| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
konstruktor lotniczy |
| Alma Mater | |
Henri Marie Jean Gustave Coandă (ur. 7 czerwca 1886 w Bukareszcie, zm. 25 listopada 1972 tamże) – rumuński inżynier i konstruktor lotniczy. Coandă był jednym z pionierów lotnictwa, odkrywcą efektu przylegania płynu (ciecz lub gaz) do powierzchni (tzw. efekt Coandy), wymienia się go również jako konstruktora pierwszego samolotu odrzutowego.
Urodził się jako syn generała Constantina Coandy i Aidy Danet w Bukareszcie. Po trzech latach szkoły średniej w Bukareszcie (Liceul Sf. Sava), kontynuował naukę w liceum wojskowym w Jassach, które ukończył w 1903 roku ze stopniem sierżanta[1]. Naukę kontynuował w Bukareszcie w akademii wojskowej (Școala de ofițeri de artilerie, geniu și marină)[1], w Niemczech, w Wyższej Szkole Technicznej w Charlottenburgu, gdzie w 1907 otrzymał stopień podporucznika artylerii, i przez rok w Belgii. W 1908 roku powrócił do Rumunii, lecz w 1909 roku podjął studia we Francji na nowo powstałej Wyższej Szkole Inżynierów Lotniczych (École Nationale Superieure d’Ingenieurs en Construction Aeronautique) w Paryżu, którą ukończył w 1912 roku[2].
W 1910 roku skonstruował samolot znany jako "Coandă 1910", który zademonstrował publicznie na 2. Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu[2]. Miał być to pierwszy samolot odrzutowy, napędzany energią gazów wylotowych i rozbić się po starcie na skutek utraty kontroli podczas swojego pierwszego lotu 16 grudnia 1910 roku[2]. Istnieją wątpliwości, czy Coandă do swego samolotu, który w miejsce śmigła miał turbinę[3], rzeczywiście przewidywał wtrysk paliwa (płomień wylotowy ogarniał by pilota i kadłub[4], zbudowany z drewna[3]), oraz czy samolot ten kiedykolwiek latał[4].
Przy okazji eksperymentów ze swoim samolotem odkrył nowy efekt aerodynamiczny nazwany później efektem Coandy, który opatentował w 1934[2]. Na jego podstawie zaprojektował m.in. efektywną pompę powietrzną[5].
W latach 1911–1914 pracował jako dyrektor techniczny zakładów lotniczych Bristol Aeroplane Company w Wielkiej Brytanii, gdzie zaprojektował kilka samolotów Bristol-Coandă[2]. W 1914 roku powrócił do Francji, gdzie został wcielony do 22 pułku artylerii podczas I wojny światowej; od 1916 służył w lotnictwie, w jednostkach współpracy z artylerią, równocześnie konstruując samoloty[2]. W tym okresie zaprojektował samolot rozpoznawczy, sanie z napędem odrzutowym i aerodynamiczny pociąg[1].
W latach 1918-1923 przebywał w Rumunii; po ponownym przyjeździe do Francji, w latach 1923-28 wraz z Louisem Blériot opracował system budowy prefabrykowanych domków jednorodzinnych; w 1928 zaprojektował też wielki dom mieszkalny dla 3500 osób o konstrukcji odpornej na trzęsienia ziemi[2]. W czasie II wojny światowej przebywał we Francji. W 1942 otrzymał od Niemców zamówienie na opracowanie napędu do sań motorowych i wykonał badania nad kierowaniem ciągu z wykorzystaniem efektu swojego imienia. Projekt został ostatecznie wstrzymany po roku[5]. Po wojnie pracował m.in. nad urządzeniami odsalającymi wodę morską i podgrzewaczami wykorzystującymi energię słoneczną[6].
W 1969 roku powrócił do Rumunii i osiadł w Bukareszcie, gdzie podjął pracę jako dyrektor instytutu naukowego INCREST[1]. W 1970 mianowany członkiem Akademii Nauk Rumunii. Coandă zmarł w Bukareszcie 25 listopada 1972 roku. Jego dom przekształcono w muzeum akademii nauk[2].
Upamiętnia go m.in.:
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.
