. (K. dosszié)[10]
- 2008: Európa nyomasztó öröksége[11]
- 2011: Mentés másként[12]
- 2014: Ostatnia gospoda. Zapiski (A végső kocsma)[13]
Przypisy
- ↑ Nobel literature laureate Imre Kertesz dies at 86. The Seattle Times. [dostęp 2016-03-31]. (ang.).
- ↑ Imre Kertesz nie żyje (www.tvn24.pl). serwis TVN24. [dostęp 2016-03-31].
- ↑ a b Imre Kertész. Pisarz, który nie chciał zapomnieć o Auschwitz [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-04-25] .
- ↑ a b Kertész Imre, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-04-25] .
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., Jegyzőkönyv, Budapest: Magvető, 1993, ISBN 963-14-1952-5, OCLC 32431584 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., Valaki más : a változás krónikája, Budapest: Magvető, 1997, ISBN 963-14-2073-6, OCLC 39735142 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., A gondolatnyi csend, amíg a kivégzőosztag újratölt : monológok és dialógok, Budapest: Magvető, 1998, ISBN 963-14-2107-4, OCLC 46515265 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., A száműzött nyelv, wyd. 3. kiad, Budapest: Magvető, 2001, ISBN 963-14-2268-2, OCLC 50761791 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., Felszámolás : regény, Budapest: Magvető, 2003, ISBN 963-14-2333-6, OCLC 53352752 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., K. dosszié, Budapest: Magvető, 2006, ISBN 963-14-2498-7, OCLC 70249726 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., Európa nyomasztó öröksége, Budapest: Magvető, 2008, ISBN 978-963-14-2657-1, OCLC 301886718 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertesz ImreI., Mentes maskent : feljegyzesek, 2001-2003, Budapest: Magvetö, 2011, ISBN 978-963-14-2951-0, OCLC 758437353 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
- ↑ ImreI. Kertész ImreI., A vegső kocsma, Budapest 2014, ISBN 978-963-14-2773-8, OCLC 893897225 [dostęp 2022-04-25] .brak strony (książka)
.jpg)
