Gnu[10] (Connochaetes) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[11][12][13].
Morfologia
Długość ciała 170–280, długość ogona 80–100 cm, wysokość w kłębie samic 106–144 cm, samców 100–156 cm; masa ciała samic 110–216 kg, samców 126–295 kg[12][14].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1812 roku niemiecki lekarz, podróżnik, botanik i zoolog Martin Hinrich Carl Lichtenstein w artykule poświęconym gatunkom antylop, opublikowanym na łamach Der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin Magazin für die neuesten Entdeckungen in der gesammten Naturkunde[1]. Na gatunek typowy Lichtenstein wyznaczył (oznaczenie monotypowe) gnu brunatne (C. gnou).
Etymologia
- Connochaetes: gr. κοννος konnos ‘zarost, broda’; χαίτη khaitē ‘grzywa’[15].
- Cemas: gr. κεμας kemas ‘młody jeleń’[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Antilope gnu J.F. Gmelin, 1788 (= Antilope gnou A.E.W. Zimmermann, 1780).
- Catablepas: gr. κατωβλεπων katōblepōn ‘legendarne stworzenie z Etiopii’ wspomniane przez Pliniusza, najprawdopodobniej gnu, od κατωβλεπω katōblepō ‘patrzący w dół’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Antilope gnu J.F. Gmelin, 1788 (= Antilope gnou A.E.W. Zimmermann, 1780).
- Gorgon: gr. γοργος gorgos ‘groźny, straszny’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Antilope gorgon C.H. Smith, 1827 (= Antilope taurina Burchell, 1823).
- Butragus: gr. βουτραγος boutragos ‘byk-kozioł‘, od βους bous, βοος boos ‘byk, wół’; τραγος tragos ‘kozioł’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Butragus corniculatus J.E. Gray, 1872 (= Antilope taurina Burchell, 1823).
- Oreonagor: gr. ορος oros, ορεος oreos ‘góra’[20]; rodzaj Nagor Laurillard, 1841 (ridbok). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Antilope tournoueri P. Thomas, 1884.
- Pultiphagonides: łac. pultiphagonides ‘papkożerca’, od puls, pultis ‘papka’; gr. -φαγος -phagos ‘jedzący’, od φαγειν phagein ‘jeść’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Pultiphagonides africanus Hopwood, 1934.
Podział systematyczny
W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju zalicza się 2 (C. gnou i C. taurinus)[13][22][14] lub 5 (C. gnou, C. taurinus, C. johnstoni, C. albojubatus i C. mearnsi)[12][11] występujących współcześnie gatunków; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)[22][14][10]:
Opisano również kilka gatunków wymarłych:
- Connochaetes africanus (Hopwood, 1934)[9] (Tanzania; środkowy plejstocen)
- Connochaetes gentryi Harris, 1991[23] (Kenia; późny pliocen–wczesny plejstocen)
- Connochaetes grandis Cooke & Wells, 1951[24] (Zimbabwe; plejstocen)
- Connochaetes laticornutus (Van Hoepen, 1932)[25] (Kenia; środkowy plejstocen)
- Connochaetes tournoueri (P. Thomas, 1884)[26] (Algieria; późny pliocen)
Uwagi
- ↑ Nazwa odrzucona, publikacja Okena Lehrbuch der Naturgeschichte została uznana za nieważną (poza kilkunastoma wyjątkami) ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego na mocy uprawnień ICZN[2].
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Catablepas J.E. Gray, 1821.
Przypisy
- ↑ a b M.H.C. Lichtenstein. Die Gattung Antilope. „Der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin Magazin für die neuesten Entdeckungen in der gesammten Naturkunde”. 6, s. 152, 1814. (niem.).
- ↑ F. Hemming (red.). Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815—1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).
- ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 727. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Gleanings from the menagerie and aviary at Knowsley Hall. Cz. 2. Knowsley: Printed for private distribution, 1850, s. 20, ryc. xix, rys. 2. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of ruminant Mammalia (Pecora, Linnaeus) in the British Museum. London: British Museum, 1872, s. 43. (ang.).
- ↑ A.N. Pomel: Paléontologie. Monographies. Les Antilopes Pallas. Algiers: Carte Géologique de l’Algérie, 1895, s. 45. (fr.).
- ↑ a b A.T. Hopwood. New fossil mammals from Olduvai, Tanganyika Territory. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 14 (83), s. 549, 1934. DOI: 10.1080/00222933408654928. (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 177. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 356. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, Pe. Jarman, W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 707–708. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Connochaetes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 617. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 199.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 167.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 163.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 299.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 148.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 176.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 213.
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-03]. (ang.).
- ↑ J.M. Harris: Family Bovidae. W: J.M. Harris (red.): Koobi fora research project. Cz. 3: The Fossil Ungulates: Geology, Fossil Artiodactyls, and Palaeoenvironments. Oxford: Clarendon Press, 1991, s. 192. ISBN 0-19-857399-5. (ang.).
- ↑ H.B.S. Cooke & L.H. Wells. Fossil remains from Chelmer, near Bulawayo, Southern Rhodesia. „South African Journal of Science”. 47 (7), s. 206, 1951. (ang.).
- ↑ E.C.N. van Hoepen. Voorlopige beskrywing van Vrystaatse soogdiere. „Paleontologiese Navorsing van die Nasionale Museum, Bloemfontein”. 2 (5), s. 65, 1932. (ang.).
- ↑ P. Thomas. Recherches stratigraphiques et paléontologiques sur quelques formations d’eau douce de l’Algérie. „Mémoires de la Société géologique de France”. Troisieme série. 3, s. 15, 1884. (fr.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
- Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
- EoL: 38830
- GBIF: 2441104
- identyfikator iNaturalist: 42279
- ITIS: 624963
- NCBI: 9926
- identyfikator taksonu Fossilworks: 42761
