Gospodarka Malty
Ilustracja
Dzielnica przemysłowa Valletty
Informacje ogólne
Waluta

euro

Bank centralny

Central Bank of Malta

Rok podatkowy

rok kalendarzowy

Organizacje gospodarcze

UE, OECD, WTO

Dane statystyczne
PKB (nominalny)

US$ 10,46 mld (2015)

PKB (ważony PSN)

US$ 16,32 mld (2016)

PKB per capita

US$ 37 900 (2016)

Wzrost PKB

4,1% (2016)

Struktura PKB

usługi (87,2%),
przemysł (11,4%),
rolnictwo (1,4%) (2015)

Inflacja

0,2% (2021)[1]

Wymiana handlowa
Eksport

US$ 2,915 mld (2015)

Towary eksportowane

maszyny, paliwa i pochodne ropy naftowej, produkty farmaceutyczne, książki i gazety, produkty przemysłu lotniczego, zabawki i sprzęt sportowy

Główni partnerzy

Niemcy (13,3%), Francja (10,2%), Hongkong (7,4%), Singapur (7,3%), Wielka Brytania (6,4%), Stany Zjednoczone (5,8%), Włochy (5,6%), Japonia (4,7%) (2015)

Import

US$ 4,479 mld (2016)

Towary importowane

paliwa i produkty ropopochodne, maszyny, produkty przemysłu lotniczego, tworzywa sztuczne i towary średnio przetworzone, pojazdy i części zamienne

Główni partnerzy

Włochy (23%), Holandia (8,4%), Wielka Brytania (7,5%), Niemcy (6,8%), Kanada (6,1%), Chiny (4,1%), Francja (4%) (2015)

Zatrudnienie
Siła robocza

201 600 (2016)

Struktura zatrudnienia

usługi (80%),
przemysł (18,3%)
rolnictwo (1,7%) (2015)

Stopa bezrobocia

3,5% (2019)

Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa

15,9% (2014)

Współczynnik Giniego

27,7 (2014)

Wskaźnik rozwoju społecznego

0.829 – bardzo wysoko rozwinięty (2013)[2]

Finanse publiczne
Dług publiczny

62,6% PKB (2016)

Deficyt budżetowy

-1,1% PKB (2016)

Przychody budżetowe

US$ 4,288 mld (2016)

Wydatki budżetowe

US$ 4,401 mld (2016)

Gospodarka Malty należy do najmniejszych na świecie pod względem wyników makroekonomicznych[3]. Opiera się przede wszystkim na wykorzystywaniu dogodnego położenia geograficznego i wysokiej produktywności siły roboczej. Głównymi gałęziami gospodarki są handel zagraniczny, produkcja (głównie elektroniki), usługi finansowe i turystyka[4].

Malta jest krajem rozwiniętym[5][6] o bardzo wysokim wskaźniku rozwoju społecznego[2], dobrej jakości życia (w rankingu plasuje się pomiędzy Niemcami, Słowenią a Wielką Brytanią)[7] i wysokim wskaźniku zadowolenia z życia (14 miejsce na świecie)[8][9].

Jest członkiem Unii Europejskiej oraz kilkunastu organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE i Wspólnoty Narodów. Obowiązującą walutą jest euro. Językami urzędowymi są maltański i angielski.

Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11]. Bezrobocie na Malcie w listopadzie 2019 roku wynosiło 3,5%[12] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]). Inflacja w połowie 2021 była na poziomie 0,2%, jest to drugi najlepszy wynik w Unii Europejskiej[1].

Malta Stock Exchange to maltańska giełda papierów wartościowych[14], będąca członkiem Światowej Federacji Giełd skupiającej najbardziej rozwinięte giełdy świata[15].

Głównym ośrodkiem targowo-wystawienniczym jest Malta Fairs & Conventions Centre(inne języki).

Malta jest drugim najbezpieczniejszym państwem na świecie, jeśli chodzi o prawdopodobieństwo wystąpienia klęski żywiołowej[16][17], a także jednym z najbezpieczniejszych państw dla turystów[18][19]. Malta została uznana jako drugie najlepsze państwo na świecie dla osiedlenia[20] oraz dziesiąte na świecie miejsce na emeryturę w rankingu International Living 2017[21][22] oraz 13 miejsce w rankingu Global Finance(inne języki) 2018[23].

Na Malcie funkcjonuje Międzynarodowy Instytut Prawa Morskiego(inne języki) (ang. International Maritime Law Institute) – agencja ONZ oraz Międzynarodowy Instytut Sprawiedliwości i Praworządności(inne języki) (ang. International Institute for Justice and the Rule of Law).

Historia

Tradycyjnie dwiema najważniejszymi gałęziami gospodarki były produkcja tekstyliów oraz przemysł stoczniowy[4]. Do lat 60. XX wieku jednym z filarów maltańskiej gospodarki była stała obecność baz Royal Navy na wyspie[24]. Jednak już od lat 50. brytyjska armia i marynarka wojenna zaczęły opuszczać kolejne bazy wojskowe[24]. Po uzyskaniu przez kraj niepodległości w 1963 i w miarę postępowania globalizacji, produkcja stoczniowa i przemysł lekki stały się nieopłacalne[4].

Od lat 70. XX wieku kolejne rządy wykorzystują dobrą znajomość języka angielskiego wśród obywateli i wysokie kwalifikacje lokalnej siły roboczej do przeorientowania gospodarki w stronę bardziej zyskownych przedsięwzięć, przede wszystkim w branży turystycznej i produkcji półprzewodników[4]. Początkowo rząd maltański silnie stymulował gospodarkę za pomocą inwestycji bezpośrednich, interwencjonizmu państwowego oraz finansowania dużych przedsiębiorstw należących do skarbu[24]. W końcu lat 90. nastąpiła prywatyzacja wielu państwowych firm i od tego czasu Malta przeszła w całości na model gospodarki rynkowej[24]. Finałem zmian prawnych i organizacyjnych było wstąpienie Malty do Unii Europejskiej w 2004 roku[24].

Produkt krajowy brutto

W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na Malcie wzrósł o 92,5%, od 5.142.100.000 euro (5.142 mln euro / 5,1 mld euro) do 9.898.000.000 euro (9.898 mln euro / 9,9 mld euro)[25].

Rok[25] PKB
mln (€) 		różnica
(%)
2005 5.142 –
2006 5.386 +4,75
2007 5.758 +6,90
2008 6.129 +6,44
2009 6.139 +0,16
2010 6.599 +7,51
2011 6.834 +3,56
2012 7.160 +4,76
2013 7.631 +6,58
2014 8.433 +10,51
2015 9.276 +9,99
2016 9.898 +6,71

W okresie ostatnich 12 lat (2005-2016), produkt krajowy brutto (PKB) na osobę (per capita) na Malcie wzrósł o 78,7%, od €12.700 do €22.700[25].

Rok[25] PKB per capita
(€) 		różnica
(%)
2005 12.700 –
2006 13.300 +4,72
2007 14.200 +6,77
2008 15.000 +5,63
2009 14.900 -0,76
2010 15.900 +6,71
2011 16.400 +3,14
2012 17.100 +4,27
2013 18.000 +5,26
2014 19.700 +9,44
2015 21.500 +9,14
2016 22.700 +5,58

Zatrudnienie

Bezrobocie na Malcie we wrześniu 2020 roku wynosiło 4,0%[26][27] (w 2016 roku wynosiło 4,6%[13]).

W 2022 roku wskaźnik zatrudnienia wynioósł 77.50%. Procent osób na bezrobociu długoterminowym wyniósł 1.20%[28].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Zarobki

Średnie dochody w 2010 roku wynosiły 21 446 euro na osobę, czyli blisko 5000 euro poniżej europejskiej średniej[10]. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja jednak fakt, że stawki podatków od osób fizycznych obowiązujące na Malcie należą do najniższych w Unii Europejskiej[10]. Stopa opodatkowania spółek na Malcie wynosi 35%; jednak zwrot wynosi zwykle równowartość 6/7 zapłaconego podatku, co daje średnią stawkę podatkową w wysokości 5%[11].

W 2019 roku, średni dochód rozporządzalny gospodarstwa domowego był najwyższy w statystycznym dystrykcie zachodnim(inne języki) i wynosił 32 754 euro, a najniższy w dystrykcie Gozo i Comino (22 867 euro). Wydatki per capita na tzw. „wybrane świadczenia” były najwyższe w Mdinie, Florianie, Santa Luċija i Vittoriosie. W tych miejscowościach wydatki na mieszkańca w każdym z nich przekroczyły 2000 euro. Tymczasem w Mellieħa, Munxar, Marsascala, St. Paul's Bay, Pembroke, Swieqi i Mtarfa takie wydatki na mieszkańca wynosiły mniej niż 900 euro. NSO stwierdziło, że wzrosty odnotowano we wszystkich gałęziach przemysłu w regionie Malty, z wyjątkiem rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa i nieruchomości[29].

Turystyka

 Zobacz też: Atrakcje turystyczne Malty.

Liczba turystów

W 2010 roku Maltę odwiedziło ponad 1,34 mln turystów[30], w 2011 roku – ponad 1,42 mln turystów, natomiast w 2012 roku – 1,45 mln turystów[31]. W 2013 roku kraj ten odwiedziło prawie 1,6 mln turystów (9,6% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[32]. Na podstawie danych maltańskiego urzędu statystycznego – National Statistics Office Malta, w 2014 roku Maltę odwiedziło prawie 1,7 mln turystów (6,8% więcej niż w roku poprzednim)[33]. W 2015 roku Maltę odwiedziło 1,8 mln turystów (6% więcej niż w roku poprzednim)[34], generując dla niej przychody na poziomie 1,4 mld dolarów[35]. W 2016 roku Maltę odwiedziło prawie 2 miliony turystów[36], natomiast w 2017 roku – 2,3 mln turystów (15,7% więcej niż w roku poprzednim), generując przychody na poziomie 1,7 mld dolarów[37]. W 2018 roku kraj ten odwiedziło 2,6 mln turystów (14,3% więcej niż w roku poprzednim)[30] natomiast w 2019 roku kraj ten odwiedziło ponad 2,7 mln turystów (5,9% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 1,9 mld dolarów[38]. Z powodu kryzysu spowodowanego przez COVID-19, w 2020 roku Maltę odwiedziło 658 567 turystów, o 76,1% mniej niż w 2019 roku[39].

Liczba turystów w latach 2010–2020.
Źródło: Światowa Organizacja Turystyki, National Statistics Office Malta

Statystyki roczne

Szczegółowe statystyki roczne[40]:

Rok Ilość turystów Z UE Poza UE Odpoczynek W interesach Z innych powodów[41] Nowi
turyści 		Przyjezdni
ponownie
2013[31] 1.582.153 1.316.781 265.372 1.341.044 118.049 123.060 1.085.403 496.750
2014[33] 1.689.809 1.417.237 272.572 1.435.055 130.173 124.582 1.158.649 531.161
2015[34] 1.791.422 1.533.920 257.502 1.518.857 127.938 144.627 1.246.052 545.370
2016[36] 1.988.447 1.691.055 274.873 1.691.193 136.770 137.965 1.374.317 591.611

Statystyki miesięczne

Szczegółowe statystyki miesięczne z 2015 roku[40]:

Miesiąc Ilość turystów Z UE Poza UE Odpoczynek W interesach Z innych powodów[41] Śr. ilość
dni pobytu
Styczeń[42] 74.280 61.163 13.118 63.093 8.437 2.751 8,1
Luty[43] 74.516 64.457 10.059 57.603 8.282 8.630 7,1
Marzec[44] 101.769 87.112 14.657 75.736 11.757 14.277 7,1
Kwiecień[45] 151.924 134.845 17.080 125.704 11.805 14.416 6,7
Maj[46] 177.203 155.306 21.897 153.104 11.160 12.939 6,9
Czerwiec[47] 183.765 158.271 25.494 158.198 13.446 12.122 7,4
Lipiec[48] 206.626 170.671 35.955 176.807 9.173 20.647 9,0
Sierpień[49] 246.485 215.716 30.769 220.776 5.682 20.027 9,6
Wrzesień[50] 192.550 162.429 30.121 169.108 11.867 11.574 8,4
Październik[51] 196.692 166.770 29.922 166.813 16.487 13.393 7,6
Listopad[52] 113.042 95.835 17.208 91.188 13.025 8.829 7,4
Grudzień[34] 72.568 61.346 11.222 60.728 6.818 5.022 8,4

Turyści według państw

Państwo[53] 2016 2017 2018 2019 2020
(Covid-19)
 Wielka Brytania 559 987 560 893 640 570 649 624 135 944
 Włochy 315 223 363 668 390 607 392 995 93 997
 Niemcy 156 786 193 033 226 966 211 546 72 470
 Francja 144 804 176 371 213,299 239 140 70 875
 Hiszpania 55 023 75 511 99 046 116 295 27 480
 Polska 70 563 89,335 96,362 104 228 40 647
 Belgia 41 759 73 429 70,191 70,886 19 015
 Holandia 52,642 64 000 57 355 59 528 14 702
 Irlandia 33 175 36 177 40 721 53 089 13 164
 Stany Zjednoczone 26 454 35 758 47 170 50 525 8 612
 Szwajcaria 40 504 44 065 45 572 48 954 9 794
 Australia 32 611 35 875 45 859 49 807 2 806
 Austria 24 319 29 624 39 029 33 251 11 667
 Węgry 20 998 26 875 28 394 37 576 9 683
 Skandynawia[54] 123 963 135 273 128 320 124 411 18 271
Pozostali 267 126 333 951 429 334 511 025 109 461

Finanse

Widok na wieżowiec Portomaso Business Tower

Malta m.in. ze względu na stabilność polityczną i gospodarczą, obecność wykwalifikowanej siły roboczej, strategiczne położenie geograficzne – w Europie, na szlaku do Afryki i Azji oraz biegłą znajomość języka angielskiego przez mieszkańców stała się międzynarodowo uznanym centrum finansowym[11][55]. W rankingu dotyczącym globalnych centrów finansowych – Global Financial Centres Index 2020, Malta uplasowała się na 73 miejscu wśród miast świata[56].

Rok Pozycja
2012 72[57]
2013 68[58]
2014 67[59]
2015 71[60]
2016 81[61]
2017 77[62]
2018 77[63]
2019 89[64]
2020 73[56]

Bankowość

Siedziba Banku Centralnego Malty w Vallettcie

System bankowy kraju jest silnie skoncentrowany: na wyspie działają jedynie cztery banki komercyjne, dwa z nich obsługują przeszło 90% wszystkich kredytów i rachunków oszczędnościowych Maltańczyków[4][65]. 1 stycznia 2008 Malta przystąpiła do strefy euro, tym samym Lira maltańska została zastąpiona przez wspólną europejską walutę[66]. Bankiem Centralnym Malty jest Central Bank of Malta.

Głównymi bankami komercyjnymi na Malcie są HSBC Bank Malta(inne języki) oraz Bank of Valletta(inne języki). Innymi bankami są: APS Bank(inne języki), FCM Bank Limited(inne języki), Lombard Bank(inne języki), MeDirect Bank Malta(inne języki) oraz szereg mniejszych banków(inne języki).

Handel zagraniczny

Według danych z Maltańskiego Biura Statystycznego w 2020 r. eksport z Malty osiągnął wartość 3,121.9 mln euro (spadek o 17% w porównaniu do 2019 r.). Import natomiast osiągnął 5,281.7 mln euro (spadek o 28,8%). W roku 2020 Malta zanotowała ujemne saldo o wysokości 2,159.8 mln euro.

W 2020 r. najważniejszymi partnerami eksportowymi Malty były Niemcy (13,6% wartości eksportu), Francja (7,5%), Włochy (5,3%), Singapur (4,7%), Hong Kong (4,3%), Japonia (4,1%) oraz Stany Zjednoczone (4,5%). Głównymi partnerami handlowymi pod względem importu były: Włochy (19,2% wartości importu), Wielka Brytania (7,5%), Chiny (7%), Niemcy (6,2%), Francja (6,2%) oraz Hiszpania (4,7%).

Na strukturę eksportu i importu towarów składają się: paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji, maszyny i środki transportu, artykuły rolno-spożywcze, chemiczne i farmaceutyczne oraz wyroby przemysłowe[67].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Przemysł produkcyjny

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Przemysł filmowy

Na Malcie rozwija się międzynarodowy przemysł filmowy[68]. Głównym studiem filmowym jest Mediterranean Film Studios.

Przemysł hazardowy

Dragonara Casino zimą

Na Malcie rozwinął się również przemysł hazardowy. Znajduje się tu kilka kasyn, największe to Oracle Casino, Portomaso Casino oraz Dragonara Casino[69][70] oraz szereg hazardowych portali internetowych, gier online i kasyn internetowych[71], w tym Betsson, Vera&John, Unibet Group, Bet-at-home.com, Mr Green, Tipico.

Rolnictwo

Wskutek ograniczonych zasobów słodkiej wody maltańskie rolnictwo zaspokaja zaledwie 20 procent zapotrzebowania mieszkańców na artykuły spożywcze. Choć na Malcie większość gruntów rolnych jest w rękach prywatnych, dekolektywizacja zaowocowała silnym rozdrobnieniem własności[72]. Ponadto większość pól uprawnych to niewielkie poletka tarasowe, uniemożliwiające szersze wykorzystanie maszyn w rolnictwie[72]. Sporym problemem jest także brak wystarczających zasobów słodkiej wody, koniecznej do nawadniania pól uprawnych w gorącym klimacie. Z tych powodów rolnictwo na wyspie jest stosunkowo słabo rozwinięte i skupia się na produkcji ziemniaków, pomidorów i brzoskwiń[72]. W ostatnich kilkunastu latach rośnie także produkcja wina i oliwy[73]. Około 1,5% mieszkańców pracuje w rolnictwie[74].

Przemysł winiarski

 Główny artykuł: Wina maltańskie.
Czerwone wino La Valette i maltańska bruschetta

Uprawę winorośli na Malcie rozpoczęli Fenicjanie około VIII w. p.n.e[75][76]. Nowoczesny przemysł winiarski powstał na początku XX wieku, kiedy to powstały winiarnie Marsovin i Emmanuel Delicata. Po wejściu Malty do Unii Europejskiej cła ochronne na import zostały uchylone, co zmusiło producentów do skupienia się na produkcji win jakościowych.

Popyt na wina maltańskie wzrasta. Niektóre z winiarni korzystają także z gron importowanych, by sprostać zapotrzebowaniu, a możliwość powiększania winnic jest ograniczona. Powierzchnia winnic, położonych głównie w północnych częściach wysp Malta i Gozo to ok. 500 ha[75]. W 2004 roku na wyspach wyprodukowano 70 000 hl wina. Roczne spożycie na osobę wynosiło wtedy 10,1 litra[77].

Wśród ponad trzydziestu szczepów uprawianych na wyspach maltańskich są m.in. plenne rodzime odmiany gellewza i mammolo (czerwone) oraz girgentina i gennarua (białe), które stanowią ok. 70% upraw[75][78]. Od lat 70. XX wieku uprawia się odmiany międzynarodowe (rozpowszechnione na wielu kontynentach), wśród nich chardonnay, merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc, syrah i petit verdot[79][80]. Metodą szampańską produkuje się musujące wino Cassar de Malte.

Według szacunków aż 90% wina wytwarzanego na Malcie jest sprzedawane na miejscu[78].

Rybołówstwo

Rybołówstwo na Malcie uprawiają głównie niewielkie, rodzinne firmy poławiające niewielkie ilości koryfen i tuńczyków na lokalne rynki[73]. W końcu lat 80. wokół wyspy zaczęły także powstawać farmy morskie hodujące m.in. labraksy i dorady, głównie na eksport[73]. Znaczenie akwakultury dla gospodarki Malty stale rośnie.

Energetyka

Wyspa nie posiada niemal żadnych bogactw naturalnych ani własnych źródeł energii, najwięcej energii elektrycznej dostarcza elektrownia Delimara(inne języki) opalana importowaną ropą naftową[4][81][73]. Część energii elektrycznej jest dostarczana z Włoch poprzez Malta–Sicily interconnector.

Przemysł wydobywczy

Jedną z niewielu rozwiniętych branż przemysłu wydobywczego na wyspie jest górnictwo wapienia[73]. Luzzu oil field(inne języki) to maltańskie pole naftowe.

Przemysł stoczniowy

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Parki technologiczne, naukowe i przemysłowe

Na Malcie istnieje szereg parków technologicznych, naukowych oraz przemysłowych, do głównych należą SmartCity Malta(inne języki) oraz kilkanaście innych. Większością tzw. Industrial Estates(inne języki) zarządza przedsiębiorstwo Malta Industrial Parks[82].

Nazwa[83] Ilość jednostek
gospodarczych 		Powierzchnia (m²) Współrzędne geograficzne Jednostka
administracyjna 		Uwagi
Attard Industrial Estate 21 48 404
Bulebel Industrial Estate 108 591 381 35°51′54,9″N 14°31′27,9″E/35,865250 14,524417
Ħal Far Industrial Estate 73 1 182 566 35°48′47,7″N 14°30′49,6″E/35,813250 14,513778 Birżebbuġa Znajduje się tu m.in. fabryka zabawek Playmobil Fun, z możliwością zwiedzania (Playmobil FunPark(inne języki)), a także tor wyścigowy Hal Far Race Track.
Kirkop Industrial Estate 69 338 35°50′51,2″N 14°29′03,3″E/35,847556 14,484250
Kordin Industrial Estate 101 259 903 35°52′47,7″N 14°30′28,5″E/35,879917 14,507917
Life Sciences Park (obok San Ġwann Industrial Estate) 11 000 35°54′10,1″N 14°28′23,1″E/35,902806 14,473083
Luqa Industrial Estate 148 90 832
Marsa Industrial Estate 113 487 597 35°52′10,6″N 14°29′35,2″E/35,869611 14,493111
Mosta Technopark 27 60 300 35°54′23,2″N 14°26′09,1″E/35,906444 14,435861
Mrieħel Industrial Estate 30 99 409 35°53′26,3″N 14°27′50,1″E/35,890639 14,463917 Birkirkara znajduje się tutaj m.in. browar Simonds Farsons Brewery. Park przemysłowy sąsiaduje z centrum biznesowym The Quad Business Centre, obejmującym 4 wysokościowce.
Safi Aviation Park 233 376
San Ġwann Industrial Estate 81 271 207 35°54′17,9″N 14°28′18,7″E/35,904972 14,471861
Ta’ Qali Crafts Village 40 105 000 35°53′25,7″N 14°25′02,9″E/35,890472 14,417472
Ta’ Dbieġi Crafts Village 28
Xewkija Industrial Estate 58 129 022 36°02′13,8″N 14°15′12,1″E/36,037167 14,253361

Emisja gazów cieplarnianych

Łączna emisja równoważnika dwutlenku węgla z Malty wyniosła w 1990 roku 2,52 Mt, z czego 2,352 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 6,453 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 411 kg. Na drugim miejscu była emisja metanu, ale w XXI w. przewyższyła ją emisja gazów fluorowanych. Po roku 1990 poziom emisji wszystkich gazów wahał się, osiągając maksymalne wartości w 1993 i 2012. W 2018 roku emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 1,506 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 3,485 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 82 kg. W emsji przez prawie cały czas największy udział miała energetyka, ale po 2014 jej udział zmalał do poziomu podobnego do emisji z transportu, która zwykle była na drugim miejscu[84].

Innowacyjność gospodarki

Na podstawie danych Światowego Forum Ekonomicznego, gospodarka w dużej mierze oparta innowacyjności[85], jednakże Malta przeznacza na ten cel jedynie 0,55% PKB[86].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Wyłączna strefa ekonomiczna

Istnieją rozbieżności odnośnie do morskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Według raportu Komisji Europejskiej, Malta nie ustanowiła wyłącznej strefy ekonomicznej. Jednak ustanowiła szelf kontynentalny na mocy ustawy o szelfie kontynentalnym (rozdz. 194) i specjalną strefę 25 mil morskich, która jest strefą ochrony i zarządzania rybołówstwem (ang. Fisheries Conservation and Management Zone). Natomiast morze terytorialne ma powierzchnię 3976 km²[87]. Natomiast na podstawie danych seaaroundus.org, morska wyłączna strefa ekonomiczna Malty obejmuje 55 542 km²[88].

System emerytalny

Malta posiada publiczne i prywatne systemy emerytalne. Istnieją dwa rodzaje składek w publicznym systemie emerytalnym: pierwsza i druga klasa. Osoby zatrudnione przyczyniają się do klasy pierwszej, a osoby samozatrudnione do klasy drugiej[89]. Warunkiem zakwalifikowania się do programu emerytalnego na Malcie jest wpłacanie składek do programu przez określony czas, w przeciwnym razie osoba nie będzie się kwalifikować do pobierania emerytury[90]. Wiek emerytalny wynosi 62 lata, ma być stopniowo podwyższany do 65 lat do 2027 roku[91].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Eurostat, Annual inflation up to 2.0% in the euro area [online] (ang.).
  2. ↑ a b 2014 Human Development Report – United Nations Development Programme (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju).
  3. ↑ Briguglio, Lodge i Scott 2002 ↓, s. 439.
  4. ↑ a b c d e f International Business Publications 2005 ↓, s. 23-24.
  5. ↑ International Monetary Fund, World Economic Outlook Database: Changes to the Database [online], 2008.
  6. ↑ The World Bank, World Bank Country Data: Malta [online], 2015.
  7. ↑ Worldwide quality-of-life index – The Economist, 2005.
  8. ↑ University of Leicester produces the first-ever 'world map of happiness' – eurekalert.org.
  9. ↑ University of Leicester Produces the first ever World Map of Happiness – University of Leicester (Uniwersytet Leicester).
  10. ↑ a b c d Camilieri 2012 ↓, s. 1.
  11. ↑ a b c "Top reasons to invest in Malta". maltaenterprise.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-16)]. – Malta Enterprise, 2012
  12. ↑ Harmonised unemployment rate by sex – Eurostat
  13. ↑ a b Malta. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-16)]. – The World Factbook, Central Intelligence Agency.
  14. ↑ Malta Stock Exchange – strona oficjalna
  15. ↑ Malta Stock Exchange. world-exchanges.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-07)]. – World Federation of Exchanges
  16. ↑ World Risk Index 2014. worldriskreport.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)]. – United Nations University – Insitute for Environment and Human Security, Alliance Development Works
  17. ↑ Which holiday destinations are most at risk from a natural disaster? – Daily Mail, 2016
  18. ↑ Najbezpieczniejsze kraje świata – http://turystyka.wp.pl
  19. ↑ The safest places to visit around the world include Iceland, the Bahamas and Malta – Daily Mail, 2016
  20. ↑ Expat Insider – InterNations.org, 2016
  21. ↑ The 10 Best Places in the World to Retire in 2017 - nextavenue.org
  22. ↑ The World’s Best Places to Retire in 2017 - internationalliving.com
  23. ↑ Best Places To Retire In 2018 - Global Finance
  24. ↑ a b c d e Tesch 2013 ↓, s. 147.
  25. ↑ a b c d Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table – Eurostat
  26. ↑ Harmonised unemployment rate by sex - Eurostat
  27. ↑ Unemployment by sex and age – monthly data - Eurostat
  28. ↑ Malta - Uczestnictwo w Rynku Pracy | 2000-2022 Dane | 2023-2025 Prognozy TE [online], pl.tradingeconomics.com [dostęp 2023-01-31] (pol.).
  29. ↑ Times of Malta: Population peaks at 475,701.
  30. ↑ a b Światowa Organizacja Turystyki: International Tourism Highlights, 2019 Edition. (ang.).
  31. ↑ a b Inbound Tourism: December 2013 – National Statistics Office Malta
  32. ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition. UNWTO, 2014. s. 8. [dostęp 2015-02-17]. (ang.).
  33. ↑ a b Inbound Tourism: December 2014 – National Statistics Office Malta
  34. ↑ a b c Inbound Tourism: December 2015 – National Statistics Office Malta
  35. ↑ UNWTO Tourism Highlights, 2016 Edition. UNWTO, 2016. s. 8. [dostęp 2016-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-08)]. (ang.).
  36. ↑ a b Inbound Tourism: December 2016 – National Statistics Office Malta
  37. ↑ Światowa Organizacja Turystyki: UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition. (ang.).
  38. ↑ Światowa Organizacja Turystyki: UNWTO Tourism Highlights: 2020 Edition. (ang.).
  39. ↑ Inbound Tourism: December 2021 – National Statistics Office Malta
  40. ↑ a b Inbound Tourism – National Statistics Office Malta
  41. ↑ a b uwzględniając edukację oraz turystykę zdrowotną
  42. ↑ Inbound Tourism: January 2015 – National Statistics Office Malta
  43. ↑ Inbound Tourism: February 2015 – National Statistics Office Malta
  44. ↑ Inbound Tourism: March 2015 – National Statistics Office Malta
  45. ↑ Inbound Tourism: April 2015 – National Statistics Office Malta
  46. ↑ Inbound Tourism: May 2015 – National Statistics Office Malta
  47. ↑ Inbound Tourism: June 2015 – National Statistics Office Malta
  48. ↑ Inbound Tourism: July 2015 – National Statistics Office Malta
  49. ↑ Inbound Tourism: August 2015 – National Statistics Office Malta
  50. ↑ Inbound Tourism: September 2015 – National Statistics Office Malta
  51. ↑ Inbound Tourism: October 2015 – National Statistics Office Malta
  52. ↑ Inbound Tourism: November 2015 – National Statistics Office Malta
  53. ↑ Inbound Tourism – National Statistics Office Malta
  54. ↑ Dania, Finlandia, Norwegia i Szwecja
  55. ↑ "Malta: A secure and stable financial centre". the-european.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-28)]. – The European.eu,2013
  56. ↑ a b Long Finance: The Global Financial Centres Index 28. Marzec 2018.
  57. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 12. Marzec 2012.
  58. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 13. Marzec 2013.
  59. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 15. Marzec 2014.
  60. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 17. Marzec 2015.
  61. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 19. Marzec 2016.
  62. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 21. Marzec 2017.
  63. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 23. Marzec 2018.
  64. ↑ Long Finance: The Global Financial Centres Index 25. Marzec 2019.
  65. ↑ Tesch 2013 ↓, s. 149.
  66. ↑ Lansford 2014 ↓, s. 908.
  67. ↑ MALTA. Informacja o sytuacji gospodarczej i stosunkach gospodarczych z Polską, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, sierpień 2012.
  68. ↑ Filming in Malta – visitmalta.com
  69. ↑ Casinos in Malta, gamble and play all your favourite games – malta.com
  70. ↑ Casinos – visitmalta.com
  71. ↑ Nightlife in Malta: bars, pubs and clubs – malta.com
  72. ↑ a b c Tesch 2013 ↓, s. 147-148.
  73. ↑ a b c d e Tesch 2013 ↓, s. 148.
  74. ↑ Working in Malta – InterNations
  75. ↑ a b c Patrick Fiévez i inni, Kraje śródziemnomorskie, [w:] André Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 746, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
  76. ↑ Julian Sammut, Michael Tabonne: La cuisine maltaise. Casa editrice Perseus, Italia, Miller Distributors ltd, Malta, 2009, s. 11. (fr.).
  77. ↑ Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008, s. 11. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  78. ↑ a b Patrick Fiévez i inni, Kraje śródziemnomorskie, [w:] André Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 747, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
  79. ↑ Wine Culture. [dostęp 2013-05-29]. (ang.).
  80. ↑ Julian Sammut, Michael Tabonne: La cuisine maltaise. Casa editrice Perseus, Italia, Miller Distributors ltd, Malta, 2009, s. 13-14. (fr.).
  81. ↑ Komisja Europejska 2007 ↓, s. 1.
  82. ↑ Times of Malta, Oct. 3, 2007
  83. ↑ Industrial Zones. maltaenterprise.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-14)]. – Malta Enterprise
  84. ↑ Netherlands, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 168, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
  85. ↑ Światowe Forum Ekonomiczne, The Global Competitiveness Report 2014-2015 [online], 2014.
  86. ↑ Czy naszym chłopakom brakuje luzu? Stan polskiej innowacyjności w 2020 - enkyconsulting.com
  87. ↑ Country reports - Malta - ec.europa.eu
  88. ↑ Catches by Taxon in the waters of Malta – seaaroundus.org
  89. ↑ Malta: Pension system profile [online].
  90. ↑ Malta - Pensions and Benefits [online].
  91. ↑ Cały świat podwyższa wiek emerytalny. My go obniżamy. Jak to wygląda w Europie?, „Business Insider”, 2016 [dostęp 2021-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-22] (pol.).

Bibliografia

  • Economy. W: Lino Briguglio, Juliet Lodge, Andrew Scott: Western Europe 2003. Psychology Press, 2002-11-30, s. 439–448, seria: Regional Surveys of the World Series. ISBN 978-1-85743-152-0. (ang.).
  • Ivan Camilieri. Maltese salaries are below the EU average but taxes among the lowest. „Times of Malta”, 17 czerwca 2012. Anthony Manduca (red. odp.). Valetta. 
  • International Business Publications (autor korporacyjny): Malta Central Bank & Financial Policy Handbook. Washington, DC: International Business Publications, 2005-03-03, s. 350, seria: World Business, Investment And Government Library. ISBN 978-0-7397-3340-0. (ang.).
  • Komisja Europejska (autor korporacyjny): MALTA – Energy Mix Fact Sheet. styczeń 2007, s. 2. [dostęp 2014-12-13]. (ang.).
  • Tom Lansford: Political Handbook of the World 2014. SAGE Publications, 2014, s. 908. ISBN 978-1-4833-3327-4. (ang.).
  • OECD (autor korporacyjny): OECD Tourism Trends and Policies 2012. OECD Publishing, 12 lipca 2012, s. 387. ISBN 978-92-64-17756-7. (ang.).
  • 14: The Maltese Economy. W: Noah Tesch: Cyprus, Greece, and Malta. London: Britannica Educational Publishing, 2013-06-01, s. 200, seria: The Britannica Guide to Countries of the European Union. ISBN 978-1-61530-985-6. (ang.).
Gospodarka państw Europy

Europa

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się