Wielki Kanion Kolorado
Kopalnia Soli w Wieliczce
Wodospady Iguaçu

Geoturystyka (ang. geotourism) – forma turystyki bazującej m.in. na obiektach geologicznych, ściśle związana z geologią stosowaną, ochroną przyrody nieożywionej i edukacją geologiczną. Szansą dla rozpowszechnienia idei geoturystyki na szeroką skalę okazała się między innymi koncepcja tworzenia Geoparków UNESCO.

Przedmiot zainteresowania geoturystyki

W kręgu zainteresowań geoturystyki znajdują się[1][2]:

Definicje geoturystyki

Termin „geoturystyka” został po raz pierwszy zdefiniowany w naukowej literaturze międzynarodowej w 1995 roku w Wielkiej Brytanii przez Thomasa Hose. Zaproponował on następującą definicję geoturystyki[3]:

… zapewnienie takich środków i usług, które umożliwiałyby turystom rozwijanie wiedzy i zrozumienie geologii i geomorfologii odwiedzanego miejsca (włączając jego wkład w rozwój nauk o Ziemi) oraz wykraczałyby poza poziom zwykłych doznań estetycznych

T.A. Hose (1995)
Maczuga Herkulesa, Ojcowski Park Narodowy
Jura Park w Bałtowie

Z czasem pojawiały się kolejne definicje, mniej lub bardziej rozbudowane, m.in.:

  • podróżowanie z nastawieniem na przeżycia, edukację oraz na czerpanie przyjemności w kontakcie z dziedzictwem Ziemi[4] (np. dziedzictwo archeologiczne);
  • „dział turystyki poznawczej i/lub nastawionej na przeżycia, bazującej na poznawaniu obiektów i procesów geologicznych oraz doznawaniu w kontakcie z nimi wrażeń estetycznych”[5];
  • forma turystyki w środowisku naturalnym, koncentrująca się w szczególności na geologii i krajobrazie. Promuje geostanowiska, ochronę georóżnorodności oraz kładzie nacisk na wzrost świadomości i edukację z zakresu nauk o Ziemi. Idea ta jest realizowana poprzez odwiedzanie przez turystów obiektów geologicznych, z wykorzystaniem tras geoturystycznych, punktów widokowych czy wycieczek z przewodnikiem. Ponadto geoturystykę charakteryzuje pięć kluczowych zasad: geologia jako podstawa geoturystyki, edukacja środowiskowa, dostarczanie satysfakcji odwiedzającym, zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz generowanie lokalnych korzyści[6].

W literaturze międzynarodowej pojawia się również termin „geoturystyka”, w którym przedrostek „geo” nie dotyczy geologii, a geografii. U.S. Travel Association (TIA) i National Geographic Society definiują geoturystykę jako turystykę mającą na celu propagowanie wyjątkowego geograficznego charakteru danego miejsca – jego środowiska, kultury, dziedzictwa, z korzyścią dla lokalnych społeczności[7].

Geoturystyka, a inne formy współczesnej turystyki

Najczęściej w literaturze geoturystykę uznaje się za formę:

  • turystyki poznawczej (krajoznawczej) – jeżeli celem podróży jest poznawanie walorów przyrody nieożywionej, historii geologicznej regionu, historii eksploatacji kopalin, często w połączeniu z miejscowymi legendami[5][8].
  • turystyki kwalifikowanej (aktywnej, specjalistycznej) – jeżeli poznawanie obiektów geoturystycznych wymaga specjalnych umiejętności i/lub sprzętu (np. sprawności fizycznej, specjalistycznych kwalifikacji, sprzętu wspinaczkowego)[5];
  • turystyki przyrodniczej (środowiskowej, w środowisku naturalnym) – jeżeli geoturyści w celu poznawania obiektów przebywają na łonie natury, często w obrębie obszarów chronionych oraz odznaczają się świadomością ekologiczną[6];
  • turystyki specjalnych zainteresowań (niszowej) – jeżeli motywem wyjazdu jest rozwijanie zainteresowań związanych z naukami o Ziemi[9].

Ponieważ geoturystyka łączy się z wieloma formami turystyki, można uznać ją za niezależną formę[8][10].

Geoturystyka w praktyce

W Polsce do atrakcji geoturystycznych o znaczeniu ponadregionalnym należą np.: Kopalnia Soli w Wieliczce, JuraPark Bałtów, jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie czy wydmy ruchome w Słowińskim Parku Narodowym. Tras prowadzących po obiektach geoturystycznych jest stosunkowo mało (np. Małopolski Szlak Geoturystyczny, ścieżka geologiczna „Kamieniołom Kielnik” w gminie Olsztyn). Najczęściej obiekty geoturystyczne włączane są w trasy ogólnopoznawcze, wielotematyczne. Powstają również geoparki, które mogą w przyszłości zyskać miano Geoparków Krajowych i trafić na listę Europejskiej Sieci Geoparków (np. Geopark Kielce, Geopark Kamienny Las na Roztoczu).

Geoturystyka w szkołach wyższych

Pierwszą uczelnią w Polsce i na świecie, gdzie można było studiować specjalność Geoturystyka była Akademia Górniczo-Hutnicza (AGH) w Krakowie – Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska (rok 1999/2000). Obecnie specjalność tą proponują studentom również inne uczelnie państwowe i prywatne, m.in.: Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Politechnika Śląska w Gliwicach czy Uniwersytet Techniczny w Koszycach (Technická univerzita v Košiciach).

Geoturystyka w nauce

Od kilku lat wydawane są czasopisma geoturystyczne, m.in.:

  • Geoturystyka/Geotourism – wydawane przez Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica, wspólnie z Wydziałem Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie[11];
  • Acta Geoturistica – wydawane wspólnie przez Uniwersytet Techniczny w Koszycach, IAGt, Słowacką Akademię Nauki i Uniwersytet P. J. Šafárika w Koszycach[12];
  • Geoheritage – wydawane przez wydawnictwo Springer Link[13].

Pojawiają się również książki w całości poświęcone geoturystyce, np.: Geotourism. Sustainability, impacts and management (2006 r.), Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape (2010 r.), Global Geotourism Perspectives (2010); Geotourism: a variety of aspects (2011 r.), Geoturystyka (2012 r.).

Zagadnienia geoturystyczne poruszane są także na konferencjach naukowych. W 2004 r. odbyła się I Międzynarodowa Konferencja GeoTour (1st International Conference Geotour), którą na zmianę organizują Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie oraz Uniwersytet Techniczny w Koszycach. W 2008 r. w Australii odbyła się Inaugural Global Geotourism Conference. Na wielu konferencjach geoturystyce są poświęcane sesje tematyczne.

Przypisy

  1. Ryszard Chybiorz: Geostanowiska: Definicja i klasyfikacja. [w:] Edukacyjno-informacyjny serwis internetowy o dziedzictwie geologicznym województwa śląskiego. Geostanowiska i geoturystyka [on-line]. Katedra Geologii Podstawowej, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-25)]. (pol.).
  2. Geologia dla turystyki. Geoturystyka. [w:] Strona internetowa Ministerstwa Środowiska [on-line]. mos.gov.pl. [dostęp 2012-12-11]. (pol.).
  3. T. A. Hose. Selling the story of Britain’s stone. „Environmental Interpretation”. 10 (2), s. 16–17, 1995. (ang.). 
  4. J. Larwood, C. Prosper. Geotourism, Conservation and Society. „Geologica Balcanica”. 28 (3–4), s. 97–100, 1998. (ang.). 
  5. a b c T. Słomka, A. Kicińska-Świderska. Geoturystyka – podstawowe pojęcia. „Geoturystyka”, s. 5–7, 2004. (pol.). 
  6. a b Setting an agenda for geotourism. W: D. Newsome, R. Dowling (red.): Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape. Woodeaton, Oxford: Goodfellow Publisher Ltd, 2010, s. 1–12.
  7. Andrea M. Stueve i wsp.: Geotourism Sudy: Phase I Executive Summary. [w:] 2002 [on-line]. The Research Dep. of the Travel Industry Association of America, Washington D.C.. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-05)]. (ang.).
  8. a b P. Różycki: Zarys wiedzy o turystyce. Kraków: Proksenia, 2006.
  9. T. A. Hose: Geo-Tourism – Appreciating the deep side of landscapes. W: M. Novelli, red.: Niche Tourism: contemporary issues, trends and cases. Oxford: Elsevier, 2005, s. 27–37.
  10. D. Newsome, R. Dowling: The scope and nature of geotourism. W: D. Newsome, R. Dowling (red.): Geotourism. Sustainability, impacts and management. Oxford, UK: Elsevier/ Heineman Publishers, 2006, s. 3–25.
  11. GeoTurystyka (Geoturism). [w:] Strona internetowa czasopisma [on-line]. geoturystyka.pl. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-12)]. (pol.).
  12. Acta Geoturistica (ISSN 1338-2292). [w:] Strona internetowa czasopisma [on-line]. geotur.tuke.sk. [dostęp 2012-12-11]. (ang.).
  13. Geoheritage (ISSN 1867-2477 print; 1867-2485 online). [w:] Strona internetowa czasopisma [on-line]. link.springer.com. [dostęp 2012-12-11]. (ang.).

Bibliografia

  • P. Dmytrowski, M. Górna: Modelowe zagospodarowanie geoturystyczne. W: J. Rajchel (red.): Jubileusz Katedry Geologii Ogólnej, Ochrony Środowiska i Geoturystyki Akademii Górniczo-Hutniczej 1920–2010. Kraków: Wyd. AGH, 2010, s. 121–127.
  • E. Dowling, D. Newsome: The future of geotourism: where to from here?. W: D. Newsome, R. Dowling (red.): Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape. Woodeaton, Oxford: Goodfellow Publisher Ltd, 2010, s. 231–244. (ang.).
  • K. Miśkiewicz, M. Doktor, T. Słomka. Naukowe podstawy geoturystyki – zarys problematyki. „Geoturystyka”. 4 (11), s. 3–12, 2007. Kraków: Wyd. AGH, Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica. ISSN 1731-0830. 
  • T. Słomka. Geoturystyka w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. „Przegląd Geologiczny”. (2005-02) tom 53, s. 109–111, 2005. dr Jacek Grabowski. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. ISSN 0033-2151. 

Linki zewnętrzne

  • GeoTurystyka. [w:] Portal utworzony w 2004 roku z inicjatywy Tadeusza Słomki [on-line]. geoturystyka.pl. [dostęp 2012-12-11]. (pol.).
  • Mapa Geostrady Sudeckiej im. Leszka Sawickiego, www.kgos.agh.edu.pl
  • Geoturystyka blog

Witaj

Uczę się języka hebrajskiego. Tutaj go sobie utrwalam.

Źródło

Zawartość tej strony pochodzi stąd.

Odsyłacze

Generator Margonem

Podziel się