Harpokrates (stgr. Ἁρποκράτης Harpokrátēs) – egipsko-greckie bóstwo popularne w świecie śródziemnomorskim w okresie hellenistycznym i rzymskim. Jedna z postaci Horusa, przedstawianego w postaci dziecka jako syn Ozyrysa i Izydy[1].
Stanowił jedną z wielu odmian Haroerisa, czyli Wielkiego (Starego) Horusa, wykreowanego w I Okresie Przejściowym w próbie zharmonizowanego połączenia różnych wcześniejszych przedstawień tego bóstwa[2]. Jego imię ḥr p3 ẖrd[3], znaczyło dosłownie „Horus Dziecię”. Przedstawiano go z dziecięcym lokiem nad uchem i palcem na ustach, wyłaniającego się z lotosu jako „dziecię słoneczne”. Cześć oddawano mu przede wszystkim w Edfu[4].
Wraz z Sarapisem i Izydą należał później do tzw. triady aleksandryjskiej[5]. Jego imię powstało wskutek zhellenizowania egipskiego Har-pa-chered[6]. Podobnie jak pierwowzór uważany był za potomka Izydy[a] i Ozyrysa oraz identyfikowany ze wschodzącym słońcem i przedstawiany jako małe dziecko ze wskazującym palcem prawej ręki na ustach[7]. Ten typowo dziecięcy gest[b] późniejsi interpretatorzy grecko-rzymscy tłumaczyli jako symbol milczenia, co dało podstawę mylnemu zrozumieniu istoty bóstwa uznanego za personifikację[8]. Natomiast dla Egipcjan, w postaci dziecka – bliskiego początkowi bytu, stanowiło ono symbol rozwoju i stawania się, jako młodzieńcze bóstwo słońca bądź prapoczątku. Wskazuje się jednak, iż Harpokrates mógł przyjmować również postać bóstwa kwiatu lotosu – Nefertuma, także czczonego przez Egipcjan jako słoneczne dziecię[9].
W świecie rzymskim Harpokrates, który nie zachował prawie nic ze swego charakteru solarnego[10], cieszył się szczególną popularnością jako bóg płodności, pomyślności i urodzaju oraz – ze względu na swe przedstawienia – jako personifikacja milczenia i dotrzymywania tajemnic[11]. Zachowały się liczne przedstawiające go figurki, często pełniące funkcję amuletów[12], zapewniających siłę strzeżenia i zachowania tajemnicy[8]. W rozpowszechnionej wśród Rzymian modzie na noszenie pierścieni z wyobrażeniami bóstw egipskich, według Pliniusza częste były też wizerunki Harpokratesa[13].
|
Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.
Zawartość tej strony pochodzi stąd.