Hideki Shirakawa (jap. 白川 英樹 Shirakawa Hideki; ur. 20 sierpnia 1936 w Tokio) – japoński chemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 2000. Nagrodę otrzymał wspólnie z Alanem Heegerem i Alanem MacDiarmidem za odkrycie i wkład w rozwój badań polimerów przewodzących.
Życiorys
Hideki Shirakawa urodził się w Tokio, jako trzecie z pięciorga dzieci lekarza oraz córki kapłana w buddyjskiej świątyni. Ze względu na charakter pracy ojca, przeprowadzali się kilkakrotnie, by w 1944 roku osiąść w Takayama na Honsiu, rodzinnej miejscowości matki[1]. W 1957 Hideki Shirakawa rozpoczął studia w Tokyo Institute of Technology, ukończył je w 1966 roku uzyskując stopień doktora inżynierii[1].
W 1966 roku rozpoczął pracę w Instytucie Nauk o Materiałach na Uniwersytecie Tsukuba. W 1982 roku został tam profesorem chemii[2].
Od 1966 roku prowadził badania nad poliacetylenem, w celu opisania mechanizmu polimeryzacji przy użyciu katalizatora Zieglera-Natty. Uzyskiwany produkt miał zazwyczaj postać czarnego proszku, jednakże podczas syntezy wykonanej przez stażystę jesienią 1967 roku, zamiast proszku powstała srebrzysta folia [1]. Przyczyną była znacznie większa ilość użytego katalizatora, Hideki Shirakawa przypuszczał, że w instrukcji przekazanej stażyście popełnił literówkę i napisał mol zamiast mmol. Błąd ten spowodował znaczny wzrost szybkości reakcji i natychmiastową polimeryzację acetylenu na powierzchni katalizatora w postaci folii [1].
W 1976 roku Hideki Shirakawa wyjechał na rok na Uniwersytet Pensylwanii, aby współpracować z Alanem MacDiarmidem i Alanem Heegerem, których zainteresowały właściwości poliacetylenu otrzymanego przez Shirakawę. Wystawiali polimer na działanie par jodu i bromu, aby otrzymać materiał domieszkowany tymi pierwiastkami. Podczas jednej z takich prób przewodnictwo wzrosło 10 milionów razy, natychmiast po dodaniu bromu, co doprowadziło do zniszczenia sondy pomiarowej [1].
W 2000 roku Hideki Shirakawa, wraz z Alanem MacDiarmidem i Alanem Heegerem otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie i badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny[2].
Został odznaczony, między innymi, japońskim Orderem Kultury w 2000 roku.
Przypisy
- ↑ a b c d e Hideki Shirakawa Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-07-29]. (ang.).
- ↑ a b Shirakawa Hideki, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-07-29] (ang.).
Linki zewnętrzne
- Strona oficjalna. ims.tsukuba.ac.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-21)]. (jap.).
- Artykuł o polimerach przewodzących i laureatach Nagrody Nobla z chemii w 2000 roku. serwisy.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-21)].
- Uniwersytet Tsukuba. ims.tsukuba.ac.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-05)]. (ang.).
XX wiek |
- 1901: van ’t Hoff
- 1902: Fischer
- 1903: Arrhenius
- 1904: Ramsay
- 1905: Baeyer
- 1906: Moissan
- 1907: Buchner
- 1908: Rutherford
- 1909: Ostwald
- 1910: Wallach
- 1911: Skłodowska-Curie
- 1912: Grignard, Sabatier
- 1913: Werner
- 1914: Richards
- 1915: Willstätter
- 1918: Haber
- 1920: Nernst
- 1921: Soddy
- 1922: Aston
- 1923: Pregl
- 1925: Zsigmondy
- 1926: Svedberg
- 1927: Wieland
- 1928: Windaus
- 1929: Harden, von Euler-Chelpin
- 1930: Fischer
- 1931: Bosch, Bergius
- 1932: Langmuir
- 1934: Urey
- 1935: F. Joliot-Curie, I. Joliot-Curie
- 1936: Debye
- 1937: Haworth, Karrer
- 1938: Kuhn
- 1939: Butenandt, Ružička
- 1943: de Hevesy
- 1944: Hahn
- 1945: Virtanen
- 1946: Sumner, Northrop, Stanley
- 1947: Robinson
- 1948: Tiselius
- 1949: Giauque
- 1950: Diels, Alder
- 1951: McMillan, Seaborg
- 1952: Martin, Synge
- 1953: Staudinger
- 1954: Pauling
- 1955: du Vigneaud
- 1956: Hinshelwood, Siemionow
- 1957: Todd
- 1958: Sanger
- 1959: Heyrovský
- 1960: Libby
- 1961: Calvin
- 1962: Perutz, Kendrew
- 1963: Ziegler, Natta
- 1964: Hodgkin
- 1965: Woodward
- 1966: Mulliken
- 1967: Eigen, Norrish, Porter
- 1968: Onsager
- 1969: Barton, Hassel
- 1970: Leloir
- 1971: Herzberg
- 1972: Anfinsen, Moore, Stein
- 1973: Fischer, Wilkinson
- 1974: Flory
- 1975: Cornforth, Prelog
- 1976: Lipscomb
- 1977: Prigogine
- 1978: Mitchell
- 1979: Brown, Wittig
- 1980: Berg, Gilbert, Sanger
- 1981: Fukui, Hoffmann
- 1982: Klug
- 1983: Taube
- 1984: Merrifield
- 1985: Hauptman, Karle
- 1986: Herschbach, Lee, Polanyi
- 1987: Cram, Lehn, Pedersen
- 1988: Deisenhofer, Huber, Michel
- 1989: Altman, Cech
- 1990: Corey
- 1991: Ernst
- 1992: Marcus
- 1993: Mullis, Smith
- 1994: Olah
- 1995: Crutzen, Molina, Rowland
- 1996: Curl Jr., Kroto, Smalley
- 1997: Boyer, Walker, Skou
- 1998: Kohn, Pople
- 1999: Zewail
- 2000: Heeger, MacDiarmid, Shirakawa
|
---|
XXI wiek |
- 2001: Knowles, Noyori, Sharpless
- 2002: Wüthrich, Fenn, Tanaka
- 2003: Agre, MacKinnon
- 2004: Ciechanower, Herszko, Rose
- 2005: Chauvin, Grubbs, Schrock
- 2006: Kornberg
- 2007: Ertl
- 2008: Shimomura, Chalfie, Tsien
- 2009: Ramakrishnan, Steitz, Jonath
- 2010: Heck, Negishi, Suzuki
- 2011: Szechtman
- 2012: Kobilka, Lefkowitz
- 2013: Karplus, Levitt, Warshel
- 2014: Betzig, Hell, Moerner
- 2015: Lindahl, Modrich, Sancar
- 2016: Feringa, Sauvage, Stoddart
- 2017: Dubochet, Frank, Henderson
- 2018: Arnold, Smith, Winter
- 2019: Goodenough, Whittingham, Yoshino
- 2020: Charpentier, Doudna
- 2021: List, MacMillan
- 2022: Bertozzi, Meldal, Sharpless
- 2023: Bawendi, Brus, Jekimow
|
---|
Identyfikatory zewnętrzne: