Herody – ludowe przedstawienia bożonarodzeniowe odgrywane przez grupy kolędnicze, podobne do jasełek. Treść przedstawienia opiera się na fragmencie Ewangelii (Mt 2, 16-19) opisującym rzeź niewiniątek i śmierć króla Heroda Wielkiego. Główny wątek dramatyczny ma cechy moralitetu – ukazuje walkę dobra (anioł) ze złem (diabeł). Despotyczny Herod skazany jest na wieczne potępienie i poddany dwóm egzekucjom: śmierć zabiera jego ciało, a diabeł duszę. W niektórych regionach Polski do wątku głównego dodawane były wątki fakultatywne, np. humorystyczne sceny z Żydem i Turkiem lub wizytę u Heroda Trzech Króli.
Schemat głównego wątku:
przedstawienie Heroda (dokonane przez marszałka lub kogoś z jego świty),
autoprezentacja Heroda,
wiadomość o narodzinach Chrystusa (podana przez Trzech Królów, albo kogoś ze świty Heroda),
przesłuchanie Żyda o miejscu narodzenia Mesjasza,
wydanie rozkazu zabicia wszystkich niemowląt płci męskiej,
nakłanianie Heroda do zmiany decyzji (anioł lub syn Heroda),
zapowiedź śmierci Heroda (anioł, w niektórych regionach Turek),
pojawienie się śmierci i diabła oraz próba wykupienia się Heroda od śmierci,
śmierć Heroda i spór między diabłem i śmiercią o jego duszę.
Bibliografia
Wojciech Kaczmarek, Herody [w:] Encyklopedia katolicka, tom 6, Lublin 1993 ISBN 83-86668-06-7
Zofia Cieśla-Reinfussowa, Herody, "Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie", t. 12, Kraków 1995.